آفت‌کش‌های فلج‌کننده زنبورعسل

اخبار سبز کشاورزی: انتظار می‌رود سازمان EPA برنامه‌ای را که در سال 2021 برای استفاده از سموم ایمی داکلوپرید و کلوتیاتیدین به تعویق انداخته بود، به مدت 15 سال برای استفاده در مزارع امریکا، مجاز اعلام نماید، اگر چه این سازمان تذکر داده بود که باید مراقب جانداران و به‌ویژه گرده‌افشان‌ها، آبزیان و بی‌مهرگان نیز باشند.

این سموم همگی از نوع «نئونیکوتینوئیدها»بوده و در سطح وسیعی، علیه آفات مورد استفاده قرار گرفته و به‌شکل گسترده‌ای موجب نابودی بسیاری از حشرات و زنبورها شده‌اند. چگونگی تاثیرگذاری این سموم با این روش است که روی گیرنده‌های عصبی حشرات قرار گرفته و موجب حرکات غیرقابل کنترل، زمین‌گیری و مرگ آنها می شود.

سموم نئونیکوتینوئید در مساحت 150 میلیون ایکر(60 میلیون هکتار) از اراضی کشاورزی آمریکا به‌کار برده می‌شود و توان سمی بودن آن در حال حاضر 48 برابر بیش از ۲۵ سال گذشته، شده است. این سموم محلول در آب بوده و به سرعت از گیاهان وارد خاک‌ها و نهرهای آب شده و به حیات‌وحش آسیب جدی وارد می‌کند، به همین دلیل کانادا و اتحادیه اروپا مصرف آنها را ممنوع کرده‌اند.

اگر چه برخی از ایالات آمریکا محدودیت‌ها و موانعی در استفاده‌کردن از این سموم را مقرر کرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد که حکومت فدرال در برابر فشار سازندگان سموم شیمیایی و تداوم بخشیدن به استفاده از آنها در سرتاسر کشور، سر خم کرده است.

یک مقام مسئول در سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا گفت: ما پیش از این اختلالاتی در جمعیت حشرات مشاهده کرده‌ایم و بنابراین اجازه نخواهیم داد که ۱۵ سال دیگر نیز این وضعیت ادامه یابد. مایوس‌کننده است که ببینیم سازمان EPA در این قضیه کوتاه بیاید.

سخنگوی EPA گفت: تصمیم به بازنگری در مورد استفاده از سموم نئونیکوتینوئیدی به اواخر سال 2022 محول شده و تخفیف در مورد قوانین مربوطه نیز در نظر قرار خواهد گرفت. اهمیت گرده‌افشان‌ها از نظر سلامت و پایداری اکوسیستم و تامین غذا بر کسی پوشیده نیست و ما به سختی روی حفظ گرده‌افشان‌ها و زنبورها حساسیت داریم. استفاده از سموم نتونیکوتینوئید از دهه 1990 توسط صنایع مربوطه مورد استقبال قرار گرفت. این مواد شیمیایی مستقیما روی محصولات کشاورزی و میوه‌ها پاشیده می‌شوند، اما مشاهده شده که برای مصرف روی برخی بذور نظیر ذرت و سویا توسط شرکت‌هایی مانند بایر و سینجنتا در اختیار کشاورزان نیز قرار می‌گیرند. اگر چه فقط مقدار بسیار اندکی از این آفت‌کش‌ها در گیاهان در حال رشد باقی می‌مانند، اما نشت‌کردن این سموم به داخل گرده‌گل‌ها، آب و خاک می‌تواند بر حشرات موثر باشد.

محققان دریافته‌اند که تاثیر عملکرد مواد شیمیایی موجب گردیده تا زنبورها قادر به یافتن مسیر خود به سمت کندوهایشان نباشند و سوسک‌هایی که از آب آن مناطق نوشیده‌اند نیز دچار چنین مشکلاتی شده‌اند.

این سموم حتی روی پرندگان نیز اثر گذارند و این در حالی است که مزایای آنها پرسش برانگیزند. یک حشره‌شناس از دانشگاه ایالتی PENN اعتقاد دارد که این آفت‌کش‌ها چندان کمکی به تولید محصول نمی‌کنند و به‌نظر می‌رسد کوشش می‌شود تا سرپوشی روی نداشتن بازدهی محصول و برگشت سرمایه کشیده شود.

این بذور(روکش‌شده با سموم) به خوبی به کشاورزان فروخته می‌شوند و آن‌گونه به آنها نشان داده می‌شود که اگر از این بذرها استفاده نکنید یک شیوع فاجعه‌بار از آفات خواهید داشت. البته به‌نظر نمی‌رسد این گونه باشد و این چنین است که تمام کشورها به مواد سمی آلوده می‌شوند.

بکارگیری آفت‌کش‌ها همراه با از دست‌دادن سکونت‌گاه‌ها و تغییرات اقلیمی، به‌عنوان شدیدترین عوامل در کاهش جمعیت حشرات در آمریکا و اروپا به‌شمار می‌آیند. تخمین زده می‌شود که سالیانه در حدود 2درصد از جمعیت حشرات روی کره زمین کاسته می‌شود و بنابر هشدار سازمان ملل تا آخر این قرن، ۵۰۰ هزار گونه از حشرات از روی کره زمین محو خواهند شد.

چنانچه این سموم با روشی سنجیده و خردمندانه مصرف شوند می‌توانند مفید واقع گردند، اما مصرف بی‌رویه و فراگیر از آنها به اندوه از دست‌دادن حشرات منتهی خواهد شد. مشکل خواهد بود اگر فکر کنیم با افزایش سم در اراضی، به جمعیت حشرات آسیبی وارد نمی‌شود، چرا که با این روش مصرف سموم، زندگی برای حشرات بسیار سخت و گاه غیرممکن خواهد شد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۴- تیر ۱۴۰۱