چالش‌های آفت‌کش‌های تقلبی

اخبار سبز کشاورزی؛ متقلبان چنان با مهارت اقدام به چاپ لیبل مشابه برندهای معروف سموم دفع آفات نباتی، کود و حتی بذر می‌کنند و در انتخاب بطری و درپوش آن دقت به خرج می‌دهند که در مواردی تولیدکننده اصلی با دیدن کارتن‌، بطری و قوطی‌ تقلبی به شک می‌افتد. علاوه‌بر این، در مواردی محتوای درون بسته‌ها مواد بی‌مصرف مانند خاک(در کودها) پودر و مایعات گاه مضر برای سم‌ها و ... است.

متاسفانه ضعف نظارت در کشور و فساد سیستماتیک باعث شده حتی در مواردی که فرد خاطی و متقلب دستگیر شده، با پرداخت اندک جریمه، آزاد و به کار خود ادامه می‌دهد. یا در مواردی به جای شرکت زیر پله‌ای متقلب، کارخانه واقعی که نقشی در تولید محصول تقلبی نداشته مواخذه، جریمه و اعمال قانون می‌شود.

حفظ هر محصول از آغاز تا پایان مستلزم مجموعه‌ای از اقداماتی است که یک کشاورز باید به منظور کسب درآمد و کاستن از خسارت‌های احتمالی انجام دهد.

در کشاورزی مدرن و صنعتی، استفاده از سموم آفت‌کش به اشکال علف‌کش، حشره‌کش، قارچ‌کش و ...، امروزه بخش جدایی‌ناپذیری از تولید محصولات کشاورزی است که همین موضوع مصرف این مواد را افزایش داده و به دلیل ایجاد زمینه کسب درامدهای سرشار، بستری برای تقلب در تولید سموم را به وجود می‌آورد. چنین سمومی به دلیل رعایت نشدن اصول تولید، اکثرا فاقد خواص و ویژگی‌های آفت‌کش‌های اصلی و استاندارد هستند و بعضا آسیب‌ها و ضررهای چندگانه دارند. معمولا یک آفت‌کش تقلبی دارای چند ویژگی است که نشان‌دهنده غیرواقعی بودن آن است.

اولین ویژگی وجود ماده فعال کمتر از میزان استاندارد تعریف شده در آن است که در این حالت سم مربوطه فاقد اثرگذاری اظهار شده در برچسب یا بروشور ان خواهد بود. دومین مورد استفاده از مواد فعال ارزان‌تر برای کاستن از قیمت تمام‌شده در مراحل بازاریابی است و سوم به کار بردن مواد سمی‌تر در فرمولاسیون که می‌تواند برای انسان، حیوانات و به‌طور کلی محیط‌زیست مضر و خطرناک باشد.

در سال‌های اخیر به موارد بسیاری برخورده‌ایم که کشاورزان از بی‌اثر بودن سموم مورد استفاده در مبارزه با آفات و یا علف‌های هرز، شکایت داشتند که در این راستا علاوه‌بر متحمل شدن هزینه‌های تهیه و به‌کارگیری، محصولات آن‌ها نیز آسیب بیشتری دیدند. تقریبا تمام این سموم تقلبی مشابه با سموم اصلی تهیه می‌شوند، اما به دلیل وجود مواد ناشناخته و غیراستاندارد، این سموم اغلب فاقد ایمنی لازم بوده و همچنین اثراتی گاه نامعمول و غیرقابل انتظار روی محصول به جای می‌گذارند.

در سال‌های اخیر به‌طور پیوسته از بسیاری از شهرستان‌ها گزارش‌هایی در مورد کشف و ضبط سموم تقلبی که اکثرا به صورت قاچاق از مرزها وارد می‌شوند، ارایه می‌شود و متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته و برخورد جدی با آن‌ها نمی‌شود.

اخیرا یک برنامه اجرایی در مورد جلوگیری از ورود سموم و کودهای شیمیایی تقلبی که می‌توانست موجب آسیب به سلامتی مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی در اروپا باشد، توسط مسئولان کشورهای ایتالیا و رومانی به اجرا درآمد که از سوی دادگاه جنایی اتحادیه اروپا مورد حمایت قرار گرفت.

ستاد قضایی جنایی اتحادیه اروپا، زمینه‌ساز بستری جدی برای برخورد و اقدامات جداگانه کشورهای اتحادیه به منظور بازرسی‌های دقیق و پیگیری‌های لازم در توزیع چنین سموم و کودهایی در حد و اندازه جرائم جنایی است، کاری که هر کشوری می‌بایست ان را به عنوان یک عمل جنایت‌کارانه قلمداد نماید.

در عملیاتی که در دو کشور ایتالیا و رومانی به اجرا درآمد، شواهدی از تقلب، جعل و سندسازی و فرار مالیاتی مشاهد شد. محاکم قضایی دستور توقیف دادند به دلیل آن که سموم و کودهای مذکور دارای مواد فعال بیش از میزان استاندارد بوده و برای بهره‌برداران و مصرف‌کنندگان مضر تشخیص داده شد.

تجارت غیرقانونی

بر اساس اعلام مراکز خبری، در واردات غیرقانونی و مشکوک این سموم از کشورهای چین و سنگاپور به اروپا شواهدی مشاهده گردید که با عناوین آفت‌کش یا کودهای زیستی و ارگانیک با برچسب‌های غیرواقعی و تقلبی، چنین موادی به اروپا و سایر مناطق جهان وارد می‌شود. مظنونان به فروش سموم تقلبی ظاهرا مدعی فروش مواد ارگانیک کاملا درستی هستند، اما در واقع این مواد تماما تقلبی می‌باشند.

بین ماه‌های فوریه و می سال 2023، سه محموله مشکوک وارد اروپا شد که با دقت و هوشیاری مسئولان رومانی، تقلبی بودن سموم این محموله‌ها معلوم و از ورود آن‌ها به اتحادیه اروپا جلوگیری شد، اگر چه امکان دارد به کشورهای دیگری چون آسیا، آفریقا یا آمریکای‌جنوبی تغییر مقصد دهند.

تحقیقات بیشتر نشان داد که یک گروه جنایتکار سازمان‌یافته پشت این فعالیت‌های غیرقانونی قرار دارند، موضوعی که با ورود هزاران تن سموم تقلبی به ایران نیز شک‌برانگیز بوده و برخوردی جدی با آن صورت نگرفته است. این گروه جنایتکار افرادی با ملیت‌های رومانی و ایتالیایی بودند که با ثبت شرکت‌های تجاری برای این محصولات در ایتالیا اقدام به ارایه صورت وضعیت‌های تقلبی کردند.

روش‌های تشخیص سموم تقلبی

تقریبا کمتر کشاورز یا مصرف‌کننده سموم کشاورزی اقدام به خواندن و دقت در مواد مندرج روی برچسب یا بروشور یک سم می‌کند، در حالی که فردی که برای نجات محصول خود در مقابل یک آفت یا علف هرز راهی فروشگاه سموم کشاورزی شده و در ازای پرداخت هزینه‌های نه‌چندان اندک، یک ظرف سم دریافت می‌کند؛ باید مشخصات و ویژگی‌های مندرج روی ظرف سم را به دقت مطالعه نماید.

باید ظرف سم واقعی دارای مشخصات زیر باشد:

• نشانی کامل کارخانه یا شرکت تولیدی،

• تاریخ تولید و انقضای سم؛

• برچسب‌های تاییدیه؛

• توصیه‌ها و اخطارهای هشداردهنده؛

• اطلاعات تاییدیه از سوی سازمان‌های معتبر چون سازمان حفظ‌نباتات.

ساده‌ترین روش تشخیص سموم تقلبی از واقعی، نداشتن مجوزهای مرتبط با سازمان حفظ‌نباتات است که هر مصرف کننده‌ای به سادگی می‌تواند آن را در برچسب سموم مشاهده نماید.