سرگذشت قهوه

اخبار سبز کشاورزی؛ یکی از افسانه‌ها می‌گوید که: چوپانی به نام کالدی(kaldi)، از رفتارهای شادمانه بزهای خود پس از خوردن دانه‌های یک بوته همیشه سبز که در آن مناطق می‌روئید، متعجب شد و زمانی که او نیز از آن دانه‌ها خورد، متوجه تغییر حالتی خاص در خود شد و این کشف را با دیگران در میان گذاشت.

گفته می‌شود که در حدود قرن پانزدهم، بذور گیاه قهوه به جنوب شبه‌جزیره عربستان(یمن کنونی) برده شد و در آن‌جا کشت گردید و برگزارکنندگان یک آیین مذهبی به نام «صوفی»، آن را در مراسم عبادت‌های شبانه خود می‌نوشیدند.

بدون اصرار بر دانستن خاستگاه قهوه، ایجاد آن حس سرخوشانه و مهیج یکی از عوامل مهم در عامه‌پسند شدن قهوه در منطقه عربستان گردید.

از قضای روزگار، برخی از حاکمان پس از ظهور اسلام به دلیل ایجاد حالت سرخوشی و نشئه‌گی توسط قهوه، آن را مانند مشروبات الکلی نیز ممنوع کردند.  اما با توجه به تمام این ممنوعیت‌ها و جرائم شدید، نوشیدن قهوه به سرعت و در میان مردم عرب‌ شیوع پیدا کرد و سرزمین‌های همسایه نیز به نوشیدن قهوه روی آوردند و «قهوه‌خانه‌ها» تاسیس گردید.

در همان قرن پانزدهم، قهوه‌خانه‌هایی در شهر مکه و پس از آن در قرن شانزدهم در شهر استانبول برپا شد. این قهوه‌خانه‌ها به مکانی عمومی برای گفت‌وگو، کاریابی، بازی‌هایی چون شطرنج و تخته نرد، رقص و آواز و گوش دادن به موسیقی، مباحث سیاسی و رد و بدل کردن اخبار و سایر امور تبدیل شدند. با  گذشت زمان، نوشیدن قهوه در فرهنگ مردم به شیوه‌ای ریشه‌دار و آیینی درآمد.

نوشیدن قهوه در میان ترکان عثمانی به امری عمومی مبدل شد و از آنجا به مناطق و سرزمین‌های دیگری مهاجرت کرد. نوشیدن قهوه در قرن‌های 16 و 17 توسط تاجران ونیزی به اروپا برده شد. در بسیاری از نوشته‌ها درباره ممنوع بودن نوشیدن آن و یا مصرف به‌عنوان یک نوشیدنی مذهبی، سیاسی، و یا دارویی نام برده شد. مصرف قهوه به سرعت در کشورهای اروپایی شکلی عمومی یافت. در سال‌های پایانی قرن 17 در انگلستان و در جامعه‌های مهاجران انگلیسی در آمریکا و سرتاسر اروپا رونق یافت. تا پایان قرن هفدهم، تقریبا تمام قهوه تولیدی منحصر به سرزمین یمن بود. با افزایش علاقه به نوشیدن قهوه، تکثیر گیاه قهوه نیز به سرعت رشد یافت و به جزایر جاوه در اندونزی و پس از آن در قرن 18 به آمریکا رسید.

کشت قهوه در جزایر هاوایی در سال 1825 آغاز شد.

با آغاز قرن بیستم، تولید انبوه قهوه در نیم‌کره غربی زمین، یعنی برزیل متمرکز شد.

در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20، صنایع برشته و آسیاب کردن قهوه اختراع  و کافئین‌زدایی از دانه‌های سبز قهوه به اجرا درآمد. در سال 1950 نیز تهیه قهوه فوری تکامل یافت.

در سال 2020، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قهوه در جهان عبارتند از: برزیل، ویتنام، کلمبیا، اندونزی و اتیوپی. توجه به کشت ارگانیک، تجارت آزاد و افزایش تولید در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن 21،

موجب توسعه کشت آن در نقاط دیگر جهان گردید. اما گرم‌شدن کره زمین و خشکسالی‌ها، امکان دارد که ثبات تولید این نوشیدنی دلچسب را با خطرهایی رو به‌رو نماید.