آمار سفرهای نوروز 1404؛ واقعیت چه می‌گوید؟
مشاهدات عینی از کاهش تعداد مسافران نوروزی و ماندگاری بیشتر شهروندان ایرانی در شهرهای خودشان حکایت می‌کند؛ اما در برخی اخبار از رشد بیش از دو درصدی تعداد مسافران نوروزی خبر داده شده
اخبار سبز کشاورزی؛ مشاهدات عینی در شهرها، از کاهش تعداد مسافران نوروزی و ماندگاری بیشتر شهروندان ایرانی در شهرهای خودشان حکایت می‌کند؛ اما در برخی اخبار از رشد بیش از دو درصدی تعداد مسافران نوروزی خبر داده شده و گفته شده است که هرچند در نیمه اول تعطیلات نوروزی تعداد مسافران کاهش داشته، اما پس از ماه مبارک رمضان موج تازه سفرها آغاز شده و در مجموع تعداد مسافران رو به افزایش گذاشته شده است.
در اظهارات مقامات مرتبط با صنعت گردشگری، بر این نکته تاکید می‌شود که کاهش تعداد گردشگر داخلی در نیمه اول تعطیلات به خاطر حلول ماه مبارک رمضان و پای بندی شهروندان ایرانی به روزه‌داری رخ داده است.
اینکه چه اصراری وجود دارد که روزه‌داری و پای‌بندی مردم ایران به شعار اسلامی و مذهبی عامل کاهش تعداد گردشگران و مسافرت‌های داخلی تلقی شود و اصولاً اینکه چرا بر این امر اصرار می‌شود، چندان معلوم نیست.
آیا کاهش تعداد مسافران و گردشگران ایرانی در نوروز ۱۴۰۴ را با توسل به رفتارهای مذهبی توجیه می‌کنند؟
در گذشته نیز نوروز در ماه‌های مذهبی مانند محرم، صفر و رمضان قرار گرفته بود و در همه این زمان‌ها شهروندانی که مایل به انجام سفرهای داخلی، خارجی و یا مذهبی بودند برای انجام سفر خود برنامه‌ریزی کردند.
در واقع اگرچه ماندگاری در موطن و روزه‌داری برای برخی شهروندان کشورمان، آنان را از انجام سفرهای تفریحی باز داشته است، اما نمی‌توان انکار کرد که از آنجا که در طول ۶ ماه دوم سال و ایام پایان سال، تعطیلات نوروزی، فراغت همزمان دانش آموزان، کارمندان و کارگران را به دنبال دارد، این تعطیلات تنها زمانی است که به جز ایام تعطیلات تابستانی خانواده‌ها می‌توانند به طور جمعی به مسافرت بروند؛ به ویژه والدین سعی می‌کنند از این تعطیلات برای دور ساختن فرزندان خود از فشارهای معمول زندگی روزمره و آماده ساختن ایشان برای امتحانات پایان سال استفاده کنند.
به همین دلیل حتی برخی خانواده‌های مذهبی هم خود را متعهد به انجام سفرهای تفریحی می‌دانند و بر این باورند که در طول روزهای آینده سال هم می‌توانند روزهای خود را قضا و در مقابل از فرصت تعطیلات برای رفتن به مسافرت استفاده نمایند.
اما نکته جالب آن است که پس از پایان ماه مبارک رمضان ۱۴۰۴ و در حالی که از دهم تا پانزدهم فروردین، ۶ روز کامل امکان مسافرت برای شهروندان ایرانی وجود داشته، آمار عزیمت مسافران ایرانی به مقاصد گردشگری رشد جهشی نداشته است.
آماری که در روزهای اخیر ارائه شده نشان می‌دهد که در نوروز امسال، از ۲۵ اسفند ماه گذشته تا 15 فروردین ماه جاری، ۵۴ میلیون نفر - شب اسکان مسافر ثبت شده است.
آمارهای ارائه شده نشان دهنده این است که این ۵۴ میلیون نفر - شب به ۳۶ میلیون نفر مسافر تعلق داشته است؛ یعنی کل اسکان رخ داده شده اعم از اماکن اقامتی اسکان اضطراری و... برای امسال به‌طور متوسط، یک و نیم نفر شب اقامت را برای هر نفر ثبت کرده است.
این در حالی است که در سال گذشته که در آن هم تعدادی از روزهای تعطیلات نوروزی در ماه مبارک رمضان واقع شده بود، حدود ۶۴ میلیون نفر - شب در کشور ثبت شده بود که ۱۸ درصد بالاتر از میزان ثبت شده برای امسال است.
همچنین از سال ۱۴۰1 که تعداد ورودی گردشگران به مشهد مقدس حدود ۱۰ میلیون نفر ثبت و اعلام شده بود، تعداد ورودی گردشگران به استان خراسان رضوی و مشخصاً شهر مشهد مقدس رو به کاهش گذاشته و امسال فقط 3.2 میلیون نفر وارد ین استان شده‌اند که کمترین میزان ثبت شده در سه سال گذشته بوده است.
البته تعداد گردشگران ایرانی در سال های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ که تعطیلات نوروزی در ماه مبارک رمضان واقع نشده بود تعریف چندانی نداشته و به ترتیب ۵۰ و ۵۷ میلیون نفر - شب بوده است که آن هم ممکن است به تورم دو رقمی رخ داده شده در این سال‌ها و ضعف اقتصادی مردم مربوط باشد.
در عین حال هتل‌داران و صاحبان مراکز اقامتی اذعان می‌کنند که میزان استفاده از سکونتگاه‌های رسمی گردشگری مانند هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و... روز به روز در حال کاهش است و به جای آنکه گردشگران به هتل‌ها بروند، ترجیح می‌دهند از سکونتگاه‌های غیر رسمی و از جمله خانه‌هایی که در ایام زیارتی سیاحتی از سوی خانواده‌ها به مدت چند شب اجاره داده می‌شود، استفاده کنند.
در این باره توضیح داده می‌شود که برخی خانواده‌ها در این ایام با سکونت در خانه اقوام و یا مهاجرت به روستاهای اطراف، خانه‌های خود را فقط برای کسب درآمد به گردشگران اجاره می‌دهند.
از آنجا که این گونه خانه‌ها مبله و دارای تجهیزات نسبتا خوب و کامل مانند گاز یخچال و... است و قیمت آن از هتل کمتر و از هتل راحت‌تر است، بسیاری از مسافران علاقه دارند که به جای اقامت در هتل، از این خانه‌ها استفاده نمایند. همچنین در برخی گزارش‌ها تاکید شده که مسافران در مناطق خوش آب و هوا، اقامت در چادرهای مسافرتی و اقامت رایگان را ترجیح داده‌اند.
حتی مشاهدات عینی در شهرهای بزرگ هم نشان می‌دهد که امسال تعداد بیشتری از شهروندان ایرانی به مسافرت‌های نوروزی نرفته و ترجیح دادند ایام عید را در منزل‌شان سپری کنند.
این امر البته دلایل اقتصادی و معیشتی دارد و اگر چه تلاش می‌شود این موضوع به روزه‌داری و باقی ماندن شهروندان در خانه خود به خاطر رعایت مسائل شرعی روزه نسبت داده شود، اما به ویژه اینکه حلول اولین روز ماه شوال و عید سعید فطر در یازدهم فروردین ماه رخ داد و تا پایان ایام تعطیلات روزهای زیادی برای انجام این سفرها باقی ماند، موقعیت مناسبی را برای انجام سفر شهروندان وجود داشت.
البته همین موقعیت زمانی مناسب تاثیر زیادی در افزایش سفرها و شلوغ‌تر شدن جاده‌ها به وجود نیاورد و تدابیر ترافیکی وضع شده برای روزهای پایانی تعطیلات نوروزی هم تدابیر ویژه‌ای نبود، بلکه هر سال به مناسبت حجم سفرها و بازگشت مسافران نوروزی همین تدابیر اتخاذ می‌شود.
در مجموع می‌توان جنین استدلال کرد که نابسامانی اقتصادی ایرانیان باعث شده تا انجام سفرهای نوروزی را از جمله هزینه‌های غیر ضروری تلقی و پرداخت آن را از اولویت‌های خود خارج سازند.
توجه به این نکته لازم است که برخی سفرهای نوروزی در واقع دید و بازدیدهای خانوادگی است و به همین دلیل هزینه زیادی را به خانواده‌ها تحمیل نمی‌کنند.
این به آن معنی است که حتی با سخت‌تر شدن اوضاع اقتصادی باز هم درصدی از سفرهای نوروزی انجام خواهد شد و اگر این میزان از سفرها از سرجمع سفرهای انجام شده در نوروز امسال کسر شود، آنگاه مشاهده خواهد شد که تعداد سفرهای تفریحی واقعی در نوروز ۱۴۰۴ از آنچه برآورد شده باز هم کمتر است.
