شکست اقتصاد‌های بزرگ در عمل به تعهدات اقلیمی
۹۹ درصد مردم دنیا در هوای آلوده تنفس می‌کنند. هوایی که عمدتاْ آلودگی‌اش به گردن کشورهایی با درآمد بالاست که نقش پررنگی هم در انتشار کربن دارند.
اخبار سبز کشاورزی؛ کشورهایی که از ادغام برنامه‌های افزایش کیفیت هوا در «طرح‌های ملی انرژی و اقلیم» سر باز می‌زنند و به طور مداوم شهروندان خود را از مزایای اجرای این برنامه‌ها سرخورده می‌کنند. این در حالی است کشورهایی که متحمل بدترین آثار و پیامدهای آلودگی هوا می‌شوند، بیشترین بار مسئولیت را به دوش می‌کشند.
براساس آخرین گزارش «اتحادیه جهانی آب و هوا و سلامت» از شاخص «کارت امتیاز هوای پاک NDC»، کشورهای گروه ۲۰ یا همان کشورهای با درآمد بالا هنوز در مورد ادغام برنامه‌های هوای پاک و اقدامات اقلیمی کوتاهی می‌کنند. این در حالی است که کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به شدت رنج می‌برند. براساس رده‌بندی منتشر شده از سوی این نهاد بین‌المللی، کشورهای کلمبیا و مالی با وجود اقتصاد شکننده، بیشترین تلاش را برای افزایش کیفیت هوا و ادغام برنامه‌های اقلیمی خود کرده‌اند. همچنین ایران در این گزارش بین ۱۰ کشور تولیدکننده اول کل گازهای گلخانه‌ای جهان رده‌بندی شده است.
گزارش سال ۲۰۲۳ شاخص «کارت امتیاز هوای پاک NDC» مشخص می‌کند که کشورها چگونه ملاحظات افزایش کیفیت هوا را در برنامه‌های اقلیمی خود گنجانده‌اند تا توافق‌نامه پاریس را به اجرا درآورند.
همچنین این شاخص بررسی می‌کند که آیا کشورها تأثیرات آلودگی هوا بر سلامتی را به رسمیت می‌شناسند یا اقداماتی برای بهبود کیفیت هوا را در اولویت قرار می‌دهند یا خیر. بر اساس این گزارش، کشورهای کم‌درآمد از نظر انعکاس کیفیت هوا در برنامه‌های آب و هوایی ملی و اقلیمی خود پیشتاز هستند. این گزارش تازه می‌گوید که همه این کشورها به جز یکی که حداقل امتیاز ۸ از ۱۵ را کسب کرده‌اند، از کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد متوسط هستند.
کم‌درآمدها سردمدار بهبود کیفیت هوا
آنطور که گزارش اتحادیه جهانی آب و هوا و سلامت می‌گوید ۱۵ کشور در جهان توانسته‌اند به خوبی اقداماتی را برای بهبود کیفیت هوا و ادغام برنامه‌های اقلیمی در سیاستگذاری‌های خود داشته باشند. کشورهایی از جمله کلمبیا و مالی با ۱۲ امتیاز، ساحل عاج، نیجریه، پاکستان و توگو با ۱۰ امتیاز، غنا، آلبانی، بنگلادش، کامبوج، السالوادور، هندوراس، مولداوی، سیرالئون با ۹ امتیاز و شیلی به عنوان یکی از کشورهای پردرآمد در این جمع با ۱۰ امتیاز بهترین عملکرد را از خود نشان داده‌اند و آماده‌ی پذیرش سرمایه‌گذاران آماده هستند. این در حالی است که شکاف آشکاری بین اثرات و بار بهداشتی آلودگی هوا بر سلامت جمعی وجود دارد و از ۱۷۰ کشور، کمتر از یک سوم آنها به تعهدات خود پایبند بوده و اثرات آلودگی هوا بر سلامت را به رسمیت شناخته‌اند.
با وجود اینکه ایران ارتباط بین آلودگی هوا و سلامت را به رسمیت می‌شناسد اما هیچ منبع مالی و اقتصادی مشخصی را برای کنترل این وضعیت در برنامه‌های خود به آن اختصاص نداده است
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای برنامه‌ای برای بهبود کیفیت هوا ندارند
به گزارش گاردین، تقریباً همه اروپا هوای سمی تنفس می‌کنند و سالانه ۴۰۰ هزار نفر در اثر آن جان خود را از دست می‌دهند و در سراسر جهان هم هر ساله ۷ میلیون مرگ زودرس به دلیل آلودگی هوا اتفاق میفتد. با این حال برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای هیچ برنامه‌ای برای مدیریت این وضعیت ندارند. به طور مثال کشورهایی مثل هند، اندونزی، عربستان سعودی و استرالیا در برنامه‌های اقلیمی خود هیچ اشاره‌ای به آلودگی هوا نداشته‌اند.
در کنار این کشورهای اول سرانه تولید گازهای گلخانه‌ای چون قطر، بحرین، برونئی دارالسلام، ترینیداد و توباگو، کویت، امارات متحده عربی، مغولستان، عمان که بسیاری از آنها تولیدکنندگان عمده سوخت فسیلی هستند، به طور میانگین فقط ۲.۴ امتیاز از ۱۵ را کسب کرده‌اند.
به بیان دیگر آنها علاقه‌ای به اتصال فاز سوخت‌های فسیلی به هوای پاک و استفاده از مزایای بالقوه آن برای سلامتی نشان نداده‌اند. همچنین کشورهای پردرآمد در به دست آوردن مزایای مشترک هوای پاک و فرصت به حداکثر رساندن دستاوردهای بهداشتی ناشی از تعهدات اقلیمی خود با میانگین امتیاز ۲.۹ از ۱۵، شکست خورده به حساب می‌آیند. در همین حال، همه کشورهای گروه ۲۰ به جز آلمان و ایتالیا به طور میانگین امتیاز ۳.۳ از ۱۵ را که حتی از میانگین جهانی هم کمتر است را، کسب کرده‌اند.
ایران در رتبه ۶۸ ام و جزو ده تولیدکننده اول کل گازهای گلخانه‌ای
طبق این گزارش، ده تولیدکننده اول کل گازهای گلخانه‌ای در جهان عبارتند از چین، ایالات متحده، هند، اتحادیه اروپا، روسیه، برزیل، اندونزی، ژاپن، ایران، عربستان سعودی که در مجموع به طور میانگین امتیاز ۲.۷ از ۱۵ را کسب کردند.
شاخص کارت امتیاز هوای پاک NDC می‌گوید که بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران ارتباط بین آلودگی هوا و سلامت را به رسمیت می‌شناسد اما تلاشش برای مدیریت اوضاع ناکافی است. طبق رده‌بندی که این نهاد بین‌المللی ارائه داده است، ایران از بین ۱۷۰ کشور در رتبه ۶۸ ام قرار دارد و در مجموع ایران از ۱۵ امتیاز فقط ۳ امتیاز را در این شاخص بین‌المللی از آن خود کرده است.
پاکستان و افغانستان جلوتر از ایران
بر اساس این گزارش افغانستان به اقدامات خاصی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش کشاورزی، از جمله کاهش مصرف کود در خانوارها از طریق اجاق‌های آشپزی و سوخت پاکیزه روی آورده است. همچنین بودجه مشخصی را به این اقدامات اختصاص داده و ۴ امتیاز از ۱۵ امتیاز را با این اقدامات به دست آورده است.
البته این کشور در حالی اثر آلودگی هوا بر سلامت را به رسمیت نمی‌شناسند که سالانه ۳۷ هزار نفر با نرخ مرگ و میر حدود ۹۷ درصد به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. همچنین پاکستان با اختصاص بودجه‌ها و منابعی روشن برای کاهش خطرات آلودگی هوا برای سلامتی تلاش می‌کند.
همچنین تلاش دارد همانطور که بهره‌وری انرژی بهبود داده است، با توسعه وسایل نقلیه الکتریکی و استانداردهای انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش حمل و نقل، آلودگی هوا را کاهش دهد. این کشور با کسب امتیاز ۱۰ از ۱۵ عملکرد بسیار خوبی در این شاخص از خود نشان داده است.
این در حالی است که سالانه بیش از ۴۳ هزار نفر در ایران به دلیل آلودگی هوا می‌میرند و نرخ مرگ و میر هم در جمعیت ۱۰۰ هزار نفری برابر با بیش از ۵۱ درصد گزارش شده است. به‌علاوه با وجود اینکه ارتباط بین بار منفی بهداشتی آلودگی هوا با سلامت به رسمیت شناخته شده اما ایران هیچ منبع مالی و اقتصادی مشخصی را برای کنترل این وضعیت در برنامه‌های به آن اختصاص نداده است.
