استفاده از تشک آبی برای افزایش بهرهوری آب
خشکسالی دیگر یک تهدید نیست بلکه یک واقعیت است. واقعیتی جهانی که در چهارگوشه دنیا حتی مناطقی را که در زمره حوزههای پرباران شمرده شده
خشکسالی دیگر یک تهدید نیست بلکه یک واقعیت است. واقعیتی جهانی که در چهارگوشه دنیا حتی مناطقی را که در زمره حوزههای پرباران شمرده شده و کشاورزی آنها اساسا نیازی به آبیاری نداشته، تحت تاثیر قرار داده است.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی ، نکته مهمتر اما آن است که هنوز بسیاری از کشاورزان و همچنین مسئولان اغلب کشورها و از جمله ایران، به این باور نرسیدهاند که کمبود آب در آیندهای نه چندان دور، موجودیت سرزمین و حوزههای سکونت انسانها را با گزینه بودن یا نبودن مواجه خواهد کرد. برخی از جوامع به هشدارهای کارشناسان توجه کرده و به ترمیم آثار سوء تدبیرها بر آمدهاند.
گروهی از کشورهای در معرض کم آبی با نگرشهایی مبتنی بر صرفهجویی در مصرف آب و لزوم استمرار موادغذایی برای جوامع در حال رشد، پیوسته در پی یافتن روشهای جدید به منظور دستیابی به حداکثر بهرهوری در مصرف آب، به ویژه در بخش کشاورزی هستند.
در اینجا به معرفی یک تکنیک جدید در آبیاری به نام «تشک آبی» میپردازیم که ترکیبی از آبیاری قطرهای و جوی و پشتهای(Furrow) است.
اجزاء اصلی این تکینک شامل لولههای پلاستیکی قابل جابهجایی با انشعابهای جانبی آنها است. لوله اصلی از پلاستیک پلیاتیلن انعطافپذیر و با دوام ساخته شده که در قسمت تحتانی آن سوراخهای یک میلیمتری حفر شده است.
قطر لوله، طراحی و اندازه حفرهها و سوراخها به اندازه پشتهها، نوع محصول و خاک بستگی دارد، بنابراین بسته به نوع خاک و محصول باید نوع لوله را انتخاب نمود. اندازه هر لوله میتواند در حد طول هر پشته باشد.
این روش دارای مزایایی از قبیل ممانعت از فرسایش خاک، جاری نشدن آب در مزرعه، کنترل علفهای هرز، کاهش نیروی کار و بهرهوری بیشتر از آب است. ضمن آن که میتواند به ازدیاد محصول نیز کمک نماید.
مدیریت بهرهوری آب
سیستم مدیریت منابع آب به عرصههای تقاضا بستگی دارد و از آنجایی که پایداری وضعیت آب کشاورزی یکی از مهمترین عوامل تولید در کاشت و تولید محصولات است، بنابراین انتخاب یک روش مفید آبیاری موضوعی حیاتی برای حفظ خاک، در اختیار داشتن آب کافی، نگهداری مزرعه و هزینهها دارد. انتخاب هر روش یا تکنیک فواید و ضررهای خاص خود را دارد و براساس عوامل از قبیل اندازه مزرعه، ساختار خاک، دسترسی به آب، شرایط آب و هوایی و توان پرداخت هزینهها بستگی دارد.
هنوز در سرتاسر جهان، افزون بر 90 درصد از اجرای آبیاری مزارع به روش سنتی انجام میشود که یکی از علل هدر دادن آب شیرین است، هر چند تکنیکهای متنوعی در آبیاری نیز به وجود آمده است که پیوسته در حال تغییر و تکامل هستند.
در سالهای اخیر، آبیاری قطرهای بسیار مورد استقبال قرار گرفت و به ویژه در باغها نصب آن رواج بسیار یافت چرا که مزایای بسیاری به همراه داشت.
ویژگیهای تشک آبی
تکنیک تشک آبی ترکیبی از آبیاری قطرهای و جوی و پشته است و حتی میتوان آن را در ردیف سیستمهای آبیاری اتوماتیک قرار داد. قبل از قرار دادن لوله «تونل» پلاستیکی بر روی خاک باید تمام ضایعات، زوائد و سنگ و کلوخ به منظور جلوگیری از آسیب زدن به این لوله پاک و محل قرار دادن آن تسطیح شود تا آب به طور یکنواخت در زمین نفوذ کند.
با بستن انتهای لوله، مقدار زیادی آب در آن جمع و به کندی وارد زمین میشود. وجود این لوله پلاستیکی میتواند به منزله یک مالچ روی زمین قلمداد شود. آب ورودی به این لوله از انشعابات یک خط اصلی تامین و نیاز به انرژی اضافی ندارد.
پر شدن این لوله پلاستیکی به قطر 40 سانتیمتر و طول 100 متر با جریان آب 15 لیتر در ثانیه، حداکثر 15 دقیقه طول میکشد. خروج آب این لوله به صورت قطرهای امکان دارد که 24 ساعت طول بکشد. تقریبا فرسایش خاک کاملا متوقف و زمانی که لوله پر از آب میشود هیچ تماسی بین آب و خاک وجود ندارد، بنابراین آب موجب حرکت خاک نمیشود.
نکته دیگر کنترل علفهای هرز است که تقریبا نیازی به استفاده از علف کش نیست و مزرعه مشابه به یک کشت ارگانیک میشود. آنچه در این روش بسیار اهمیت دارد کنترل مقدار و زمان آبیاری است و بسته به میزان آب در لوله میتوان آبیاری کرد. در این روش تبخیر نیز در حداقل میزان آن است.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۶ - شهریور ۱۴۰۱