راهکارهای مدیریت هوشمند زنبورستان

اخبار سبز کشاورزی؛ یکی از راه‌های بالا بردن راندمان و بهبود مدیریت در سطح زنبورستان‌ها استفاده از روش‌های مدیریت هوشمند است. روش‌هایی که بتوان به صورت لحظه‌ای و دقیق، اطلاعات کندوها را دریافت و پس از پردازش این اطلاعات، اقدامات لازم را انجام داد.

سیستم مدیریت زنبورستان و کندوی هوشمند "بیدار" یک محصول فناورانه در حوزه اینترنت اشیاء(IOT) در زمینه کشاورزی است که کارکرد آن افزایش بهره‌وری و کاهش تلفات در زنبورداری است. این محصول از دو بخش "سخت‌افزار" و "نرم‌افزار" تشکیل شده است.

بخش سخت‌افزاری در داخل و کف کندوهای جعبه‌ای (لانگستروت، دادانت و...) قرار می‌گیرد و وظیفه جمع‌آوری اطلاعات و ارزیابی وضعیت کندو را به عهده دارد.

بخش نرم‌افزاری نیز از یک سرور کامپیوتری ابری(Cloud) -روشی برای جمع‌آوری و پردازش اطلاعات- تشکیل شده که جمع‌آوری اطلاعات را انجام داده و اپلیکیشن موبایل نیز به‌عنوان رابط کاربری سیستم عمل می‌کند.

اطلاعاتی که از داخل کندو جمع‌آوری می‌شوند؛ عبارتند از: دمای داخل کندو، رطوبت داخل کندو، صدای داخل کندو و وزن مجموع قاب‌ها.

پارامترهای دما و رطوبت از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل سلامت کندو هستند. کاهش بیش از اندازه دما در زمستان باعث افزایش مصرف عسل جیره زمستانه شده و عملا زنبور در اثر اتمام پیش از موعد جیره و در نتیجه از گرسنگی از بین می‌رود. در این مورد، سیستم «بیدار» با گرم کردن داخل کندو در اندازه مجاز (زیر 8 درجه سانتی‌گراد) در سرمای زمستان، عملا از مصرف بیش از اندازه جلوگیری می‌کند.

همچنین، در بازه زمانی 40 روزه انتهای دوره سرما (با توجه به مناطق مختلف کشور، بهمن یا اسفند)، در شرایطی که دمای محیط در روز به 10 درجه سانتی‌گراد می‌رسد اما ملکه به دلیل تنش‌های دمایی شبانه و یا روزانه، اقدام به تخم‌ریزی نمی‌کند، سیستم بیدار با ثابت نگه‌‌داشتن دمای داخل کندو و در حضور طبیعی یا مصنوعی گرده، ملکه را تحریک به تخم‌ریزی و تولید جمعیت می‌کند. به این ترتیب با شروع فصل گرما و آغاز طبیعت، کندوها با تمام ظرفیت مشغول به فعالیت شده و درگیر جمعیت‌سازی نمی‌شوند.

اندازه‌گیری وزن قاب‌های داخل کندو

روند تغییرات وزن قاب‌ها یکی از مهم‌ترین پارامترهای رصد وضعیت کندو است، زیرا نشان‌دهنده وضعیت عملکرد کندو و نرخ تغییرات آن است. تاکنون راهکارهای پیش‌روی زنبورداران برای آگاهی از تغییرات وزن کندو، محدود به وزن‌کشی‌های دستی و در برخی موارد انگشت‌شمار، استفاده از ترازوی قرار گرفته زیر کل کندو بوده است. هر دو راهکار به دلیل آنکه کل کندو را مبنای توزین قرار می‌دهند، علاوه بر دشواری و هزینه بالا، خطای اندازه‌گیری قابل توجهی را نیز به همراه دارند، چرا که علاوه بر تغییرات وزن قاب‌ها، تغییرات وزن کندو که ناشی از وضعیت فیزیکی، رطوبت بدنه کندو و ... است نیز بر نتایج توزین تاثیرگذار خواهد بود.

در سیستم «بیدار» عملیات توزین توسط سنسورهای وزن تعبیه شده در داخل کندو انجام می‌شود. این سنسورها صرفا وزن قاب‌ها را اندازه‌گیری کرده و روند تغییرات آنها را ثبت می‌کنند. بدین‌ترتیب نتایج دریافت شده به‌صورت دقیق و بدون خطا خواهد بود.

با استفاده از این امکان، زنبوردار قادر است بدون نیاز به بازدید و بررسی فیزیکی، روند محصول‌دهی کندو را رصد کرده و در زمان مقتضی نسبت به استحصال آن اقدام نماید.

اپلیکیشن موبایل

برای مدیریت کندوها و ثبت اطلاعات روزانه، اپلیکیشن بیدار در اختیار زنبوردار قرار می‌گیرد. در این اپلیکیشن برای هر زنبورستان و هر کندو، پرونده جداگانه تعریف شده و تمام مشخصات کندو در آن ثبت می‌گردد. سپس در طول دوره کاری، تمامی اطلاعات ازقبیل بازدیدها، عملیات روزانه، دارو‌دهی، تغذیه، تعویض ملکه، برداشت محصول و ... به تفکیک کندو در این اپلیکیشن ثبت می‌گردد.

همچنین، گزارش‌های تحلیلی در انتهای دوره زنبورداری، یک نمای جامع از وضعیت زنبورداری یک سال گذشته ارائه کرده و روند پیشرفت کندوها به تفکیک نژاد، موقعیت و ... را نمایش می‌دهد.