به بهانه ثبت جهانی روستای اصفهک
اصفهک، دومین دهکده جهانی گردشگری ایران کجاست؟
اصفهک بعد از کندوان دومین دهکده جهانی گردشگری ایران شد.
اخبار سبز کشاورزی؛ سازمان گردشگری ملل متحد از میان بیش از دو هزار روستای معرفی‌شده از سراسر جهان، ۵۰ روستا را به‌عنوان دهکده جهانی گردشگری معرفی کرده است.
در اجلاس سالانه این سازمان که امسال در کلمبیا برگزار می‌شود، ایران هشت روستا را به‌عنوان کاندید دریافت عنوان دهکده جهانی گردشگری معرفی کرده بود: «ابیانه» اصفهان، «کندلوس» مازندران، «بیشه» لرستان، «میمند» کرمان، «فهرج» یزد، «پالنگان» کردستان، «اصفهک» خراسان‌جنوبی و «قلعه‌بالا» سمنان که از این هشت روستا، اصفهک بعد از کندوان به‌عنوان دومین دهکده جهانی ایران انتخاب شد.
در این اجلاس شاخص‌هایی مثل جاذبه‌ها و منابع، مرمت و حفاظت از جاذبه‌ها، پایداری زیست‌محیطی، پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی، زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویت دولت، زیرساخت و اتصال و ایمنی و امنیت از مواردی هستند که در سنجش روستاها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اما یکی از مهمترین شاخصه‌های اصفهک بازسازی آن و مؤلفه‌هایی است که در حوزه گردشگری پایدار مورد توجه قرار گرفته است.
اصفهک یکی از روستاهای طبس است و در فاصله ۳۸ کیلومتری شرق این شهرستان قرار دارد؛ روستای کوچکی که در جریان زلزله مرگبار ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷ به‌کلی از بین رفت. اما اتفاق ویژه‌ای در سال ۱۳۹۴ در اصفهک افتاد و آن اینکه جوانانی که تمام تصوراتشان از روستای اجدادی به خاطرات مادربزرگ‌ها محدود بود و هرگز اصفهک آباد قبل از زلزله را ندیده بودند، تصمیم به بازسازی روستا گرفتند. در اولین گام روستا را به مسافران عبوری معرفی و آنها را به تماشای آن دعوت کردند.
به‌مرور اصفهک توجه‌ها را به خود جلب کرد، مرمت خانه‌های روستا شروع شد. یکی بعد از دیگری، کاری که همچنان در اصفهک ادامه دارد. مدرسه روستا، مسجد، خانه‌ها، حمام، و مهمتر از تمام آنها، فضایی برای تماشای آسمان کویر؛ رصدخانه اصفهک را حالا بسیاری از گردشگران می‌شناسند.
با تلاش‌های جوانانی که به روستای اجدادی‌شان علاقه‌مند بودند، بعد از سال‌ها دوباره زندگی به روستا بازگشت. خانه‌ها که مرمت شدند، تبدیل به اقامتگاهی برای مسافران کویر شدند. اهالی همراه شدند، مرمتگران مشغول کار، اصفهک انگار در تمام آن روزهای میان امید و ناامیدی می‌دانست که قرار است نامی جهانی باشد. امروز دیگر جهان نام و قصه این روستا را شنیده است.
هر خانه نماینده بخشی از المان‌های معماری کویر است. خانه‌های خشت‌وگلی، آسمان پرستاره، کویر آرام و مرموز، باغ‌های سبز و روستایی که جان دوباره می‌گیرد. یک نفر نوشته است: «در اصفهک هیچ دودی از قلیان و سیگار در محوطه روستا دیده و هیچ ظرف پلاستیکی استفاده نمی‌شود. هیچ حیوانی قدم به درون اتاق‌ها نمی‌گذارد و هیچ انسانی با کفش در اتاق راه نمی‌رود. شب‌ها نور فانوس‌ها، روشنی‌بخش کوچه‌هاست و سکوت زینت‌بخش فضا» مگر می‌توان به این روستا افتخار نکرد؟! مگر می‌توان به جهان نشانش نداد؟!
در اصفهک هیچ دودی از قلیان و سیگار در محوطه روستا دیده و هیچ ظرف پلاستیکی استفاده نمی‌شود. هیچ حیوانی قدم به درون اتاق‌ها نمی‌گذارد و هیچ انسانی با کفش در اتاق راه نمی‌رود. شب‌ها نور فانوس‌ها، روشنی‌بخش کوچه‌هاست و سکوت زینت‌بخش فضا
هر بار در روستایی تاریخی قدم می‌زنیم، سیم و کابل‌های برق، لوله‌های ضخیم گاز و … چشم را می‌آزارد، در اصفهک از این خبرها نیست. اینجا خانه‌ها به اقلیم منطقه احترام گذاشته‌اند. اینجا می‌توان احترام به محیط‌زیست را نه در شعار که در عمل دید. زباله‌های خانه‌ها و اقامتگاه‌ها در مبدأ تفکیک می‌شود. محیط کاملاً منطبق است با اقلیم منطقه و سر ستیز با طبیعت ندارد، همان‌گونه که پدرانمان نداشتند. اینجا تاریکی یک مزیت است، خبر از آلودگی‌های نوری نیست. اینجا نورباران شبانه ندارد، فانوس دارد و ستاره و ماه و آسمان شب کویر.
در اصفهک می‌شود تجربه‌های نو داشت از تجربه خشت‌زنی در کارگاه روستا تا شنیدن قصه مردمی که دیارشان را دوست داشتند و ویرانی آن را باور نکردند؛ چراکه اهل کویرند. بعضی می‌گویند رفتار جامعه محلی در این روستا مطابق با استانداردهای جهانی است، اما شاید آنها به خلقیات مردم کویرنشین آشنا نیستند. نمی‌دانند کسانی که در بی‌آبی کویر باغ سرسبز می‌سازند، توان آباد کردن یک روستا را که زلزله چیزی از آن باقی نگذاشته بود را هم دارند. اصفهک جایی است که انسان امروز را به سفر زمان می‌برد و آسمان کویر، همان‌جا که می‌شود ستاره چید و کهکشان را به تماشا نشست.
اینجا اصفهک است، دومین دهکده جهانی گردشگری ایران و قرار است بیش از گذشته در طبس بدرخشد، شاید رنج‌های سالیان این خطه را مرهمی پیدا کند.
