جولان آفت بلوط خوار در زاگرس
تابستان هر سال آتش به جان بلوط‌ها و جنگل زاگرس می‌افتاد، اما امسال آفتی به جان برگ درختان افتاده، که باید دید آیا اصلا زیان بار است؟
تابستان هر سال آتش به جان بلوط‌ها و جنگل زاگرس می‌افتاد، اما امسال آفتی به جان برگ درختان افتاده، که باید دید آیا اصلا زیان بار است؟
اخبار سبز کشاورزی : آفت بلوط خوار که به جان درختان در کوه‌های کهگیلویه و بویر احمد افتاده حالا به دیگر نقاط کشور از جمله خوزستان و فارس نیز سرایت کرده و هزاران هکتار از جنگل‌های زاگرس را درگیر خود کرده.
گیاه بلوط به صورت خودکار و طی هزاران سال به لطف برخی جانداران در سراسر کوه‌های زاگرس روییده تا علاوه بر گستراندن سایه خود روی کاشانه مردم محلی و حیوانات، منبع درآمدی نیز برای آنان باشد.
طی چند سال گذشته آتش‌های پی در پی حیات درختان و جانداران بخش‌هایی از زاگرس را در خطر نابودی قرار داد؛ هزاران هکتار و هزاران درخت تنومند بلوط که فقط جوانه زدن آن ۴۰ سال زمان می‌برد در آتش سهل انگاری و نبود امکانات کافی سوختند تا طبیعتی که چندین هزار سال از خود نگهداری می‌کرد نشان دهد انسان چگونه می‌تواند آن را به نابودی بکشاند.
همان زمان عمده آتش سوزی‌های رخ داده به برخی افراد نسبت داده شد که به عمد اقدام به سوزاندن بخش‌هایی از این جنگل‌ها کردند؛ بر اساس ماده ۴۷ قانون خاص حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال ۱۳۴۶ «هر کس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد کند، به حبس از ۳ تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد و در صورتی که مرتکب، مأمور جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.»
این در حالی است که تاکنون آنچه از سوی مسئولان گفته شده این بوده که «علل حادثه در دست بررسی است» یا «عاملان آتش سوزی دستگیر شده اند»، اما اگر از همین مسئولان بپرسید دلیل این آتش سوزی چیست، احتمالا هیچ کدام جواب درست را نمی‌دانند.
یا در خصوص عمل به قانون و مجازات عاملان تاکنون اقدام عملی از سوی قوه قضاییه صورت نپذیرفته و حتی یک نفر هم در این خصوص مجازات نشده یا دستکم خبر تنبیه آن رسانه‌ای نشد.
بی توجهی مقامات؛ زخم عمیق بر جان زاگرس
معلوم نیست چرا هر سال یک بلا به جان درختان زاگرس می‌افتد و عجیب‌تر آنکه هیچوقت دلایل آن نیز مشخص نمی‌شود، اما معلوم است محیط زیست همچنان در نگاه برخی مسئولان موضوعی «فانتزی» است که پرداختن به آن چندان اهمیتی ندارد.
حال آنکه محیط زیست مسئله است، مسئله‌ای بزرگ که بی توجهی به آن همواره رخداد‌های جبران ناپذیری را برای بشریت به وجود آورده؛ از استفاده کشور‌های غربی در زمینه سوخت‌های فسیلی برای رشد و توسعه که گرمایش جهانی پدید آمده تا بهره گیری وسیع از پلاسیتک که معضلات متعدد زیست محیطی برای جنگل و دریا در پی داشت.
اگر که به محیط زیست اهمیت داده شود، اقتصاد هم شکل بهتری به خود می گیرد و شاید نیاز نباشد برخی صنایع در برخی مناطق احداث شوند و مرهمی باشد بر زخم عمیق جنگل‌های زاگرس که فریادش گوش فلک را کر کرده، اما گوش مسئولان همچنان بدهکار نیست.
اگرچه منابع طبیعی خوزستان می‌گوید که شیوع این آفت در جنگل‌های استان به اندازه کهگیلویه و بویراحمد نیست و مقابله با آن نیز از مدت‌ها پیش شروع شده بود.
به اعتقاد مدیرکل منابع طبیعی خوزستان توالی اکوسیستم و خشکسالی‌های چند سال اخیر از مهمترین عواملی است که باعث شده ریزش آفت پروانه برگ خوار سفید بلوط در جنگل‌های زاگرس رخ دهد و شرایطی به وجود آورد که باعث نگرانی گردد.
سید محمد تقی سجادی گفت: از پارسال و در حالی که هنوز شرایط آفت مانند اکنون نبوده اعتباراتی به منظور مبارزه با بیماری‌های زاگرس اختصاص یافت و از حدود ۵ ماه پیش نیز در ۹ هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس این اقدام در حال انجام است.
به گفته او اکنون در ۱۲ شهرستان حوزه جنگلی زاگرس محلول پاشی برای مبارزه با آفت پروانه برگ خوار سفید بلوط در حال انجام است و انتظار می‌رود که این افت کنترل شود.
البته آقای سجادی به این نکته نیز اشاره کرد که محلول پاشی در نقاطی صورت می‌پذیرد که دسترسی به آن‌ها وجود دارد و در دیگر کانون‌های غیر قابل دسترس مبارزه با این آفت دشوار است.
یک فعال محیط زیست نیز در این مورد می گوید که منابع طبیعی باید به اقدامات پیشگیرانه روی آورد که به مراتب برای مبارزه با آفت مناسب تر و بهتر است زیرا در سمپاشی علیه یک گونه می تواند خطراتی برای سایر گونه های مفید نیز در پی داشته باشد.
هژیر کیانی مثال زد که کفش دوزک بزرگ ترین دشمن «شته» (نوعی آفت گیاهان که شیره را می مکند) در مزارع است که اگر با سم پاشی از بین بروند نه تنها موجب بی کیفیت شدن محصولات کشاورزی می شود، بلکه خطراتی را نیز برای بدن انسان خواهد داشت که بهتر است به جای محلول پاشی از دشمن بیولوژیک شته یعنی کفش دوزک استفاده و جمعیت آن را در یک مزرعه افزایش داد.
این آفت جدید چیست؟ منشاء آن کجاست و آیا سمپاشی راه حل آن است؟
یک متخصص اکولوژی حشرات و کنترل بیولوژیک آفات گیاهی پاسخ می‌دهد: مدتی است هجوم یک گونه پروانه مهاجم در قسمت‌های جنوبی جنگل‌های زاگرس نگرانی‌هایی را در محیط‌های علمی و افکار عمومی موجب شده است.
این عامل خسارت زا، پروانه برگ خوار سفید بلوط، با نام علمی Leucoma wiltshire است که منحصراً از درختان بلوط تغذیه نموده و به عنوان یک آفت تخصصی، سازگاری بالایی با درختان بلوط دارد، موضوعی که کنترل آن را دشوار می‌کند.
آرش راسخ در خصوص پیدایش اولیه این آفت گفت: این پروانه نخستین بار در کشور در سال ۱۳۵۱ از کرمانشاه گزارش شده، سپس به سمت جنوب کشور و استان فارس حرکت نموده و پس از آن در جنگل‌های شمال خوزستان از جمله ایذه و شمال دزفول گزارش شده.
او ادامه می‌دهد که پروانه برگ خوار سفید بلوط در ادامه پراکندگی و گسترش خود را دنبال کرده تا این‌که در سال ۱۳۸۳ در استان لرستان طغیانی از این آفت مشاهده شد؛ ۲ سال پیش نیز طغیانی از این آفت از دره شهر (استان لرستان) گزارش شد و در حال حاضر نیز در مناطقی از استان خوزستان و همچنین استان‌های فارس و کهگیلویه و بویر احمد این پروانه به صورت طغیانی ظهور کرده و آسیب‌هایی را به درختان بلوط موجب شده.
پروانه برگ خوار سفید بلوط همانند سایر پروانه‌ها شامل مراحل رشدی تخم، لارو یا کرم، شفیره و حشره کامل است که لارو‌ها مرحله خسارت زا و مرگبار هستند که از برگ‌های درختان بلوط تغذیه کرده و خسارت می‌زنند؛ این پروانه ۲ و نیم نسل در سال داشته و در مناطق با دمای بالاتر، تا ۳ نسل نیز از آن گزارش شده است.
