چگونگی عرضه محصولات تراریخته
حالا دیگر اینکه بگوییم محصول تراریخته نمی‌خوریم بیشتر به رویا می‌ماند؛ گوشت‌قرمز و مرغی که مصرف می‌کنید با ذرت و سویای تراریخته پرورش یافته‌اند
اخبار سبز کشاورزی؛ حالا دیگر اینکه بگوییم محصول تراریخته نمی‌خوریم بیشتر به رویا می‌ماند؛ گوشت‌قرمز و مرغی که مصرف می‌کنید با ذرت و سویای تراریخته پرورش یافته‌اند، مِلون، جانا و گوجه‌فرنگی که مصرف می‌کنید با تغییر و دستکاری ژن حاصل شده و به نظر می‌رسد دنیا به سمت تراریخته‌ها برود. میوه‌ها و سبزی‌ها نعمت‌هایی هستند که طبیعت به انسان‌ها هدیه کرده است. غذاهایی انباشته از ویتامین‌ها، با طعم و رنگ‌های دلپذیر که نقش مهمی در تامین نیازهای غذایی ما دارند؛ که به‌دست آوردن آنها گاه با موانعی ازقبیل سپری شدن فصل، قیمت بالا، در دسترس نبودن، ناسازگاری و ... همراه است. اما هنگامی که با انبوهی از غذاهای ارزان، آماده و خوشمزه که به‌دست آوردن آنها بسیار آسان است مواجه می‌شویم، نباید فرصت را از دست بدهیم.
در حال‌حاضر به لطف روشهای ژنتیکی، در حال مشاهده موجی از محصولات هستیم که با مهندسی ژنتیک دسترسی به نیازهای غذایی را بسیار آسان کرده‌اند.
به‌عنوان مثال گوجه‌فرنگی بنفش‌رنگ که با وارد کردن دو ژن از گل‌میمون به وجود آمده و به افزودن تولید آنتوسیانین بیشتر در گوجه‌فرنگی، میزان آنتی‌اکسیدانت‌ها در آن را به میزان زیادی افزایش می‌دهد. یا گوجه‌فرنگی Gaba در ژاپن که موجب ارتقای مقدار آمینواسید کاهنده فشارخون تا چهار برابر گردیده است. موارد دیگری نیز از این‌گونه محصولات تراریخته وجود دارد که هر یک بنابر ویژگی و صفاتی درست شده‌اند.
در نگاهی کوتاه به یک دوره پنج‌ساله از تولید محصولات تراریخته، صدها نوع از این دست محصولات را مشاهده خواهیم کرد. امکان دارد که از این پس در بسیاری از فروشگاه‌ها قسمت جداگانه‌ای برای محصولات تراریخته اختصاص‌یابد؛ تا مصرف‌کنندگان با آگاهی کامل نسبت به خرید آنها اقدام نمایند.
دهه‌ها سفر پرماجرا
یکی از محصولات اساسی که به‌منظور بهبود سلامتی انسان با روش مهندسی ژنتیک تولید شد، برنج طلایی(Golden Rice) بود که در اواخر دهه 1990 عده‌ای از دانشمندان اروپایی کشف کردند که چگونه می‌توان با مهندسی ژنتیک، برنج را وادار به تولید بتاکاروتن نمود تا در بدن انسان به ویتامین A تبدیل و در جوامع فقیری که کمبود این ویتامین موجب بروز برخی از بیماری‌ها می‌شود، آن عوارض بر طرف گردند. برنج طلایی می‌تواند با تامین ویتامین A به 125 میلیون کودک مبتلا به کمبود این ویتامین کمک کند.
بر اساس برآوردهای سازمان بهداشت جهانی(WHO)، سالیانه بین 250 تا 500 هزار انسان به علت کمبود ویتامین A در سرتاسر جهان نابینا می‌شوند و نیمی از این عده بر اثر نابینایی می‌میرند. حال اگر بتوان بدون تحمیل هزینه به این انسان‌های فقیر، به روشی به آنها کمک نمود، قدم بزرگی برداشته شده است. این در حالی است که نقش برنج طلایی به‌طور آشکار توسط فعالان صلح سبز (Green Peace) که مخالف به کار بردن محصولات تراریخته هستند مورد اعتراض قرار می‌گیرد، چرا که آنها اعتقاد دارند فقط محصولات طبیعی، سالم هستند. آنها حتی حصارهای مزارع آزمایشی را تخریب کرده و مانع از کار محققان و دانشمندان می‌شوند. سرانجام در سال 2021 و پس از افزون‌بر 20 سال فعالیت در این زمینه، اولین کشور در جهان مصرف برنج طلایی را مجاز اعلام نمود، آن کشور فیلیپین بود. آنها 100 تُن از این برنج را از مزارع آزمایشی در سال گذشته برداشت کردند و در سال جاری اراضی بیشتری را به کشت این برنج اختصاص دادند. آنها به‌طور هم‌زمان در حال پرورش برنج‌هایی هستند که بتوانند عناصری چون آهن و روی را علاوه‌بر ویتامین A تامین و در اختیار مردم نیازمند قرار دهند.
تغییر پویش‌ها
مواضع آمریکا و کشورهای اروپایی در دهه 1990 نسبت به تراریخته‌ها که در آن زمان با افزودن یک یا دو ژن به بذر گیاهان تولید می‌شدند، موجب نبرد و رویارویی درازمدتی در پذیرفتن این محصولات توسط مصرف‌کنندگان شد. اولین موج از این فناوری ذرت‌های BT بودند که در مقابله با آفات و قارچ‌ها منافع زیادی برای کشاورزان به همراه داشت. حال اغلب ذرت و سویایی که در آمریکا کشت می‌شود، از نوع تراریخته است. لازم به تذکر است که به‌دست آوردن یک واریته تراریخته بین هفت تا 10 سال زمان و تا 120 میلیون دلار هزینه در بر دارد و شرکت‌هایی نظیر "بایر" توانایی تولید این بذور را دارند.
گفته می‌شود که دلیل واکنش مصرف‌کنندگان در نپذیرفتن این محصولات، منحصراً مزایای ناشی از آنها برای کشاورزان است، درحالی که این اندیشه‌های نابه‌جا و اشتباه و مزایای این محصولات که تاکنون هیچ سندی در مضر بودن آنها ارایه نشده، فوایدی چندجانبه دارد و البته در سلامت حتمی و بدون ضرر آنها نیز سندی در دست نیست. حال اثبات گردیده که محصولات کشاورزی به‌دست آمده با این روش، بسیار ارزان‌تر از روشهای دیگر نظیر تنظیم و جابه‌جایی ژن‌ها (Gene Editing) است. باز شدن درها برای رقابت توسط گروه‌های کوچک نظیر؛ استارت‌آپ‌ها می‌تواند موجب فعالیت‌های قابل‌توجهی در این عرصه‌ها گردد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۸۷- خرداد ۱۴۰۳
