فهرست مرگ در باغ وحش صفادشت

بعد از مرگ دو گورخر، یک زرافه و یک ببر در سال ۹۸ و یک شیر دریایی در سال ۱۴۰۰ در باغ وحش صفادشت، دو زرافه دیگر این مجموعه هم تلف شدند. زرافه‌های این مجموعه در حالی در پنج‌سالگی تلف شده‌اند که زرافه‌ها به‌طور میانگین ۲۵ سال عمر می‌کنند

اخبار سبز کشاورزی ؛ در باغ وحش صفادشت دیگر هیچ زرافه‌ای باقی نمانده است. همه آنها تلف شده‌اند. باغ وحش صفادشت این سه زرافه را خرداد سال ۹۷ به ایران آورده و برایشان بسیار تبلیغ کرده بود اما نتوانست هیچ کدامشان را نگه دارد. اولین زرافه اینطور که صاحبان باغ وحش ادعا کرده بودند، چند روز بعد از ورود به مجموعه تلف شد اما آنها موضوع را پنهان کردند و یک سال طول کشید تا خبرش به بیرون درز کرد.

باغ وحشی که مرگ پرسروصدای دو گورخر و یک ببر در سال ۹۸ را در کارنامه‌اش دارد، سال پیش هم شیری دریایی به نام «بوریس» را از دست داد. این شیر دریایی تنها بازمانده دلفیناریوم برج میلاد بود که پس از مرگ یک دلفین، برای همیشه تعطیل شد.

حالا اینطور که سازمان حفاظت محیط زیست خبر داده، دو زرافه دیگر صفادشت هم تلف شده‌اند؛ زرافه دوم اواخر تابستان امسال و سومی اوایل زمستان. در نبود نظارت بر باغ وحش‌ها و فاصله بسیار آنها از استانداردهای جهانی و حتی استانداردهای سازمان محیط زیست، فهرست مرگ حیوانات باغ وحش صفادشت، هر روز بلند و بلندتر می‌شود.

تصویر سه زرافه باغ وحش صفادشت، نیمه خرداد ۹۷، با تبلیغات بسیار برای فروش بلیت‌های این مجموعه منتشر شد: ورود نخستین زرافه‌ها به ایران.

در آن زمان علیرضا شرفی، مدیر باغ ‌وحش گفته بود که با دیدن زرافه‌هایی در یکی از باغ وحش‌های روسیه، تصمیم گرفته دو زرافه ماده و یک نر یک‌ساله را از مرکز تکثیر زرافه در آفریقای جنوبی خریداری کند.

آنها را در جایگاهی یک هکتاری نگهداری می‌کردند و بازدیدکنندگان خیلی زود متوجه شدند که از زرافه‌ها یکی کم شده است.

باغ وحش ابتدا ماجرا را کتمان و در تبلیغات بعدی، این بار مردم را به تماشای دو زرافه دعوت می‌کرد اما سرانجام در سال ۹۸ رسانه‌ها خبر دادند که این حیوان تلف شده و سازمان هم تایید کرد که آن زرافه چند روز بعد از انتقال به باغ وحش مرده است. تصویر عجیب کالبدشکافی یک زرافه که از دیروز در حال انتشار است، مربوط به آن زمان است.

محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران به ایسنا گفته یکی از زرافه‌های باغ وحش صفادشت شهریورماه و دیگری دی‌ماه تلف شده و علت آن در حال بررسی است. قرار است سازمان دامپزشکی روی نمونه‌ها کشت میکروبی و باکتریایی انجام دهد و بعد از جمع‌بندی نتیجه را اعلام کند.

«نمایندگان سازمان دامپزشکی از زرافه‌های تلف شده نمونه‌برداری کردند، کالبدشکافی نیز انجام شده است و پس از مشخص شدن نتایج از این سازمان درخواست برگزاری جلسه را خواهیم کرد تا نتایج به دست آمده را به‌صورت مشترک بررسی کنیم.»

به گفته او این حیوانات در حالی در پنج‌سالگی تلف شده‌اند که زرافه‌ها به‌طور میانگین ۲۵ سال عمر می‌کنند.

در همین حال، غلامرضا ابدالی، سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌ وحش سازمان حفاظت محیط زیست به ایرنا گفته است: «علت تلف شدن یکی از این زرافه‌ها که در شهریورماه در باغ وحش صفادشت از دست رفت از سوی دامپزشکی بیماری عفونی اعلام شده بود، دومین زرافه هم که در دی‌ماه تلف شد مقداری سم در داخل دستگاه گوارش حیوان پیدا شد که از نوع آفت‌کش با منشاء نامعلوم است.»

به گفته او علت وجود سم در دستگاه گوارش این زرافه در دست بررسی است اما گمان می‌رود که شاید از علوفه‌ای که تغذیه کرده وارد بدن حیوان شده باشد که این هم از سوی دامپزشک باغ وحش صفادشت در حال بررسی بیشتر است.

درباره این روند و افزایش مرگ و میر حیوانات این باغ وحش، عابد کوهپایه، دامپزشک با طرح مجموعه‌ای از سوالات می‌گوید: «نظارت سازمان دامپزشکی بر باغ وحش‌ها به چه صورت است؟ این سازمان چند دامپزشک پرورش داده و از آنها در مجموعه‌هایی چون باغ وحش‌ها استفاده کرده؟ آیا کارشناسانی که برای نظارت به باغ وحش‌ها می‌روند، در این زمینه تخصص دارند؟ آیا یک دامپزشک دارای صلاحیت به‌عنوان مسئول فنی در باغ وحش صفادشت مستقر است؟ وقتی دامپزشکان مجموعه‌های نگهداری از حیات وحش از کارفرما حقوق می‌گیرند چگونه می‌توانند درباره وضعیت دقیق حیوانات گزارش دهند و نظارت صحیحی داشته باشند؟ آیا حیواناتی که در باغ وحش‌ها نگهداری می‌شوند میکروچیپ و پلاک دارند که بشود سرنوشتشان را پیگیری کرد؟ بعد از زادآوری شیرها، ببرها، خرس‌ها و پرنده‌ها، چه اتفاقی برای توله‌ها و جوجه‌هایشان می‌افتد؟ آیا تا اندازه‌ای نظارت می‌شود که قاچاق اتفاق نیفتد و نوزادهای متولد شده به فروش نرسند؟ سازمان حفاظت محیط زیست هیچ گزارشی از باغ‌ وحش‌های خصوصی تهیه می‌کند؟»

او ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که باغ وحش‌ها رها شده‌اند. قاچاق حیات وحش و فروش حیوانات در این مجموعه‌ها به وفور یافت می‌شود و اغلب باغ وحش‌ها به قتلگاه و استارتگاه تبدیل شده‌اند اما رسالت باغ وحش‌ها در دنیا این نیست. نگاه صرف اقتصادی به باغ وحش‌ها چنین وضعیتی را رقم زده است و نظارت صحیحی بر این مجموعه‌ها حاکم نیست. به‌تازگی به اسم ببر وحشی چهار ببر دستی را از باغ وحش باراجین به باغ وحش سیرجان تحویل داده‌اند. به اضافه سه خرس، لاما. همه اینها با نگاهی اقتصادی انجام می‌شود و رسالت باغ وحش‌ها برای آموزش و نگهداری از گونه‌ها به‌کلی فراموش شده است.»

مرگ حیوانات بارها در سابقه باغ وحش صفادشت ثبت شده است. یکی از این موارد دی‌ماه ۹۸ بود که یکی از سه ببر این مجموعه تلف شد و در خبرها گفتند این اتفاق «ناگهانی» و «مشکوک» بوده است. این ببر ۶ ساله، چند ماه پیش از مرگ، در حالی از باغ وحش مشهد خریداری شده بود که پیش از آن در نبود فضای کافی، با یک «تایگون» هم‌قفس بود.

نام باغ وحش صفادشت که با آوردن حیوانات خاص، سعی در جلب مشتری دارد، یک بار دیگر هم با مرگ گورخرهای آفریقایی بر زبان‌ها افتاد. اردیبهشت پارسال، سه هفته پس از ورود سه گورخر آفریقایی به ایران یکی از آنها تلف شد و دو هفته بعد، دومین گور ماده از دست رفت. «بوریس» آخرین بازمانده دلفیناریوم تهران هم به باغ وحش صفادشت فروخته شده بود. این شیر دریایی ۱۳ ساله می‌توانست ۳۰ سال زنده بماند اما حتی دلیل مرگش هم عنوان نشد.

علاوه بر اینها با وجود انتقاد کارشناسان حیات وحش و فعالان حقوق حیوانات، دست زدن به حیوانات، بغل کردن و غذا دادن بارها در این مجموعه تبلیغ شده و به همین دلیل استقبال مردم هم از این باغ وحش بالا بوده است. تبلیغ لمس حیوانات (پتینگ) و عکس‌گرفتن در کنار آنها در حالی به روند این مجموعه تبدیل شده که اداره حفاظت محیط زیست تهران در سال ۹۸ نامه‌ای نوشت و هر گونه استفاده از حیات ‌وحش در باغ‌ وحش‌ها برای اجرای حرکات نمایشی را ممنوع اعلام کرد. این موضوع همچنین شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور را هم به شکایت از این مجموعه واداشت.

با وجود تکرار روند مرگ حیوانات باغ وحش صفادشت در سال‌های گذشته، رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران گفته است که با مشخص شدن نتایج بررسی‌های سازمان دامپزشکی، در صورت محرز شدن قصور مجموعه، درباره این تصمیم گرفته می‌شود که آیا به صورت مشترک از باغ وحش شکایت شود یا اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران راساً به این کار اقدام کند.

با این همه، این فقط داستان باغ وحش صفادشت نیست. بسیاری از باغ وحش‌ها به همین ترتیب عمل می‌کنند. تعداد زاد و ولد گونه‌هایشان مشخص نیست، سرنوشت این گونه‌ها و فروش آنها به مجموعه‌های خصوصی یا افراد معمولا از طریق بعضی فعالان خبری می‌شود و به گوش سازمان محیط زیست می‌رسد. در نبود نظارت صحیح و رعایت نشدن استانداردها و قوانین داخلی و بین‌المللی، باغ وحش‌ها به بنگاه‌هایی اقتصادی تبدیل شده‌اند که حیوان کالای آنهاست. سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی برای نظارت توان ندارند و باغ وحش‌ها اغلب از خوداظهاری سر باز می‌زنند و تنها در موارد خاص وضع حیواناتشان را گزارش می‌کنند.