مزارع کشاورزی حفاظتی دیم مصادیق بارز حفاظت از خاک+ ویدئو

اخبار سبز کشاورزی؛ تخریب‌های فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل فرسایش، کاهش مواد آلی خاک، از بین رفتن ساختمان خاک و کاهش ظرفیت نگهداشت آب در خاک و کاهش نفوذ آب، تراکم خاک و کاهش نفوذ ریشه، کاهش ظرفیت تبادل کاتیونی و قدرت خاک در نگهداری عناصر غذایی و تغذیه گیاه، کاهش رشد ریشه و استقرار گیاه در خاک، شور شدن و... عواقبی است که با مدیریت اشتباه انسان ساخت، گریبان خاک های کشاورزی کشور به‌ویژه اراضی دیم را گرفته است.

کشاورزی حفاظتی با راهکارهایی که ارائه می‌دهد، شرایط خروج خاک از این اوضاع بحرانی را مساعد کرده و سبب بهبود کیفت خاک می‌شود.

این اقدامات در سه اصل به هم پیوسته 1-حداقل دستکاری مکانیکی خاک با تکیه بر استفاده از روش‌های بی‌خاک‌ورزی، 2-پوشش دائمی خاک‌ها با بقایای گیاهی و نباتات پوششی و 3- رعایت اصول تناوب زراعی قابل پیاده شده در تمامی مزارع کشاورزی کشور است.

در نتیجه این اقدامات، در مصرف سوخت صرفه‌جویی شده و از تراکم خاک کاسته می‌شود، زیرا عبور و مرور وسایل و ماشین‌های کشاورزی به حداقل رسیده؛ در نتیجه تراکم و تخریب خاک کاهش می‌یابد.

سطح خاک با بقایای گیاهی پوشیده شده و از تاثیر مخرب باد و باران و روان آب‌بر ساختمان خاک کاسته شده و از طرف دیگر با افزایش نفوذ آب به خاک، از ایجاد روان‌آب و فرسایش نیز جلوگیری به عمل آمده و ذخیره رطوبتی خاک افزایش می‌یابد.

در تناوب زراعی کاشت خانواده بقولات یا لگومینوز شامل لوبیای سبز، نخودفرنگی تازه و خشک، باقلا، نخود سفید، نخود سیاه (لپه)، لوبیای چشم بلبلی، عدس و نخود آبگوشتی، ضمن اینکه دامنه توزیع ریشه و در نتیجه موقعیت مکانی جذب آب و عناصر غذایی در کشت‌های مختلف تغییر می‌یابد، تثبیت نیتروژن توسط ریزوبیوم‌های همزیست بقولات و آزادسازی ترکیبات آلی از ریشه این گیاهان باعث می‌شود که غنای تغذیه‌ای خاک برای کشت سال بعد افزایش یابد؛ در نتیجه افزایش عملکرد را در گیاهان بعدی نیز حاصل خواهد شد.

نباتات خانواده بقولات دارای یک خاصیت مشترک هستند و آن این است که قادر هستند نیتروژن آزاد هوا را جذب نموده به مصرف تغذیه سلول‌های گیاه برسانند.

جذب نیتروژن آزاد هوا به‌وسیله باکتری‌هایی که به‌شکل همزیستی روی ریشه گیاه در غده‌های مخصوصی به‌نام نودوزیته با گیاه میزبان زندگی می‌کنند جذب می‌شود و در مقابل از مواد هیدروکربنه که به‌وسیله برگ‌های گیاه تهیه می‌شود برای نشو و نما و زندگانی خود استفاده می‌کنند.

علاوه‌بر این، وجود تناوب زراعی مدیریت شده در کنترل گسترش علف‌های هرز و آفات و بیماری‌ها نیز نقش موثری دارد.

در شرایط حاضر کشور ما که همواره با چالش‌های خشکی و تغییر اقلیم و فرسایش خاک روبه‌رو هستیم رعایت اصول کشاورزی حفاظتی نه یک انتخاب که یک ضرورت است و انجام آن وظیفه ملی است.

دانشگاهیان و پژوهشگران و کارشناسان باید در ترویج دادن شیوه‌های طبیعت‌محور کشاورزی حفاظتی عزم خود را جزم کنند و دانشجویان رشته‌های مختلف کشاورزی و منابع طبیعی و مربیان و کارشناسان و کشاورزان را با مدیریت حفاظت خاک با الگو گرفتن از طبیعت آشنا کنند، سازمان‎های کشاورزی از کشاورزان پیشرو و فعال در زمینه توسعه کشاورزی حفاظتی نظیر قربانگلدی توسلی و حسینعلی کشیری و رحمان شهابی حمایت کنند و دولت نیز تسهیلات، ابزار و امکانات موردنیاز را تامین کند.

در روز پنجشنبه 29 آذر 1403 گروهی از دانشجویان دوره کارشناسی رشته‌های مهندسی طبیعت و محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در معیت استاد مربوطه آقای دکتر حسینعلی‌زاده به‌عنوان بازدید علمی درس حفاظت خاک و آب از دو مزرعه کشت حفاظتی بلندمدت آبی برادران کشیری تحت کشت گندم در بقایا ذرت در شهرستان کردکوی و مزرعه 50 هکتاری دیم آقای قرابانگلدی توسلی در شهرستان آق‌قلای استان گلستان تحت کشت کلزا، سیاه دانه و نخود آبگوشتی در بقایای کشت قبلی بازدید نمودند.

در این بازدید آقای دکتر محمداسماعیل اسدی، پژوهشگر بین المللی کشاورزی حفاظتی، توضیحات کاملی درباره روش حفاظت از خاک‌های کشاورزی ضمن تولید پایدار محصولات کشاورزی به دانشجویان دادند که در کلیپ فوق برخی نظرات دانشجویان را مشاهده می فرمایید.