بم 19 سال پس از زلزله

بامداد پنجم دی‌ماه 1382 زلزله شهر بم و نواحی اطراف آن را لرزاند. شهرستان بم در جنوب‌شرقی ایران در 180کیلومتری مرکز استان کرمان، یکی از تاریخی‌ترین شهرهای ایران با قدمت حدود هفت‌هزار سال تمدن و میراث فرهنگی است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ محمدعلی دبستانی | در آن زمان خانه‌های بم بیشتر سنتی، خشتی، آجری و غیرتاب‌آور بود و به‌همین دلیل خانه‌های بسیاری در زلزله ویران شدند.

قبل از زلزله دي ماه 1382 بم، آن شهر را به‌عنوان واحه‌اي با نخل‌های خرما، درختان نارنج و اكاليپتوس در حاشيه غربي كوير لوت، در مرز شرقي استان كرمان مي‌شناختيم.

اين شهر به لحاظ تاريخي و محصولات كشاورزي، به‌ ويژه خرما معروفيت جهاني دارد. شهر قديم بم به دروازه شرق ايران شهرت داشته است.

بیشتر بخوانید: مرگ نخل‌های بم در سکوت مسئولان

یک سال پس از وقوع زلزله در بم، غلامرضا شهبا، معاون فنی و اجرایی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان اعلام کرد: در مجموع هشت هزار و 131 نفر بهره‌بردار بخش کشاورزی در محدوده زلزله بم فعالیت می‌کردند که یک‌هزار و 502 نفر آنها در حادثه زلزله جان خود را از دست دادند.

اکنون19 سال از زمان وقوع این زلزله می گذارد و اداره جهاد کشاورزی بم هنوز در کانکس مستقر است.

نوزده سال از بزرگ‌ترین زلزله قرن اخیر ایران در بزرگ‌ترین شهر و بنای خشتی گلی جهان گذشت؛ زلزله‌ای که بیش از 35 هزارنفر کشته و 35 هزار نفر زخمی و هزاران معلول و بی‌سرپرست بر جای گذاشت.

همه از گوشه و کنار ایران و جهان حدود (70 کشور) آمدند و فرشتگان نجاتشان به مردم داغدیده کمک کردند و رفتند.

بهترین ایام زندگی شان را (ایام کریسمس و سال نو میلادی) با نگاه و هدف انسانی و معنوی در کنار ما خانواده‌های مبهوت گذراندند تا مرهم کوچکی بر زخم‌های ناخواسته که با قهر طبیعت به ما تحمیل شده بود، بگذرانند

در قرنی که انسانیت و نوع دوستی کمرنگ شده بود به آن رنگ بخشیدند (یادشان گرامی، دمشان گرم و اجرشان با وجدان آگاهشان) .

حدود 8 درصد زمین لرزه‌های دنیا و حدود 17 درصد زمین لرزه‌های بزرگ دنیا در فلات ایران است .

حال بم سفیر و تجربه‌ای برای نوسازی فلات قاره ایران گسل‌خیز شده است.

برای اینکه برای جهان الگو و پژوهشکده بحران زلزله شود؛ می‌توان با فراخوان ملی و فراملی با محوریت سازمان ملل و مراکز علمی و پژوهشی کشور (پژوهشکده زلزله و دانشگاه‌ها) مرکزی برای گردهمایی و ثبت کنوانسیون جهانی «بحران و زلزله» همانند کنوانسیون تالاب‌های رامسر در سال 1354 اجرا کرد که این امر و پیشنهاد بدون تلاش مضاعف مدیران امور خارجه، اساتید دانشگاهی، مدیران اجرایی شهر بم و استان کرمان میسر و مقدور نخواهد شد .

براساس گزارش‌ وزیر راه و شهرسازی در سال 93 ایران 56هزار بافت فرستوده و 54هزار هکتار بافت حاشیه‌نشین وجود دارد (جمعا 110 هزار هکتار بافت آسیب‌پذیر) اگر جمعیت ساکنان این بافت‌ها را حداقل 200 و حداکثر 300 نفر برآورد کنیم، جمعیت ساکن 22 تا 32 میلیون نفر برآورد می‌شود که بالغ بر 28 تا 42 درصد کل جمعیت ایران است.

اگر تجارب زلزله بم و آیین‌نامه اجرایی در این مناطق (کشور گسل‌دار) اجرا نشود، فاجعه‌هایی غیرقابل جبران در پیش‌رو خواهیم داشت .

زلزله‌های مهیب و بزرگ فلات ایران در یک قرن اخیر مثل زلزله بوئین‌زهرا، طبس، رودبار و… به‌دلیل عدم برخورداری از تکنولوژی‌های جدید و نبود اصحاب رسانه این‌چنین در دنیا خبرساز نشد.

بعد از زلزله بم ده‌ها همایش، گردهمایی، کنفرانس و کتاب به همت کارشناسان و اهل فن و علم در جای‌جای کشور برگزار شد.

NGOهای متفاوتی با عناوین اجتماعی و علمی ثبت و اجرایی شدند؛ حال زمان بهره‌برداری از این تجربیات و منابع انسانی است .

اگرچه اتمام بازسازی بم زودهنگام در دولت آقای احمدی نژاد اعلام گردید که حتی در مدت ریاست جمهوری ایشان حاضر به بازدید از این شهر زلزله زده و محروم از زیرساخت‌ها نشد (فقط یک سفر شبانه چند ساعته آن هم در مرکز سپاه بم) به‌طوری که تاکنون بیش از 2200 کیلومتر از خیابان‌ها و کوچه‌های این شهر آسفالت نگردیده است و آثار مخرب خاکبرداری و.. .زلزله در محلات مختلف پابرجاست .

مردم بم با صبوری و استقامت به‌عنوان نماد تاب‌آوری اقدام به بازسازی خانه‌ها و شهر خود نمودند. پایگاه جهانی بم (زیر نظر سازمان ملل) به خاکبرداری و بازسازی قلعه تاریخی بم ادامه می‌دهد که جای تقدیر و تشکر دارد .

بخش اعظمی از اقدامات بازسازی فیزیکی و کالبدی شهر در این مدت (19 سال) انجام گرفته است؛ ولی آثار روحی و روانی (افسردگی خودکشی و اعتیاد) کاملا در میان مردم شهر باقی مانده و مشهود است و این یکی از دلایل هجرت جمع کثیری از خانواده‌های اصیل بمی به سایر شهرهای بزرگ‌تر و پایتخت گردیده است .

تنها باغ‌شهر جهانی ثبت شده ایران و با ثبت 4 اثر دیگر یونسکو خالی از مردم سازگار با کویر خشن و مقاوم و اصیل و سختکوش بمی می‌شود و شهری مهاجرپذیر با فرهنگی متفاوت از سایر شهرهای کشور گردیده است .

به امید تصمیم به موقع مدیران قبل از هر حادثه و بهره‌گیری از آموزه‌های زلزله بم.

گفتنی است؛ مطابق با نظر کارشناسان علمی شهر بم به‌علت زلزله مهیبی به‌مدت 500 سال قبل از ساخت قلعه تاریخی ارگ بم (300 سال قبل از میلاد) خالی از سکنه بوده است و 500 سال قبل از آن زلزله منطقه سکونت گاهی تل آتشین (4500 سال قبل از میلاد مسیح عصر مفرق) 10 کیلومتری شرق فعلی شهر بم منطقه تمدنی و سکونت مردمان بوده است.

پنج دی رفت و مراخاطره باقیست هنوز درمن این خاطره ها چون می و ساقیست هنوز

آنچه از دیده من رفت، نرفت از دل تنگ چه کنم؟ عشق تو در خاطره باقیست هنوز (دکتر عباس اسماعیلی)