نقش پنهان اما حیاتی موتورسیکلت در زندگی ۲۷ درصد روستاییان ایران

در بسیاری از روستاهای ایران، وقتی جاده آسفالت تمام می‌شود و خودرو دیگر راهی ندارد، این موتورسیکلت است که زندگی را به جریان می‌اندازد. برای حدود ۲۷ درصد جمعیت کشور که در روستاها زندگی می‌کنند، موتور فقط یک وسیله رفت‌وآمد نیست؛ ابزار کار و راه نجات است و گاهی، تنها پل ارتباطی با درمان، بازار و معیشت.

اخبار سبز کشاورزی؛ این گزارش، به نقش کمتر دیده‌شده موتورسیکلت در کشاورزی، دامداری و زندگی روستایی می‌پردازد؛ نقشی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.

موتورسیکلت؛ وسیله‌ای فراتر از حمل‌ونقل

در شهر، موتورسیکلت یعنی عبور از ترافیک؛ اما در روستا، موتورسیکلت یعنی امکان زندگی.

بخش بزرگی از روستاهای ایران در مناطق کوهستانی، بیابانی یا پراکنده قرار دارند؛ جاهایی که نه تاکسی هست، نه وانت همیشه در دسترس و نه جاده‌ای که خودرو بتواند راحت عبور کند. در این شرایط، موتورسیکلت به ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله نقلیه تبدیل می‌شود.

براساس برآوردهای میدانی و گزارش‌های محلی، در بسیاری از روستاها، بیش از نیمی از خانوارها حداقل یک موتورسیکلت دارند؛ نه برای تفریح، بلکه برای کار روزانه.

موتور در کشاورزی؛ از مزرعه تا بازار

کشاورزی در ایران اغلب خرده‌مالکی و پراکنده است. زمین‌ها کوچک‌اند و فاصله خانه تا مزرعه گاهی چند کیلومتر است. اینجاست که موتور وارد عمل می‌شود:

• رفت‌وآمد روزانه کشاورز به زمین
•  حمل بذر، کود و سم وابزار سبک
• سرکشی سریع به مزارع در فصل کشت و برداشت
• انتقال محصول به جاده اصلی یا وانت بار

در بسیاری از مناطق، موتور جایگزین تراکتور یا وانت نیست، اما حلقه اتصال بین این‌هاست. بدون موتور، هزینه و زمان کشاورز چند برابر می‌شود.

دامداری، چوپان‌ها و راه‌هایی که ماشین نمی‌رود

برای دامداران و چوپان‌ها، موتورسیکلت، یک ابزار کلیدی است. مراتع اغلب در مسیرهایی قرار دارند که حتی نیسان هم به سختی عبور می‌کند.

در این شرایط، موتور به چوپان اجازه می‌دهد؛ گله را سریع‌تر مدیریت کند. دام بیمار را زودتر شناسایی کند. آب یا علوفه سبک را جابه‌جا نماید و در نهایت این که بین روستا، مرتع و محل استقرار دام در رفت‌وآمد باشد.

در برخی مناطق عشایری و نیمه‌عشایری، موتور عملاً جای اسب سنتی را گرفته و سریع‌تر، کم‌هزینه‌تر و در دسترس‌تر است.

استفاده خلاقانه از موتور؛ از کشیدن آب تا تولید برق

از جمله مواردی که کمتر در باره کاربردهای موتورسیکلت در روستاها بیان شده، استفاده غیرمتعارف اما خلاقانه از آن است:

1-کشیدن آب از چاه

در برخی روستاها، موتور با یک سیستم ساده تسمه و پولی به پمپ آب متصل شده و برای بالا کشیدن آب از چاه‌های کم‌عمق استفاده می‌شود؛ به‌ویژه در زمین‌هایی که برق یا موتور پمپ مجزا ندارند.

2- تولید برق اضطراری

در مناطق فاقد برق پایدار، برخی روستاییان با اتصال دینام یا ژنراتور کوچک به موتور، برق اضطراری برای روشنایی، شارژ باتری یا وسایل کوچک تأمین می‌کنند. این روش ساده، هرچند ابتدایی، اما در مواقع بحرانی حیاتی است.

موتور؛ حلقه اتصال روستا به درمان و آموزش

در بسیاری از روستاها، درمانگاه، مدرسه یا خدمات اداری در روستای مجاور قرار دارد. در این شرایط موتور، سریع‌ترین وسیله برای رساندن بیمار به مرکز درمانی است. امکان رفت‌وآمد دانش‌آموزان و معلمان را فراهم می‌کند و دسترسی به خدمات دولتی و بانکی را ساده‌تر خواهد کرد.

برای خانواده‌ای که توان خرید خودرو ندارد، موتورسیکلت، تنها گزینه واقعی است.

هزینه کم، بهره‌وری بالا

از دلایل اصلی گسترش موتورسیکلت در روستاها، اقتصاد آن است:

• قیمت خرید پایین‌تر نسبت به خودرو
• مصرف سوخت بسیار کم
• تعمیرپذیری بالا و قطعات در دسترس
• امکان استفاده در مسیرهای خاکی و باریک

همین ویژگی‌ها باعث شده است که موتور به ابزاری پایدار برای معیشت روستایی تبدیل شود.

آینده؛ اگر موتورهای برقی به روستا برسند

با توجه به برنامه‌های اعلام‌شده برای توسعه موتورسیکلت‌های برقی، اگر این فناوری به‌درستی وارد روستاها شود، می‌تواند تحول واقعی ایجاد کند:

• کاهش هزینه سوخت
• کاهش آلودگی صوتی و زیست‌محیطی
• امکان شارژ با پنل خورشیدی
• مناسب برای کارهای سبک کشاورزی و دامداری

اما این آینده فقط زمانی محقق می‌شود که سیاست‌گذاری‌ها، روستا را هم ببینند؛ نه فقط شهر را.

جمع‌بندی؛ موتورسیکلت، ستون نامرئی زندگی روستایی

در حالی که در شهرها موتورسیکلت، بیشتر با ترافیک و پیک موتوری شناخته می‌شود؛ در روستاها، نقش آن بسیار عمیق‌تر است. برای میلیون‌ها روستایی ایرانی، موتور وسیله کار، بقا، ارتباط و حتی نجات است.

نادیده گرفتن این نقش، یعنی نادیده گرفتن بخشی مهم از واقعیت زندگی در ایران.

منابع

• مرکز آمار ایران – توزیع جمعیت شهری و روستایی
• گزارش‌های میدانی وزارت جهاد کشاورزی درباره معیشت روستایی
• مطالعات توسعه روستایی و حمل‌ونقل ارزان در مناطق کم‌برخوردار

بیشتر بخوانید:آیا ایران واقعاً موتورسیکلت تولید می‌کند یا فقط مونتاژکار است؟