با خاک‌ورزی سنتی منابع حیات رو نابود نکنیم+ ویدئو

اخبار سبز کشاورزی؛ با ورود تراکتور و گاوآهن برگرداندار به ایران در دهه ۱۳۴۰ شمسی و فراگیرشدن آن طی پنج دهه به تدریج شدت عملیات خاک ورزی به خصوص برگردان کردن خاک و نهایتا فرسایش خاک افزایش یافت.

در مناطق مختلف استان لرستان، به‌ویژه اراضی دیم استفاده از گاوآهن برگرداندار به‌طور مداوم مشکلاتی را به همراه دارد که از جمله می‌توان به کلوخه‌ای شدن خاک، فرسایش آبی و بادی خاک، تبدیل شدن به کانون‌های ریزگرد و گردو غبار، صرف وقت و انرژی زیاد و در نتیجه هزینه بالا، تخریب ساختمان خاک، به هم زدن تسطیح زمین، هدر رفتن منابع و آلودگی هوا ناشی از سوزاندن بقایای گیاهی و کاهش مواد آلی خاک اشاره کرد.

کشاورزی حفاظتی عبارت است از روشی الهام گرفته از طبیعت که برای حداقل کردن عملیات مکانیکی روی خاک، حفظ بقایای گیاهی حداقل در 30 درصد از سطح خاک بعد از عملیات برداشت محصول قبلی، و رعایت اصول تناوب زراعی در جهان ابداع شده و اکنون در ۱۵ درصد اراضی زراعی جهان به ویژه اراضی دیم استفاده می گردد.

در این شیوه به‌دلیل استفاده کمتر از ادوات زراعی، فشردگی خاک به حداقل ممکن می‌رسد و همین مورد باعث استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و صرفه‌جویی در آن می شود.

شخم با استفاده از گاو‌آهن برگردان‌دار نقش زیادی در کاهش ماده آلی خاک داشته و ضمنا میزان فرسایش و وزن مخصوص ظاهری خاک را افزایش داده و میزان نفوذ‌پذیری و تهویه آن کاهش یابد.

عملیات کشاورزی حفاظتی، به خاطر افزایش و حفظ رطوبت ذخیره شده در خاک که بدون شک همیشه کلیدی‌ترین عامل در تولید محصولات دیم است قابلیت افزایش عملکرد محصول را نیز داراست.

باید یادآور شد که خاک‌ورزی در سیستم مرسوم با وجود بقایا، مشکلاتی در انجام شخم با گاوآهن برگرداندار و کاشت ماشینی ایجاد کرده و همچنین مخلوط کردن بقایا با خاک نیز عوارض ظاهری زود اثری چون کمبود نیتروژن را به دنبال داشته است.

حفظ بقایای گیاهی در سطح یا نزدیک سطح خاک توام با عملیات بی‌خاک‌ورزی می‌تواند در فراهم آوردن محیطی مناسب برای نفوذ آب در خاک، کاهش میزان تبخیر از سطح خاک و افزایش ذخیره رطوبت در خاک در مناطق دیم بسیار موثر باشد.

از آنجا که خاک‌ورزی سنتی (مرسوم) به ویژه استفاده از گاوآهن برگرداندار باعث ایجاد کلوخه‌های بسیار درشت در خاک‌های زراعی به‌ویژه دیمزارها می‌گردد و حساسیت خاک را در برابر فرسایش آبی و بادی افزایش می‌دهد، استفاده از سایر روش‌های حفاظت خاک نظیر عملیات بی‌خاک‌ورزی در اراضی کشاورزی به‌خصوص در دیمزارها امری ضروری است.

برای توسعه و ترویج  روش‌های حفاظتی و بی‌خاک ورزی در اراضی استان لرستان به‌ویژه اراضی دیم پیشنهاد میگردد سایت‌های الگویی در مناطق اقلیمی مختلف شمال و جنوب استان لرستان با همکاری سازندگان و ‌تولیدکنندگان توانمند کارنده‌های بی‌خاک‌ورز کشورمان و خود کشاورزان در مزارع کشاورزان در کشت پاییزه ایجاد گردیده و از این مزارع به‌عنوان کانون‌های آموزشی استفاده گردد و با برپایی روز مزرعه در این مزارع کشاورزان را با این شیوه‌ها و مزایای آن آشنا نموده تا از فرسایش هرچه بیشتر خاک که منبع تولید غذا و فیبر ماست جلوگیری نموده تا آیندگان نیز بتوانند از این منابع استفاده نمایند.