زن روستایی ظرفیت رها شده

جمعیت روستاها رو به کاهش است و این چالشی جدی برای جامعه ایرانی محسوب می شود . مهاجرت از روستا به شهر نه تنها برای خانوار های روستایی مشکلاتی ایجاد می کند بلکه با اثرات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی شهرنشینان را نیز به چالش می کشد. در حالیکه امروزه در کشورهای پیشرفته مهاجرت معکوس مد نظر سیساتگذاران و مردم قرار دارد و روستانشینی نوعی افتخار و نماد زیستگاه سالم و مملو از آرامش است در ایران روستاییان به دلایل بسیاری بویژه مشکلات معیشتی در حال مهاجرت به شهرها و بخصوص اسکان در حاشیه شهر هستند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی، روستا را می تواند نماد تولید دانست بخصوص تولیدات کشاورزی و دامی به فعالیت روستاییان بستگی دارد و بویژه در روستا نقش زنان بسیار پر رنگ و حیاتی است بطوریکه زن روستایی در سطح جهانی دارای روزی مختص به خود است. ۱۵ اکتبر برابر با ۲۳ مهر روز بین‌المللی زنان روستایی نام‌گذاری شده‌و شعار سال 2021 "زنان روستایی: تولید غذای خوب برای همه" نامگذاری شده است.

زنان روستایی یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و نقش مهمی در سرپرستی از خانواده‌های خود برعهده دارند. پیام اصلی روز جهانی زنان روستایی حمایت از زنان روستایی یکی از بهترین راه‌های بدست آوردن دسترسی پایدار به منابع غذایی و مبارزه با فقر اعلام شده است.

بررسی شعار زنان روستایی: تولید غذای خوب برای همه در ایران با نگاهی به بازار محصولات کشاورزی و سبد غذایی خانوار شهری و حتی روستایی از ضعفی اساسی در این حوزه خبر می دهد چرا که با تغییر سبک زندگی ، نقش زنان در تولید در حال کاهش است.

غفلت از نیازهای زن روستایی

براستی می توان اذعان داشت جایگاه و نیازهای زن روستایی در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته است. زنان روستایی در حال از دست دادن جایگاه تولید محور خود در روستا هستند و به دلیل عدم برنامه ریزی و حمایت ، آنها اغلب به عاملی برای افزایش نرخ مهاجرت از روستا به شهر تبدیل شده اند. وضعیت زن روستایی را می توان فراموش شده دانست در روستایی که خود متولی مشخصی ندارد زن روستایی به عنوان یک نیروی انسانی توانمند و با ظرفیت برای توسعه کشور، بی برنامه رها شده است و در جنگی نرم به از مقام تولیدکنندگی به سوی مصرف گرایی سوق داده می شود.

کاهش نرخ روستا نشینی به حدود 26 درصد در ایران و مصرف گرایی جامعه روستایی ایران از شواهد شکست برنامه های حمایت از روستاییان ، وجود رفاهیات در شهر و افزایش فاصله درآمدی در شهر نسبت به روستا بوده است این در حالیکه است که بیش از 90 درصد تولیدات کشاورزی و دامدارای ایران در روستاها تولید می شود. برای دستیابی به راهکاری موثر در جهت جلوگیری از مهاجرت زنان می بایست به جایگاه زن روستایی توجهی ویژه داشت.

فقر تعیین کننده است

محقق و دانشیار دانشگاه بوعلی سینا در این ارتباط به خبرنگار ما می گوید: زنان روستایی از گذشته دور از محروم ترین قشر جامعه بودند که مورد فراموشی قرار گرفتند.

موسی اعظمی ادامه می دهد: در زندگی مبتنی بر نظام بهره برداری نقش زن روستایی بسیار دشوارتر بود اما در حال حاضر جامعه ایرانی در حال گذار و توسعه نیافته است بطوریکه یک سری سنت های گذشته و یک سری از مباحث مدرنیته در زندگی ایرانیان و زن روستایی بصورت توام وجود دارد .

وی ادامه می دهد: تغییر سبک زندگی نسبت به گذشته برای همه پیش آمده است و برای زن روستایی نیز بدنبال تغییر نسبی کشاورزی از کشاورزی معیشتی به کشاورزی اقتصادی برخی از فعالیت های روزمره مثل دامداری کاهش داشته و ممکن است فعالیت های مانند صنایع تبدیلی مانند تهیه ترشیجات و … افزایش داشته باشد اما در کل زن روستایی نیز به دنبال راهی برای افزایش رفاه و خرده درآمد است و می خواهد از مواهب توسعه بهره مند شود.

وی با تاکید بر اینکه فقر تعیین کننده است اضافه می کند: اینکه تا چه اندازه اعضاء خانواده در سختی و مشقت باشند و تمکن مالی خانواده در چه حد باشد در نقش آفرینی زن روستایی اثرگذار است.

وی نقش زن روستایی در مهاجرت را نیز مهم دانسته و اضافه می کند: هم اکنون جمعیت روستایی کشور نسبت به 40 سال گذشته بسیار کاهش یافته و به حدود 26 درصد رسیده است در باب دلیل آن باید به اصول معیشت پایدار توجه کنیم اگر در روستا معیشت پایدار وجود داشته باشد مهاجرت روند افزایشی نخواهد داشت هر چند بر خلاف تصور معمول در جامعه اگر تولید ثروت، تحصیلات و حرفه در روستا افزایشی باشد در افزایش مهاجرت اثر مستقیم دارد در حالیکه کاهش فاصله درآمدی بین روستا و شهر روند مهاجرت را نزولی می کند.

وی اضافه می کند: توانمند سازی زنان امری مهم در توسعه روستایی است و دنیا در حال حاضر در حال بهره برداری از این استراتژی است این در حالی است که در ایران برای مثال با ورود اینترنت به خانه های روستاییان زن روستایی دچار تناقض شده و از یک جهت با دنیای جدید روبرو می شود و از طرفی دیگر راهی برای رقابت با این دنیا پیدا نمی کند این امر بیانگر نیاز جدی برای توانمند سازی زنان و آموزش مهارت های جدید است چرا که زنان روستایی دارای ظرفیت بالایی هستند.

اینترنت راهی برای توانمند سازی زن روستایی

ایجاد معیشت پایدار با وجود خشکسالی در کشور یک چالش پیش روی دولت برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و رشد حاشیه نشینی محسوب می شود در این میان محور قرار دادن زن روستایی و بهره گیری از ظرفیت زنان در ایجاد درآمد و تولید ثروت در روستا می تواند راهکاری برای بازگشت جایگاه مهم زن روستایی در خانوار باشد افزایش ضریب نفوذ اینترنت روستایی به حدود 99 درصد در حالیکه زنگ خطری برای تغییر نقش زن روستایی از تولید کنندگی به مصرف کنندگی محسوب می شود می تواند با برنامه ریزی و جهت دهی هوشمندانه با آموزش سریع و ارزان مهارت ها به نقطه عطفی برای توانمند شدن زنان روستایی و حضور آنان در بازارهای ملی و بین المللی تبدیل شود.

در مجموع راهکارهای فراوانی برای توانمند سازی زن روستایی وجود دارد که نیازمند ورود جدی سیاستگذاران در این حوزه و برنامه ریزی کوتاه، میان مدت و بلند مدت است تا از پتانسل های بی نظیر این قشر در آبادانی کشور بهره گرفته شود.

فاطمه امیری