غذاهای آینده
باید برای شرایط سخت برنامهریزی شده تا بتوان برای آینده یک کشاورزی پایدار را به وجود آورد.
اخبار سبز کشاورزی؛ گندم، ذرت و برنج در حال حاضر حدود 70 درصد از محصولات کشاورزی هستند که کالری مورد نیاز انسانها را تامین میکنند، اما با بالا رفتن درجه حرارت، بارانهای غیرقابل پیش بینی و فرسایش خاک، کشت و تولید غلات با چالشهای متعددی مواجه شده است. درجه حرارت بالا که کره زمین در آن گرفتار شده است، محصولات کشاورزی را مستقیما تحت تاثیر قرار داده و بر آن اثرات منفی به جای میگذارد. بارانهای نامنظم، دورههای کاشت و برداشت را بر هم زده، ضمن آن که با تخریب خاک موجب کاهش عناصر غذایی و امکان نگهداری رطوبت میشوند.
نتیجه نهایی چنین روندی موجب کاهش محصولات و آسیب پذیر شدن آنها توسط آفات و بیماریها میگردد.
با شدت یافتن تغییرات آب و هوایی، تنوع بخشی محصولات کشاورزی و خروج از روشهای گذشته، پایدار نمودن تولید محصولات، امری اساسی است. کشت غلاتی که قابلیت انطباق با شرایط اقلیمی جدید داشته باشند. باید برای شرایط سخت برنامهریزی شده تا بتوان برای آینده یک کشاورزی پایدار را به وجود آورد.
غلات باستانی با مزایای مدرن
غلات باستانی و بومی مناطق مختلف جهان از قبیل ارزن، سورگوم و تاج خروس میتوانند بنا بر دلایلی بازگشتی به گذشته را رقم بزنند، چرا که این گیاهان قرنها در آب و هوای گرم و خشک رشده کرده و به طور طبیعی نسبت به شرایط خشکسالی مقاوم شدهاند. ریشههای گسترده و نسبتا عمیق آنها دستیابی به رطوبت از لایههای زیرین خاک را امکان پذیر میکند و روند فتوسنتز منحصر به فرد آنها موجب رشد در درجه حرارتهای بالا و مقادیر اندک دی اکسید کربن میشود. رشد سریع این گیاهان موجب کوتاه شدن دوره رشد و شرایط سخت میگردد.
محصولات عمده کشاورزی در جیره های غذایی سنتی مردمان آسیا، آفریقا و آمریکاییها که طی هزاران سال از همین دانهها و غلات استفاده میکردندف هم اکنون نیز در بسیاری از آشپزخانهها یافت میشوند. افزون بر 4 هزار سال است که ارزن توسط انسان کشت میشود و به اشکال گوناگون در انواع غذاها، نان و حتی نوشیدنیها مورد استفاده قرار گرفته است. دانههای سورگوم یکی از غذاهای اصلی مردمان آفریقا و حتی دامهای آنها است. تاج خروس که توسط قبایل باستانی آزتک مصرف میشده، دارای خواص غذایی غنی و میتواند برای تهیه انواعی از شیرینیها و چیپسها به کار برده شود.
غلات مناسب با شرایط آب و هوایی
باستانی یا جدید، انواعی از گیاهان نظیر Teff (بومی کشور اتیوپی) یا kernza(گندم وحشی) به دلایل توانایی در انطباق با شرایط آب و هوایی سخت و ارزش غذایی، مورد توجه قرار گرفته و در برخی از مناطق کم باران و خشک جهان، کشت تدریجی آنها آغاز شده است.
مشخص شده که گیاه Teff، بسیار کمتر از گندم نیاز به آب دارد و به دلیل نداشتن گلوتن برای تهیه نان پیتزا، انواع شیرینی و پن کیک مناسب است، ضمن آن که میتوان به عنوان غذای دام از آن استفاده کرد.
گیاه Kernza به عنوان یک غله دائمی با ریشههای عمیق که نه فقط موجب جذب آب و کربن از لایههای زیرین خاک میشود، در تثبیت زمین از آسیبهای فرسایش نیز موثر است.
از آنجائیکه این گیاه نیاز به کشت هر ساله ندارد و تقریبا یک بار برای چند سال کشت میشود، نیاز به کود دادنهای پیاپی، مبارزه با علفهای هرز و آبیاری مداوم را نیز ندارد و راه حل قطعی برای کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی است. این گیاه به تدریج جای خود را به عنوان یک جایگزین گندم در بازار باز میکند.
نکته مهم آن است که این گیاهان میتوانند با نوآوریهای تکنولوژیک نیز انطباق پیدا کنند.
تکنیکهایی نظیر کشت عمودی که نیاز کمتری به اب و زمین دارد.
چالشهای آینده
علی رغم مزیتهای این دانهها و غلات، اتکاء به آنها بدون موانع و مشکلات نیست.
مشکل اول تنوع نداشتن در این گونهها و امکان نپذیرفتن آنها توسط مصرفکنندگان است. نکته بعد، تولید انبوه این محصولات است که دارای پیچیدگیهایی در پروسههای تولید و تهیه محصول نهایی است. محققان به شدت در حال کار بر روی تولید یک نان با کیفیت با انواعی از گندمها هستند. به هر حال حرکت به سمت غلاتی که دارای انعطاف لازم در تهیه و تولید موادغذایی هستند، ادامه دارد و محققان، مراجع دولتی و تولیدکنندگان در پی یافتن راهکارهایی برای این موضوع میباشند.
از دیدگاه اقتصادی نیز چنین غلاتی فرصتهای جدیدی برای کسب درآمد در مناطق خشک به وجود میآورند و چنین جوامعی کمک میکنند تا با چالشهای ایجاد شده ناشی از تغییرات اقلیمی کنار آمده و با ارتقاء سطح اقتصادهای محلی، به کشاورزی مناطقی که بیش از آن برای فعالیتهای تولید محصولات مناسب نبودند، فرصت بهرهدهی میدهد.
در وضعیتی که تغییرات اقلیمی موجب تغییر شکل ساختاری در کشاورزی میشود، وجود چنین غلاتی میتواند گامی به جلو باشد