۳۰ درصد غذا دور ریخته میشود؛ راه نجات سفره و محیطزیست چیست؟
کاهش ضایعات مواد غذایی چگونه ممکن است؟ از برنامهریزی و نگهداری اصولی تا خرید هوشمندانه و کاهش پسماند، راهکارهای عملی را بخوانید.
در شرایطی که میلیونها انسان با ناامنی غذایی مواجهاند، حدود یکسوم مواد غذایی از مزرعه تا سفره به زباله تبدیل میشود؛ کاهش ضایعات مواد غذایی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی است.
کاهش ضایعات مواد غذایی؛ بحران پنهان قرن
اخبار سبز کشاورزی؛ ضایعشدن مواد غذایی به یکی از چالشهای جدی جهان تبدیل شده است؛ بهگونهای که نزدیک به ۳۰ درصد از کل مواد غذایی تولیدشده، پیش از مصرف از چرخه خارج میشوند. این اتلاف گسترده، نهتنها یک میلیارد انسان نیازمند به غذا را از دسترسی مناسب محروم میسازد، بلکه پیامدهای سنگین زیستمحیطی از جمله افزایش پسماند، مصرف بیرویه منابع و آلودگی خاک و آب را به همراه دارد.
چرخه تبدیل غذا به زباله، از مزارع آغاز میشود و در آشپزخانه خانهها و رستورانها پایان مییابد.
ضایعات غذایی فقط غذا نیست؛ بستهبندی هم بحرانزاست
در کنار ضایعات تر، حجم بالایی از ضایعات خشک مانند جعبهها، کارتنها، کیسههای پلاستیکی و لفافهای بستهبندی نیز به این بحران دامن میزنند.
هر بار دور ریختن یک بسته پلاستیکی یا کارتن خوراکی، به معنای افزودن بر بار پسماندهایی است که تجزیه آنها سالها طول میکشد و به محیطزیست آسیب میزند.
برنامهریزی، شاهکلید کاهش ضایعات مواد غذایی
نخستین و مؤثرترین گام برای کاهش ضایعات مواد غذایی، برنامهریزی است. طراحی برنامه هفتگی غذا، امکان خرید هدفمند و بهاندازه نیاز را فراهم میکند و از فاسد شدن میوه، سبزی، نان و اقلام زودفساد جلوگیری میشود.
این اقدام ساده، هم هزینههای خانوار را کاهش میدهد و هم از تولید بیرویه ضایعات خشک ناشی از بستهبندی جلوگیری میکند.
تبدیل ضایعات تر به کمپوست؛ زبالهای که خاک میشود
آشپزخانه میتواند به نقطه آغاز تولید کمپوست تبدیل شود. پوست میوه و سبزی، پوسته تخممرغ، تفاله قهوه و پسماندهای آبدار، مواد ارزشمندی برای تولید خاک غنی هستند.
حتی یک مخزن کوچک یا گودالی در باغچه، میتواند شروعی برای کاهش چشمگیر ضایعات تر و بازگشت آنها به چرخه طبیعت باشد.
تفکیک زباله؛ قانون طلایی مدیریت پسماند
جداسازی ضایعات خشک و تر، یکی از اصول اساسی در کاهش ضایعات مواد غذایی است. پلاستیک، شیشه، کاغذ و مقوا باید جدا از پسماندهای تر جمعآوری شوند.
این کار نهتنها فرآیند بازیافت را سادهتر میکند، بلکه مانع آلودگی و اختلاط زبالهها میشود و گامی مؤثر در حفاظت از محیطزیست است.
مدیریت مواد غذایی باقیمانده؛ خلاقیت در آشپزخانه
پیش از دور ریختن غذای نیمخورده، باید دوباره به آن فکر کرد. بسیاری از باقیماندهها، با نگهداری صحیح، در وعدهای دیگر قابل استفاده هستند.
مدیریت هوشمندانه این مواد، آشپزخانه را به فضایی خلاقانه تبدیل میکند و نقش مهمی در کاهش ضایعات مواد غذایی دارد.
بستهبندی کمتر؛ ضایعات کمتر
عادت به خرید مواد غذایی پربستهبندی، یکی از عوامل اصلی افزایش ضایعات خشک است. انتخاب محصولاتی با حداقل بستهبندی یا بستههای قابل بازیافت، میتواند حجم پسماند را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
خرید از فروشگاههای محلی که محصولات فله یا با بستهبندی ساده عرضه میکنند، یک راهکار عملی و در دسترس است.
نگهداری و ذخیرهسازی اصولی مواد غذایی
یکی از دلایل اصلی فساد و دورریز مواد غذایی، نگهداری نادرست آنهاست. میوه و سبزی، غذاهای پخته و مواد زودفساد باید در ظروف مناسب و شرایط استاندارد نگهداری شوند.
ذخیرهسازی صحیح، عمر مواد غذایی را افزایش داده و مانع تبدیل سریع آنها به ضایعات میشود.
خرید و پخت بهاندازه نیاز
خرید بیش از حد و پخت غذای اضافی، از رایجترین دلایل تولید ضایعات غذایی است. تهیه فهرست خرید، پرهیز از خرید احساسی و پخت غذا متناسب با تعداد اعضای خانواده، راهکاری ساده اما مؤثر برای کاهش دورریز بهشمار میآید.
کیسهها و جعبههای چندبار مصرف؛ تغییر کوچک، اثر بزرگ
پسماندهای پلاستیکی یکی از تهدیدهای جدی محیطزیست هستند. استفاده از کیسههای پارچهای، جعبههای چندبار مصرف و ظروف بادوام به جای محصولات یکبار مصرف، نقش مؤثری در کاهش ضایعات خشک دارد.
خرید از مغازههای محلی؛ حمایت از محیطزیست و اقتصاد محلی
فروشگاههای بزرگ اغلب مصرفکنندگان را به خریدهای غیرضروری ترغیب میکنند. در مقابل، خرید از مغازهها و بازارچههای محلی، هم به کاهش ضایعات کمک میکند و هم از تولیدکنندگان کوچک و اقتصاد محلی حمایت میشود.
کاهش ضایعات، یک حس رضایت جمعی
تبدیل کاهش ضایعات مواد غذایی به یک عادت، میتواند در قالب چالشهای خانوادگی یا رقابتهای دوستانه شکل بگیرد. چنین رویکردی، انگیزه لازم برای مدیریت بهتر مصرف و تولید پسماند کمتر را ایجاد میکند.
منبع:ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۳۰۲ – آبان ۱۴۰۴
