سخنان وزیر میراث فرهنگی با واقعیت‌های موجود در صنعت گردشگری مطابقت ندارد
سکوت وزیر در برابر واقعیت‌های تلخ گردشگری
در نشست اخیر تلویزیونی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، وی بیشتر به بیان مفاهیم انتزاعی و کلیات پرداخت و از ارائه برنامه‌های عملیاتی خودداری کرد
اخبار سبز کشاورزی؛ در نشست اخیر تلویزیونی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حالی که قرار بود به تشریح عملکرد صد روزه دولت در حوزه تحت مدیریت خود بپردازد، بیشتر به بیان مفاهیم انتزاعی و کلیات پرداخت و از ارائه برنامه‌های مشخص و عملیاتی خودداری کرد.
وی نه تنها برنامه‌ای مدون برای بهبود وضعیت این حوزه ارائه نداد، بلکه از عملکرد صد روزه وزارتخانه متبوع خود نیز دفاعی به عمل نیاورد. این در حالی است که حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال‌های اخیر با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده و نیازمند توجه ویژه مسئولان است.
کارشناسان معتقدند که سکوت وزیر در برابر واقعیت‌های تلخ این حوزه و عدم ارائه راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت، نگرانی‌های جدی را در میان فعالان این حوزه ایجاد کرده است.
بسیاری از فعالان گردشگری معتقدند که این حوزه به شدت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون برای نجات از بحران کنونی است.
صالحی امیری در فرصت ۴۰ دقیقه‌ای که صداوسیما به او داده بود، از سه حوزه تحت‌مدیریتش گفت و به نکاتی اشاره کرد که بسیاری از رسانه‌ها آن را مرور کردند، اما مرور این سخنان در مواردی نشان از این دارد که او هم قرار است همان راهی را برود که وزرا و رؤسای پیشین رفتند.
همان افتخار به تاریخ و پیشینه ایران، همان برنامه‌های رؤیایی و بلندپروازانه و همان قیاس با ترکیه و امارات و ذکر ظرفیت‌های فراوان ایران، بدون ارائه حتی یک برنامه عملیاتی برای بهبود اوضاع.
تغییر ذائقه مردم برای خرید صنایع‌دستی
وزیر میراث‌فرهنگی درباره مشکلات صنایع‌دستی در کشور معتقد است ساختار بازاریابی در این حوزه باید تغییر کند. او با بیان اینکه بیش از ۷۷۰ میلیارد دلار تجارت صنایع‌دستی در دنیا انجام می‌شود و سهم ما ۲۲۴ میلیون دلار است، گفت: «باید در پنج سال به ۵۰۰ میلیون دلار و اگر بتوانیم صادرات را فعال کنیم، به یک میلیون دلار از این رقم دست پیدا کنیم.»
او در ادامه از لزوم ایجاد صد هزار شغل در این حوزه هم گفت، اما علاوه‌بر رفع موانع صادرات، صالحی امیری معتقد است ذائقه ایرانیان باید تغییر کند تا آنها به خرید صنایع‌دستی میل بیشتری داشته باشند؛ شاید وزیر از مشکلات اقتصادی مردم خبر ندارد و شاید هم قرار نیست اقدامی برای کاهش هزینه مواد اولیه و به‌تبع آن کاهش قیمت تمام‌شده محصولات صنایع‌دستی انجام دهد.
او در ادامه سخنانش بالاخره عینک واقع‌بینی را زد و گفت: «لازم است که موانع صادرات را برداریم. یکی از مهمترین این موانع گمرک و شکل‌گیری یک گردش مالی است که در این زمینه تحریم‌ها یکی از مهمترین موانع محسوب می‌شوند. برای رفع این مشکل باید سازوکاری پیدا کنیم که کالا را برسانیم به شرکت‌هایی که بیرون مرز هستند و آنها را دپو کنیم و از طریق شرکت‌های غیرایرانی بتوانیم این کالاها را بفروشیم»
سالانه صد هتل برای کدام گردشگر؟
صالحی امیری چندی پیش در اظهاراتش به این نکته تأکید کرده بود که باید سالانه صد هتل در کشور ساخته شود، او در جلسه رأی اعتماد در مجلس هم به این نکته اشاره کرده بود -این وظیفه‌ای است که قانون برنامه هفتم به‌عهده این وزارتخانه گذاشته است- در برنامه تلویزیونی هم این جمله دوباره تکرار شد.
اما در این مدت که وزیر گردشگری بر این مهم اصرار و تأکید دارد، کسی به او یادآور نشده بود که وضعیت گردشگری ورودی کشور چقدر بحرانی است؟ در سه سال گذشته چندین کشور شهروندان خود را از سفر به ایران منع کرده‌اند، انتشار این خبر در عرصه بین‌الملل کافی است تا باعث شود شهروندان دیگر کشورها هم ایران را از مقاصد سفر خود حذف کنند. اما درعوض واقع‌بینی و تکیه بر دیپلماسی و رایزنی با نهادهای مربوطه و بسیاری اقدامات دیگر، «راه‌اندازی نهضت هتل‌سازی» در چنین شرایطی چه معنایی دارد؟ روزهای ابتدایی آبان‌ماه امسال بود که رئیس جامعه هتل‌داران میانگین ضریب اشغال هتل‌ها در کشور را زیر ۲۵ درصد اعلام کرد.
حتی در روزهای رونق گردشگری پس از برجام و استقبال گردشگران خارجی از سرمایه‌گذاری در ایران و ورود بسیاری از هتل‌سازان بزرگ دنیا به کشور هم سالانه صد هتل در کشور احداث نشد. نکته دیگر اینکه وزیر گردشگری تأکید کرده است: «در کشور یک‌هزار و ۴۳۰ هتل داریم که بسیاری از آنها شرایط لازم یک هتل برای جذب توریست را ندارند»، اما ارتقای کیفیت این هتل‌ها و مناسب‌سازی آنها برای پذیرش گردشگر اقدامی عقلانی‌تر از احداث هتل -و یا طرح ادعای آن- به‌نظر می‌رسد.
صالحی امیری درحالی از جذب سرمایه‌گذار در حوزه هتل‌سازی می‌گوید که حتی پاسخی برای مجری برنامه وقتی می‌پرسد: «چگونه به سرمایه‌گذار اطمینان می‌دهید که می‌توانید ۱۵ میلیون گردشگر جذب کنید تا او هتل بسازد؟» ندارد.
از حساب‌های اقماری چه خبر؟
یکی دیگر از نکات قابل‌توجه این گفت‌وگو، این سخن وزیر میراث‌فرهنگی بود که تأکید بر جذابیت‌های فرهنگی و طبیعی و دریایی ایران داشت، صالحی امیری معتقد است: «براساس مطالعات سازمان‌های بین‌المللی گردشگری، ایران در جذابیت رتبه هفتم را دارد، اما در مطالعات خودمان جزو سه کشور اول در زمینه جذابیت هستیم.»
او در مورد اینکه این مطالعات در چه نهادی و بر چه اساسی و باتوجه‌به چه فاکتورهایی صورت گرفته است، چیزی نگفت. اما مخاطبان خوب می‌دانند که ایران سرزمینی غنی از جاذبه‌ها و دیدنی‌های بی‌نظیر است، درعین‌حال از اینکه وزارت میراث‌فرهنگی هنوز بعد از سال‌ها تکلیف حساب‌های اقماری را که ضروری‌ترین مؤلفه برای ارائه آمارهای دقیق و در پی آن برنامه‌ریزی اصولی است، روشن نکرده است. چنین وزارتخانه‌ای چطور آمارهای بین‌المللی را زیر سؤال می‌برد؟
برخلاف تبلیغاتی که می‌شود ما هرگز گردشگر انبوه از اروپا نداشتیم، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار گردشگر ورودی از اروپا داشتیم
چرا گردشگر نداریم؟
گردشگری ایران در یک‌دهه اخیر تنها حدود یک سال پس از برجام روزهای رونق و پویایی را تجربه کرد. با خروج آمریکا از برجام و سلسله اتفاقاتی که از سال ۹۸ تا امروز برای کشور رخ داد، گردشگری ایران هر روز بیش از قبل رکود و رخوت را به جان خرید.
وزیر میراث‌فرهنگی اما از بازارهای جدید می‌گوید و تأکید دارد: «برخلاف تبلیغاتی که می‌شود، ما هرگز گردشگر انبوه از اروپا نداشتیم، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار گردشگر ورودی از اروپا داشتیم.»
تقلیل آقای وزیر نشان از ناآشنا بودن او به تفاوت‌های گردشگران دارد. او از بازار بنگلادش و پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و منطقه قفقاز می‌گوید و دیپلماسی فعال که باید در منطقه داشته باشیم. وزیر میراث‌فرهنگی هنوز با مؤلفه‌ها و فاکتورهای بازاریابی در گردشگری آشنا نیست که گردشگران اروپایی را با گردشگران پاکستان و هند هم‌طراز می‌داند.
اما در جایی سخنان او نشان می‌دهد که به بخشی از مصائب حوزه گردشگری آشناست، آنجاکه می‌گوید: «مردم حوزه خلیج‌فارس به ایران علاقه‌مند هستند. ما ۱.۳ میلیون از حوزه خلیج‌فارس گردشگر داشتیم، این رقم به یک‌دهم کاهش پیدا کرده است و دلیل آن دو عامل است؛ یکی رفتارهای ما که باید آن را نقد کنیم، ما نتوانستیم دیپلماسی فعال ایجاد کنیم و دوم، مجموعه اتفاقات منطقه‌ای که تأثیرگذار بود. وقتی عده‌ای بدون درک و فهم لازم از منافع ملی از دیوار سفارت بالا می‌روند، نباید انتظار داشته باشیم آمار گردشگر اضافه شود. باید این درک را داشته باشیم که گردشگر انبوه به جایی می‌رود که در آن احساس امنیت کند و زیرساخت وجود داشته باشد.» / پیام ما
