استویا جایگزین شیرین‌کننده‌های قندی
تولید گیاه استویا و استخراج مواد شیرین‌کننده از آن می‌تواند در مقایسه با تولید شکر از چغندرقند و نیشکر تا اندازه زیادی موجب کاهش گازهای آلاینده باشد
اخبار سبز کشاورزی؛ تولید و پرورش گیاه استویا (Stevia) و استخراج مواد شیرین‌کننده از آن می‌تواند در مقایسه با تولید شکر از چغندرقند و نی شکر، تا اندازه زیادی موجب کاهش گازهای آلاینده باشد.
با افزایش جمعیت، مصرف غذاهای شیرین و نوشابه‌ها و همچنین کاربری شکر در بسیاری از غذاهای فرآوری شده، مصرف آن سیر صعودی داشته و این نیاز به طور روزانه رو به افزایش است.
در یک برنامه پنج ساله که توسط کمیسیون اروپا مورد حمایت قرار دارد، هدف‌گذاری درازمدتی به منظور نشان دادن مزایا و زیان‌های شیرین‌کننده‌ها در عرصه‌های سلامت عمومی، امنیت غذایی، چاقی و پایداری تولید شیرین‌کننده‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
شیرین‌کننده‌ها و طعم‌دهنده‌های زیادی وجود دارند که صنعت تولید شکر به دلیل آن که امکان دارد میزان مصرف آن با حضور سایر شیرین‌کننده در عرصه‌های مصارف صنعتی و خانگی، کاهش یابد، تمایل چندانی به استفاده از آن‌ها ندارد. دلایل این امتناع صنایع تولید شکر در وهله اول مشکلات فنی و در مرحله دوم نگرانی مصرف‌کنندگان نسبت به مصرف چنین موادی است.
در حالی که کارهای زیادی برای درک سلامتی شیرین‌کننده‌ها انجام شده است، اما متاسفانه محققان توجه اندکی به این موضوع از خود نشان داده‌اند. برای توجه دادن محققان به این موضوع یک گروه دانشگاهی اقدام به بررسی شرایط ناشی از مصرف شیرین‌کننده استویا نمود.
امکان ناپایداری در تولید شکر و چغندرقند
آنچه در این تحقیق بیشتر مدنظر است، تمرکز بر پتانسیل گرمایش جهانی، مصرف آب شیرین برای کشاورزی، استفاده از اراضی و میزان تجمیع مواد در منابع آب است.
در این بررسی اثرات زیست محیطی میزان کشت این گیاه و مقدار شیرین‌کنندگی به دست آمده از آن مورد تحلیل قرار گرفت و معلوم شد که درجه شیرینی استویا(RA60) در حد 200 تا 300 برابر مقدار شیرینی به دست آمده از شکر است که رقم قابل توجهی است. به عنوان مثال4 گرم از «استویا گلایکوزید»، معادل یک کیلو(1000 گرم) شکر، شیرینی به وجود می‌آورد، چرا که 250 برابر آن شیرین است.
نی شکر یکی از عمده محصولات غذایی است که در دهه گذشته، 15 درصد تولید محصول آن افزایش یافته که به همراه چغندرقند از مصرف کننده‌های مهم آب و زمین در بخش کشاورزی هستند.
طبق آخرین گزارش از میانگین مصرف آب برای تولید هر کیلوگرم شکر تصفیه شده، مشخص شد که برای این مقدار شکر 1782 لیتر آب مصرف می‌شود و این میزان برای یک کیلوگرم شکر از چغندر قند 920 لیتر است.
بدیهی است افزودن به اراضی زیر کشت برای تولید شکر، ضمن اثرگذاری بر محیط‌زیست و تنوع جانوری، موادی از قبیل انواع کود و سم را نیز به محیط اراضی زیر کشت اضافه می‌کند که این مواد به نوبه خود اثرات سوئی برای اراضی، آب‌های زیرزمینی و آب‌های شیرین دارند.
اثر استویا بر سلامت سیاره زمین
اولین نتیجه از کشت استویا و تولید «استویول گلیکوزید» از برگ‌های این گیاه در اروپا، مشخص شد که بر اساس بسیاری از معیارها و نشانگرها، تولید این شیرین‌کننده در مقایسه با شکر، اثرات بسیار اندکی بر محیط‌زیست دارد.
به عنوان مثال برای تولید آن نیاز بسیار کمتری به زمین و آب داشته که می‌تواند فرصتی مناسب برای پائین آوردن مصرف این نهاده‌ها داشته باشد. اولین منشاء این اثرگذاری مزارع تولید برگ استویا بود و دومین تاثیر، استخراج RA60 یا همان شیرین‌کننده، در مقایسه با شکر است.
با حذف عامل حمل و نقل بین‌المللی برای انتقال استویا به مناطق دیگر جهان، تا 18/8 درصد از پتانسیل گرمایش زمین کاسته می‌شود. در مقایسه با تولید شکر، تقریبا RA60 بین 5/7 تا 10/2 درصد بر گرمایش زمین و بین 5/6 تا 7/2 بر اراضی کشاورزی اثرگذار است که می‌تواند بر حفظ سلامت زیست کره موثر باشد.
محققان امیدوارند که با استقرار صنعت تولید استویا و تولید استوویول 60 درصد(RA60) از برگ‌های آن به جای شکر، از وارد کردن آسیب‌های ناخواسته به محیط‌زیست جلوگیری کنند.
در بعضی از کشورها مانند یونان گیاه استویا به عنوان جایگزینی برای مزارع تنباکو پیشنهاد و مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است. شیرین‌کننده‌ای نظیر استویا می‌تواند از خطرات سلامتی نظیر چاقی، بیماری دیابت و فاسد شدن دندان‌ها جلوگیری کند، چرا که مقدار اندک آن می‌تواند اثرات شیرین‌کنندگی زیادی داشته باشد. در شرایط کنونی باید روی شیرین‌کننده‌هایی نظیر استویا مطالعات بیشتری به عمل آمده و از کشت آن‌ها حمایت شود.
