شکاف عمیق میان نرخ مصوب و قیمت واقعی مواد غذایی؛ واقعیتی تلخ در سفره مردم
شکاف روزافزون میان نرخ مصوب و قیمت واقعی مواد غذایی مانند مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات، نشان از ناهماهنگی جدی میان سیاست‌های قیمتی و واقعیت بازار دارد
وقتی دولت از کنترل قیمت مواد غذایی سخن می‌گوید، مردم در فروشگاه‌ها شاهد قیمت‌هایی هستند که هیچ شباهتی به مصوبه‌های اعلامی ندارند.
اخبار سبز کشاورزی؛ از مرغ گرید A کیلویی ۱۴۸ هزار تومان تا شیر پرچرب ۶۹ هزار تومانی، شکاف میان نرخ مصوب و قیمت واقعی مواد غذایی حالا به بحرانی عمیق در سبد معیشتی خانوارها تبدیل شده است؛ شکافی که هر روز بزرگ‌تر می‌شود.
شکاف قیمت در بازار مرغ؛ فاصله‌ای از مصوبه تا واقعیت
قیمت مصوب مرغ از هفته‌ی پایانی مهرماه به کیلویی ۱۳۵ هزار و ۷۰۰ تومان تغییر کرد؛ اما این عدد فقط در خبرها دیده می‌شود. طبق مصوبه، خرید مرغ کامل دو کیلویی نباید بیش از ۲۷۲ هزار تومان تمام شود، اما واقعیت بازار چیز دیگری است.
در بسیاری از خرده‌فروشی‌ها، مرغ گرید A کیلویی ۱۴۸ هزار و ۵۷۰ تومان فروخته می‌شود؛ یعنی مرغی کوچک با وزن ۱.۴ کیلوگرم حدود ۲۰۸ هزار تومان قیمت دارد.
هرچند در برخی از میادین میوه‌وتره‌بار نرخ مصوب اعمال می‌شود، اما در فروشگاه‌ها—به‌ویژه سمت شمال شهر تهران—قیمت‌ها با سرعتی نگران‌کننده از سقف قانونی عبور کرده‌اند.
حتی بسته‌های تکه‌ای سینه مرغ نیز رکوردزنی کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که بسته ۱.۸ کیلویی سینه مرغ پاک‌شده در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای با قیمت ۶۴۸ هزار تومان عرضه می‌شود؛ یعنی کیلویی حدود ۳۶۰ هزار تومان.
تخم‌مرغ؛ نرخ مصوب زیر سایه گرانی بازار
طبق اعلام رسمی، قیمت مصوب تخم‌مرغ کیلویی ۹۲ هزار تومان تعیین شده است. در نتیجه هر شانه تخم‌مرغ با وزن تقریبی دو کیلو نباید بیش از ۱۸۴ هزار تومان باشد. اما در بازار، شانه تخم‌مرغ دو کیلویی با ۲۰۰ تا ۲۱۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
در برخی موارد، تخم‌مرغ‌های گرید پایین‌تر (مثلاً گرید B) نیز ارزان نیستند؛ شانه ۱۵ عددی با وزن حدود یک کیلو نزدیک به ۱۲۴ هزار تومان عرضه می‌شود. این تفاوت‌ها عملاً به معنای بی‌اثرشدن نرخ مصوب در بازار مواد غذایی است.
لبنیات؛ بازار بی‌قانون و نرخ‌های سلیقه‌ای
بازار لبنیات شاید شاخص‌ترین نمونه نادیده‌گرفتن نرخ مصوب باشد. آخرین نرخ های تعیین‌شده توسط وزارت جهاد کشاورزی، قیمت شیر را در اوایل سال کیلویی ۲۳ هزار تومان اعلام کرد. در نیمه سال، قیمت خرده‌فروشی‌ها خودجوش تا ۲۸ هزار تومان بالا رفت و این عدد به‌تدریج تا ۳۷ هزار تومان افزایش یافت.
با وجود این، در حال حاضر، شیر پرچرب در بازار تا ۶۹ هزار تومان برای هر کیلو قیمت‌گذاری می‌شود. برای مثال:
- شیر کم‌چرب پگاه (۱ لیتری): ۴۷ هزار و ۵۰۰ تومان
- شیر پرچرب پگاه: ۵۱ هزار و ۹۰۰ تومان
- شیر پرچرب کاله: ۶۷ هزار و ۵۰۰ تومان
- شیر پرچرب پاک: ۶۹ هزار و ۹۰۰ تومان
تولیدکنندگان نیز با تغییر در نام یا فرم بسته‌بندی، مسئولیت رعایت نرخ مصوب را دور می‌زنند و قیمت‌ها را طبق سیاست خود تعیین می‌کنند. این رفتار عملاً بازار لبنیات را از هرگونه نظارت قانونی خارج کرده و بی‌اعتمادی مصرف‌کننده را افزایش داده است.
ریشه‌های شکاف قیمتی در بازار خوراکی‌ها
افزایش مداوم هزینه‌های تولید، از خوراک دام تا انرژی و حمل‌ونقل، در کنار سیاست‌های کنترلی ناکارآمد، موجب شده شکاف میان قیمت واقعی و نرخ مصوب مواد غذایی هر روز عمیق‌تر شود. از سوی دیگر، ضعف نظارت میدانی و نبود شفافیت در زنجیره توزیع، زمینه‌ساز گسترش تخلف‌ها شده است.
در چنین شرایطی، حتی بهترین سیاست‌های قیمتی بدون اجرای دقیق و کنترل مؤثر، به عددی روی کاغذ تبدیل می‌شوند؛ عددی که ارتباطی با واقعیت بازار ندارد.
سیاست‌های قیمتی بدون ضمانت اجرا
فاصله‌ی میان نرخ مصوب دولت و قیمت واقعی مواد غذایی، تنها نشانه‌ای از ناکارآمدی سیستم نظارتی نیست؛ بلکه تصویری روشن از بی‌اعتمادی عمومی و شکست در تنظیم بازار است.
تا زمانی که سیاست‌های قیمت‌گذاری بدون مکانیزم نظارتی و پاسخگویی عملی اجرا شوند، سفره مردم کوچک‌تر و شکاف‌ها عمیق‌تر خواهد شد.
