عملکرد مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی باعث تضعیف بخش خصوصی
کشاورزی، برای رسیدن به مرحله صنعتی با معیارهای جهانی وابستگی شدیدی به توسعه مکانیزاسیون و در دسترس بودن آن برای بهره‌برداران بخش کشاورزی دارد.
اخبار سبز کشاورزی؛ کشاورزی، برای گذار از مرحله سنتی و معیشتی و رسیدن به مرحله صنعتی با معیارهای جهانی وابستگی شدیدی به توسعه مکانیزاسیون و در دسترس بودن آن برای بهره‌برداران بخش کشاورزی دارد.
در کشور ما نیز از دیرباز توسعه مکانیزاسیون از اهداف و تلاش‌های سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان بوده است و در راستای همین تلاش‌ها بود که به مرور زمان صنایع و کارخانجات تولید ماشینها و ادوات کشاورزی شکل گرفته است.
این صنایع ارزشمند سهم قابل توجهی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده‌اند و کشور را از مزایای فراوان آن بهره‌مند کرده‌اند.
در گفتگو با مهندس حسین صالحی مدیرعامل شرکت «تراکتورسازی عمران سیرجان» به برخی مسائل و موضوعات این حوزه پرداخته‌ایم:
میزان تسهیلات توسعه مکانیزاسیون در سال جاری نسبت به سال‌های 96 و 97 چگونه است؟
در شرایطی که قیمت تراکتور حدود 5 برابر افزایش یافته است و تعداد تراکتورهای توزیع شده در سال جاری 2 برابر سال‌سال‌های گذشته برنامه‌ریزی شده است، حداقل اعتبار لازم برای پرداخت تسهیلات در سال جاری باید حدود 15 هزار میلیارد تومان باشد. اما کل اعتبار پیش‌بینی شده 3 هزار و 200 میلیارد تومان است که اصلا منطقی به نظر نمی‌رسد.
وضعیت ضریب مکانیزاسیون نسبت به ده سال گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید. علت گرانی شدید تراکتور در بازار آزاد چیست؟
تعداد تراکتورهای موجود، حدود 600 هزار دستگاه است و اگر عمر مفید هر دستگاه تراکتور را 13 سال در نظر بگیریم، برای حفظ وضعیت موجود و بدون در نظر گرفتن افزایش ضریب مکانیزاسیون، سالانه به 46 هزار و 153دستگاه تراکتور نیاز خواهیم داشت؛ این در حالی است که متوسط توزیع در چند سال گذشته کمتر از 15 هزار دستگاه در سال بوده است. بنابراین به شدت شاهد کمبود تراکتور، بازار سیاه و گرانی مداوم تراکتور هستیم.
لازم به توضیح است که تولید ماشینها و ادوات کشاورزی در ایران کمترین تاثیر را از تحریم‌های بین‌المللی دیده است ولی متاسفانه دچار خودتحریمی داخلی شده‌ایم.
توزیع تسهیلات مکانیزاسیون در سال جاری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی با پذیرش مسئولیت توزیع ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی با همکاری سازمان‌ها و مدیریت‌های جهادکشاورزی در استان‌ها و شهرستان‌ها، خصوصا برای بازاریابی و توزیع محصولات شرکت تراکتورسازی ایران به بهانه تشخیص اهلیت کشاورز، سهمیه‌بندی تراکتور برای توسعه همه‌جانبه و یکنواخت و توزیع مناسب منابع و امکانات پس از سهمیه‌بندی اعتبار بین استانی، موجبات جذب کل اعتبار سال جاری(حدود 3000 میلیارد) برای پیش خرید تراکتورهای آن شرکت(تراکتورسازی ایران) را برای تحویل در سال بعد فراهم نموده است.
به‌گونه‌ای که شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت تراکتورسازی ایران در سال جاری کارمزد بازاریابی و فروش شبکه نمایندگی را به 5/1درصد کاهش داده است. نتیجه عملکرد وزارت جهادکشاورزی باعث شده است که هیچ اعتباری برای جذب بیش از 2500 نوع ماشین‌آلات و ادواتی که توسط 520 شرکت بخش خصوصی تولید می‌گردد، وجود ندارد.
به‌نظر شما اعمال سیاست‌های رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون برای حفظ انحصار در تولید تراکتور و کمباین، با سهمیه‌بندی استانی محصولات یک شرکت خاص، تخصیص و سهمیه‌بندی تسهیلات، تاثیر منفی بر فعالیت شرکت‌های خصوصی داشته است؟
براساس سهمیه‌بندی تراکتورهای شرکت تراکتورسازی ایران برای هر استان، قیمت‌گذاری، پلاک‌گذاری اجباری تراکتور وفق مقررات خودرو، انجام آزمون و صدور تائیدیه «نوع» و با توجه به نبود توانایی مرکز توسعه مکانیزاسیون برای اخذ تایید صلاحیت 17025 سازمان‌ملی استاندارد، پس از به تاراج رفتن ماشینها و تجهیزات مرکز آزمون کرج و برخلاف نیاز شدید کشور به تولید تراکتور برای تامین امنیت غذایی، موجبات حذف و تعطیلی واحدهای تولیدکننده تراکتور بخش خصوصی را فراهم نموده است.
بازاریابی و انتخاب مشتری، خدمات قبل و پس از فروش حق مسلم هر تولیدکننده و مصرف‌کننده است بنابراین ما با دخالت بخش دولتی در این خصوص که باعث حذف بستر مناسب برای ایجاد رقابت سالم می‌شود، به شدت مخالف هستیم.
بنابراین از مقام‌عالی وزارت جهادکشاورزی و مدیرعامل بانک کشاورزی تقاضا داریم موجبات قطع دخالت بخش دولتی حتی با حذف پرداخت تسهیلات با سود 15درصد و برقراری پرداخت تسهیلات مستمر و بی‌وقفه با سود 18درصد را برای فروش ماشینها و ادوات کشاورزی اما بدون دخالت بخش دولتی فراهم نمایند.
نظر شما در مورد اعلام قیمت و درج در سامانه‌های مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی یا 124 سازمان حمایت چیست؟
اگر دولت به تولیدکننده یا واردکننده، ارز دولتی یا یارانه‌ای پرداخت نماید، قیمت محصول بایستی محاسبه و کالا براساس قیمت مصوب توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان تائید و در سامانه 124 درج گردد.
ولی بر اساس بند(ج) ابلاغیه شماره 151780/60 مورخ 10/06/1397 وزیر محترم صمت و رئیس محترم کارگروه تنظیم بازار، قیمت سایر کالاها و خدمات با رعایت ضوابط قیمت‌گذاری سازمان حمایت و درصدهای سود عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، پخش و دستورالعمل‌های مربوطه، قیمت‌گذاری راسا توسط واحدهای تولید، خدماتی و بازرگانی صورت می‌گیرد و سازمان حمایت موظف است نسبت به درج قیمت‌های خوداظهاری در سامانه 124 اقدام نماید. در صورت دریافت شکایت، سازمان حمایت نسبت به رصد و پایش اقدام خواهد نمود و در صورت اثبات افزایش غیرمتعارف قیمت‌های خوداظهاری اعمال قانون خواهد شد.
از نظر قانون، مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی حق دخالت در امر قیمت‌گذاری، ایجاد سامانه موازی با سامانه 124 و ممانعت از پذیرش قیمت‌های خوداظهاری تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان را ندارد.اخیرا مرکز توسعه مکانیزاسیون از فعالان و پیشکسوتان ماشین‌های کشاورزی برای تشکیل جلسه‌ای دعوت به‌عمل آورده است، با توجه به اهداف مندرج در دعوتنامه، در مجموع نتیجه جلسه پیشکسوتان با مرکز توسعه مکانیزاسیون را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برخلاف تلاش مرکز توسعه مکانیزاسیون برای ارائه آمارهای غیرواقعی برای تزیین رزومه کاری خود و برای حفظ جایگاه و احتمال ارتقاء به جایگاه بهتر، در حال حاضر کشور ما رکوددار بسیاری از مشکلات مانند فرسایش خاک، نابودی منابع آبی و فرونشست زمین است.
درج مطالبی از قبیل هم‌اندیشی، جهش تاریخی و ماندگار در حوزه سرمایه‌گذاری مکانیزاسیون، ارتقاء وضعیت آن در عرصه تولیدی، استفاده از خرد و تلاش جمعی صنعت‌گران داخلی در دعوتنامه رئیس محترم مرکز از کارآفرینان و پیشکسوتان صنعت ماشینها و ادوات کشاورزی، جای تعجب داشت؛ زیرا معتقد هستم افرادی که دعوت شده بودند از با تجربه‌ترین و باهوش‌ترین کارآفرینان کشور هستند و با دقت عملکرد مرکز توسعه مکانیزاسیون را زیر نظر گرفته و در حال ارزیابی می‌باشند و اعلام وعده‌هایی که مجددا عملی نگردند نابخشودنی‌تر و به شدت زیانبارتر از قبل خواهد بود.
از طرفی مدیران مرکز نشان داده‌اند که تحمل انتقادها، پیشنهادها و رهنمودهای تشکل‌های مربوط به صنف را ندارد؛ اما رئیس محترم مرکز در طول جلسه ضمن انتقاد از عملکرد انجمن تولیدکنندگان تراکتور، کمباین، تجهیزات و ادوات کشاورزی(اتماک) قول‌های فراوانی برای بهتر شدن وضعیت فروش و جذب محصولات مانده در انبارهای صنعت‌گران پیشکسوت را داده‌اند.
نظر خود را در مورد استاندارد ماشینها و ادوات کشاورزی بیان فرمایید؟
همه ما مخالف تولید ادوات و محصولات بی‌کیفیت و غیراستاندارد هستیم و افتخار ما کیفیت محصولات‌مان است و به شدت برای اخذ تائید نوع محصولات جدید از سازمان ملی استاندارد در تلاش هستیم.
متاسفانه مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی فاقد گواهی‌نامه تائید صلاحیت معتبر در زمینه 17025 و 17020 برای صدور تائیدیه «نوع» است. بنابراین تائیدیه‌های صادر شده توسط آن مرکز مورد تائید مرکز صلاحیت سازمان ملی استاندارد ایران نیست. بنابراین باید با همکاری وزارت صمت و وزارت جهادکشاورزی درخصوص ایجاد واحد آزمون‌کننده دارای صلاحیت تعامل شود.
ربا پلاک‌گذاری حدود 600 هزار دستگاه تراکتور و کمباین، ضمن تحمیل هزینه به کشاورزان مانند هزینه بیمه و پرداخت جریمه تاخیر آن به صورت مکرر و سالیانه خصوصا پرداخت هزینه در زمان نقل و انتقال سند و فک پلاک در مرکز پلاک‌گذاری، زمینه نابودی تولیدکنندگان بخش خصوصی تراکتور فراهم گردید. همچنین باعث حفظ انحصار بازار در دست یک شرکت خاص گردید.
بدون در نظر گرفتن قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در سال‌های 1380 و 1389 به‌ویژه قوانین ارتقای کیفیت خودرو، تنها با استناد به مصوبه سال 1373 هیات‌دولت و با تشکیل پرونده برای دارندگان تراکتور به استناد همین مصوبه، پلاک‌گذاری تراکتورهای زراعی با سرعت کمتر از 40 کیلومتر را قانونی و اجباری قلمداد نمودند و هزینه هنگفتی را به صورت مستمر و سالیانه به کشاورزان مظلوم این کشور و همچنین وزارت جهاد کشاورزی و پلیس راهور ناجا تحمیل می‌نماید.
این در حالی است که سایر ماشین‌آلات مشابه از قبیل لودر، بلدوزر، گریدر، غلطک، لیفتراک، دمتراک و… از پلاک‌گذاری معاف و به‌راحتی سوخت مورد نیاز خود را تامین می‌نمایند.
این نکته هم قابل ذکر است که بخش دولتی برخلاف تهدید جدی کشاورزان به قطع سهمیه سوخت در 10 سال گذشته کوچک‌ترین اقدامی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم مانند ساخت جایگاه سوخت‌رسانی در روستاها، صدور کارت سوخت و … انجام نداده است.
آینده وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
با توجه به نداشتن دسترسی به ارزهای حاصل از فروش نفت، بهترین موقعیت برای ورود و فعالیت مجدد بخش خصوصی و استفاده از امکانات و سرمایه‌گذاری‌های موجود آن در ارتباط با صنعت ماشینها و ادوات کشاورزی فراهم شده است.
امیدواریم مقام‌عالی وزارت جهادکشاورزی با انتخاب مدیران لایق و دلسوز، با همکاری وزارت صمت، بانک کشاورزی و کمیسیون کشاورزی مجلس، راه را برای رشد و شکوفایی صنعت ماشینها و ادوات کشاورزی فراهم نماید.
با توجه به شناختی که از جناب آقای دکتر ساداتی‌نژاد و اعضای محترم کمیسیون کشاورزی دارم، مطمئن هستم مقام عالی وزارت جهادکشاورزی ضمن هماهنگی با وزارت صنعت، معدن و تجارت و بکارگیری مدیران متعهد و استفاده بی‌وقفه از تجربیات پیشکسوتان و تشکل‌های بخش خصوصی، ان‌شاءا… آینده روشنی را برای مکانیزاسیون کشاورزی رقم خواهد زد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۵۷- آبان ۱۴۰۰
