بذور علف‌های هرز و کودهای مرغی

اخبار سبز کشاورزی؛ حجم عظیمی از سموم علف‌کش به‌همراه عملیات فیزیکی و زراعی برای مبارزه با این گیاهان بر اراضی کشاورزی پاشیده می‌شود که البته عوارض بسیاری نیز بر جا می‌گذارد. مشاهده جوانه‌زدن علف‌های هرز پس از کودپاشی با کود مرغی چندان غیرعادی نیست و از دیدگاه منطقی نیز وجود بذور علف‌های هرز در کودهای مرغی امکان‌پذیر است.

اما واقعاً این تاثیر را دارد؟

فضولات تولید شده در مرغداری‌ها، شباهتی با کودهای دامی و پرندگانی ندارند که آزادانه به اطراف حرکت می‌کنند. مدفوع نشخوارکنندگان می‌تواند دارای بذوری از علف‌های هرز باشد که از سیستم گوارشی عبور کرده‌اند. به همین صورت نیز پرندگان وحشی و سایر مرغ‌های آزاد می‌توانند این‌گونه عمل نمایند و همراه با مدفوع خود مقداری بذر علف هرز را جابه‌جا کنند.

از آن‌جایی که کودهای مرغی دارای مواد معدنی و آلی بسیاری هستند؛ برای کشت‌های گیاهانی ازقبیل: سبزی‌ها و محصولات جالیزی بسیار کاربرد دارند؛ اما معمولا به دلیل خاص بودن جیره غذایی مرغ‌ها، علف‌های هرز چندانی توسط بقایای به‌جا مانده، به مزارع منتقل نمی‌شود. در بررسی‌های به عمل آمده روی این کودها در صورتی که در جیره غذایی مرغ‌ها از دانه‌های غلات استفاده شود؛ درصد آلودگی مدفوع مرغان به بقایای این دانه‌ها کمتر از 2درصد است.

آنچه به عنوان بستر نیز به کار برده می‌شود، معمولا فاقد هرگونه بذر علف هرز است.

از نظر تکنیکی بذور علف‌های هرز می‌توانند توسط جانوران وحشی و یا توسط باد و مواردی از این قبیل وارد مزارع شوند؛ بنابراین، بذور چنین علف‌های هرزی پس از استفاده از کودهای مرغی در مزارع، از کجا می‌آیند؟

بدون استثناء تمام خاک‌های جهان، دارای بذور علف‌های هرزی هستند که به‌اصطلاح در حالت خواب یا(Dormant) قرار دارند، مگر آن که این خاک‌ها قبل از کشت استرلیزه شوند؛ که چندان کار ساده‌ای نبوده و پس از چند سال، باز هم علف‌های هرز در آن دیده می‌شود. براساس مطالعات به‌عمل آمده، هر مترمربع از خاک دارای 5 تا 15 هزار بذر علف هرز در حالت خواب است؛ که در انتظار شرایط جوانه‌زدن هستند. این وقفه‌های طولانی‌مدت، جزیی از خواص ژنتیکی علف‌های هرز است که برای رقابت با گیاه اصلی گاه تا 50 سال به حالت خواب در زمین باقی بمانند. این حالت در بعضی از بذور علف هرز گاه تا 100 سال نیز می‌رسد.

بسیاری از گیاهان خانواده گندمیان که در مراتع و چراگاه‌ها به شکل علف‌های یک‌ساله رشد می‌کنند؛ نیازی به مدیریت ندارند و بیشتر علف‌های هرز از این دسته گیاهان هستند که به سرعت جوانه زده، رشد کرده و پس از تولید بذر، خشک می‌شوند.

حال هنگامی که کودهای مرغی به چنین اراضی اضافه می‌شوند، موجب بیدار شدن بذور خفته علف‌های هرز شده و شروع به جوانه‌زدن می‌کنند.

چرا کودهای مرغی بذور را به جوانه‌زدن تحریک می‌کنند؟ کودهای مرغی شامل سه عنصر اصلی ازت، فسفر و پتاسیم، مقدار زیادی ریزمغذی مانند کلسیم، منیزیوم، گوگرد هستند که برای جوانه‌زنی و رشد بسیار ضروری‌اند. بذور به خودی‌خود جوانه نمی‌زنند، این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شرایط برای رشد کاملا مهیا شده باشد.

کودهای مرغی به دلیل داشتن اسیدهای ارگانیک به سرعت پوسیده می‌شوند و پوشش بذور علف‌های هرز توسط این اسیدها ضعیف شده و با دریافت رطوبت و موادغذایی شروع به جوانه‌زدن می‌کنند. در واقع هیچ‌گونه بذر علف هرزی در کودهای مرغی وجود ندارد.

در صورت مشکوک بودن، می‌توان چنین کودهایی را با خاک‌های استریل آزمایش کرد نتیجه آن که کودهای مرغی منبع بسیار خوبی از مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان هستند. علاوه‌بر آن دارای اسیدهای ارگانیکی هستند که برای فعال کردن میکروارگانیسم‌ها و سلامت خاک بسیار مفیدند.

نباید نگران کود دادن مزارع و چراگاه‌هایی باشید که برای دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ چرا که کودهای مرغی فاقد بذور علف‌های هرز هستند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۹-مرداد ۱۴۰۳