ارزآوری با صادرات ضایعات ماهی

به‌ گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، فروشگاه‌های بزرگ و حتی مغازه‌های کوچک عرضه ماهی هر روزه پسماندی تولید می‌کنند متعفن و آلوده؛ سر، دم، باله ها، پولک و گاه تخم ماهی که هنگام تمیز و خرد کردن ماهی دور می‌ریزند و به طور متوسط میزان این پسماند‌ها به ۲۰ تا ۳۰ درصد از ماهی مصرفی روزانه این واحد‌ها می‌رسد.

در مورد قزل آلا که از پرمصرف‌ترین گونه‌های ماهی در کشور است میزان آلایشگاه حتی به ۵۰ درصد هم می‌رسد؛ آلایشی که ورود آن به طبیعت جز آلایندگی محیط زیست نتیجه‌ای نداشت، اما با ابتکار کارخانه‌های تولید پودر ماهی حالا چند سالی می‌شود که ضایعات ماهی فروشی‌ها نه تنها دورریختنی نیست بلکه صادراتی است.

ضایعات ماهی گاه حتی تا پنج درصد

محمدرضا عباسی مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: شیلات استان اصفهان در زمینه‌های آبزی پروری، ارتقای بهره وری تولید، صنایع فرآوری و بسته بندی آبزیان و بازارسازی برای محصولات شیلات پرتلاش بوده است. در ۱۰ واحد تخصصی آبزی پروری استان اصفهان سالیانه ۱۰ تن ماهی تولید می‌شود ضمن اینکه بیش از ۳۰ گونه از آبزیان هم از استان‌های دیگر به خصوص خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان به اصفهان وارد می‌شود.

وی درباره ضایعات ماهی گفت: واحد‌های تولید کنسرو و صنایع بسته بندی ماهی عمده‌ترین تولیدکنندگان پسماند ماهی هستند که باید برای دورریز آن‌ها تدبیر می‌شد.

عباسی اظهار کرد: ماهی‌ها از ۲۰ تا حدود ۵۰ درصد ضایعات دارند که بخشی از آن‌ها در کارخانه‌های فرآوری اصفهان به پودر تبدیل می‌شود، اما تعداد این واحد‌ها کافی نیست. در عین حال از استان‌های همجوار مثل چهارمحال و بختیاری و لرستان هم که صنایع تبدیلی پودر ماهی ندارند ضایعات آبزیان وارد کارخانه‌های فرآوری استان اصفهان می‌شود.

مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان درباره مصارف پودر ماهی گفت: مهمترین مشتری این محصول واحد‌های پرورش قزل آلا هستند که از پودر ماهی به عنوان خوراک استفاده می‌کنند، البته این محصول در صنایع بهداشتی و آرایشی هم کاربرد دارد.

تبدیل ضایعات به پودرماهی در کارخانه‌های فرآوری

روح الله منتظری کارشناس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان هم گفت: درگذشته ضایعات ماهی مانند سایر پسماند‌های شهری جمع آوری می‌شد، اما افزایش عرضه و مصرف ماهی میزان دورریز را هم افزایش داده است که باید برای جمع آوری و مصرف صحیح آن تدبیر می‌شد. اکنون ۶ واحد در زمینه تولید پودر از ضایعات ماهی در استان اصفهان فعال هستند که آلایش ماهی با خودرو‌های مجهز برای جلوگیری از نشت شیرابه به این واحد‌ها منتقل می‌شود.

کارشناس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان اظهار کرد: یکی از این واحد‌ها به روشی نوین و به صورت کاملا صنعتی فعالیت می‌کند و توانسته استاندارد‌های مد نظر اتحادیه اروپا را برای صدور محصولاتش، از ترکیه کسب کند.

منتظری اضافه کرد: فعالیت این کارخانه سبب شده کشورمان از واردکننده پودر ماهی به صادرکننده آن تبدیل شود به طوری که صادرات محصول این واحد صنعتی در سال گذشته، ۷۳۰ هزار دلار و در هفت ماهه نخست امسال ۶۰۰ هزار دلار ارزآوری داشته است. فعالیت این واحد و دیگر واحد‌های تولید پودرماهی نشان می‌دهد ظرفیت گسترش فرآوری ضایعات ماهی در استان اصفهان وجود دارد و از این ظرفیت می‌توان برای اشتغالزایی و ارزآوری استفاده کرد.

تبدیل ایران از واردکننده به صادرکننده پودر ماهی

حاج هاشمی مدیر کارخانه صنعتی تولید پودر ماهی نیز گفت: این واحد حدود سه سال پیش راه اندازی شد و اکنون فقط ۳۰ درصد از ظرفیت آن فعال است. وی با اشاره به فرآوری صنعتی ضایعات ماهی در این واحد گفت: تمام خط به صورت خودکار کنترل، ضایعات با جداکننده صنعتی تفکیک و چربی ماهی با حسگر‌های خاص اندازه گیری می‌شود.

مدیرعامل کارخانه ادامه داد: حتی برای تبدیل آلایش ماهی قزل آلا که به دلیل بافت خاص و بسیار نرم آن نیاز به فناوری متفاوتی بود توانستیم خط تولید راه اندازی کنیم.

حاج هاشمی درخصوص جمع آوری پسماند‌های ماهی گفت: حتی از استان چهارمحال و بختیاری به صورت روزانه و هفتگی ضایعات ماهی به این کارخانه منتقل می‌شود و با همین اقدام، مشکل زیست محیطی دورریز ماهی رفع شده است.

وی با اشاره به ارزآوری ۶۰۰ هزار دلاری صادرات پودر ماهی این کارخانه از ابتدای امسال تا پایان مهر گفت: در نیمه آبان هم ۴۸ تن محصول به ارزش ۲۵ هزار دلار به ترکیه و پس از آن در همین ماه دو محموله دیگر به ترکیه و سریلانکا صادر کردیم.

مدیرعامل کارخانه بیان کرد: با فعالیت سه ساله این کارخانه توانسته ایم کشورمان را از واردکننده پودرماهی به صادرکننده این محصول تبدیل کنیم. در این واحد ۵۰ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند و اگر بتوان ظرفیت تولید را به صد درصد رساند اشتغالزایی آن هم افزایش می‌یابد.

ضایعاتی سرشار از ریزمغذی‌ها

حکیمانه مسئول فنی کارخانه هم گفت: محتویات داخل شکمی ماهی سبب آلودگی منابع آب، خاک و حتی هوا می‌شود و راهکار آن جمع آوری و ساماندهی ضایعات و تبدیل آن به پودر ماهی است. قسمت‌های دورریختنی ماهی شامل تخم، کبد و دستگاه گوارش دارای انواع ویتامین‌های محلول در چربی مثل a , d و انواع مواد معدنی مثل سلنیوم و پتاسیم و حتی پروتئین است.

مسئول فنی کارخانه اظهار کرد: با استفاده از این ضایعات در کشور ما تا ۱۰ محصول مناسب و باارزش افزوده بالا مثل کلاژن، سس، سیلاژ و پروتئین‌های هیدرولیز شده ماهی را می‌توان تولید کرد.

حکیمانه افزود: در صورت انتقال به هنگام فناوری یا بوی سازی آن حتی می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که از ماهیان سردابی در کشور هیچ گونه ضایعاتی برجای نماند. برای دستیابی به ارزش افزوده در این حوزه باید مسئولان از این صنعت و مشکلات و ظرفیت‌های آن شناخت پیدا کنند و با تولیدکننده همراه شوند.

فعالیت موفق واحد‌های فرآوری ضایعات ماهی در اصفهان نشان می‌دهد اگر خلاقیت و همت بکار گرفته و موانع تولید رفع شود حتی از پسماند‌های دردسرساز هم می‌شود به تولیداتی با ارزش افزوده دست یافت که هم نیاز کشور را رفع و هم حتی ارز را وارد کشور می‌کنند.

از این دست ضایعات زیاد است؛ جوانان متخصص و تولیدکنندگان خستگی ناپذیر هم کم نیستند؛ برنامه ریزی، اراده و حمایت مسئولان چرخه موفقیت را تکمیل می‌کند.