خنده یک نیاز اجتماعی

خنده یک امر اجتماعی است و همانند عواطف اجتماعی باید علتی و مقصودی داشته باشد، ما کم و بیش با واژگانی مانند مزاح،‌ مطالبه،‌ مضحکه،‌ بذله،‌ لطیفه، جوک‌، کمدی‌، کاریکاتور، کمیک، هجو و… آشنا هستیم.

اخبار سبز کشاورزی؛‌ قربانعلی تنگ شیر، استاد دانشگاه| تمامی این موارد به نوعی خاص از تجربه و رابطه ما با رویدادها واقعیت یا به‌طور کلی به چیزهایی اطلاق می‌شود که سرشتی عمیقاً انسانی و عاطفی داشته و حاصل کنش ذوقی ما در رفتارها و کردارهای ماست که به جامعه و اجتماع باز می‌گردد.

این‌ها به حالت انسانی و روحیات ذوقی هر فرد نیز بستگی دارد که در چه جریانی و در چه متنی قرار دارد و چگونه رویدادها واقعیت‌ها را برملا می‌کند.

چرامی‌خندیم؟ به چه می‌خندیم؟

ما به دلایل زیادی می‌خندیم و اغلب دلیل قانع‌کننده برای خودمان داریم، اما اینکه چرا می‌خندیم و به چه می‌خندیم خود دلیل جدی نمی‌خواهد ما به جوک‌های مختلف اعم از قومیتی و جنسیتی می‌خندیم از خواندن طنزها و فکاهی‌ها خنده سر می‌دهیم، با دیدن کمیک استریپ‌ها خنده‌مان می‌گیرد.

حتی اگه کسی روی برف زمین بخورد می‌خندیم، خنده یک فرایند و کنش اجتماعی است؛ اگرچه گاهی خنده هم سر نمی‌دهیم، اما لبخندی بر لب داریم.

اما به‌راستی خنده در برابر غم و افسردگی است؟ ما خنده را به‌مثابه سودمندی می‌دانیم، در حالی‌که غم نشانه ضرر و خسران است؛ پس خنده نیز مانند بسیاری از چیزهای دیگر در دنیای ما امری دوگانه است هم مانند جنگ و صلح بهار و زمستان جوانی و پیری مرگ و حیات.

خنده جز در عالم انسانی وجود ندارد، یعنی نه فقط تنها انسان است که می‌خندد بلکه تنها انسان است که می‌خنداند و انسان حیوانی مضحک شناخته می‌شود.

خنده انسانی حرکت نمایش‌گونه و به‌عبارتی کمیک است؛ در حالی که عده‌ای خنده را عمل انسانی می‌دانند، چراکه زندگی آدمی با تکرار ناسازگار است حرکت اگر مکرر و خودکار باشد دیگر حرکت زندگی انسان نیست، بلکه حرکت ماشین است‌ و ماشینی خندیدن مطلوب جامعه نیست.

لطیفه‌ها براساس واقعیت اجتماعی بنا می‌شوند

خندیدن به افراد ناسازگار جامعه مفید نخواهد بود و جواب نمی‌دهد‌ شاید بتوان گفت در جواب رفتارهای اخلاقی نامربوط وحتی عیبی خنده‌آور،‌ خندیدن یک تنبیه ضعیف است؛ اما لطیفه‌ها براساس واقعیت اجتماعی بنا می‌شوند و دارای اهمیت فرهنگی نیز هستند، شوخی یعنی عبور از خط خنده، لطیفه‌گویی رفتاری جهانی است.

سبک و محتوای لطیفه با توجه به فرهنگ ملل متفاوت و طرز بیان آن نیز خود یک هنر ارتباطی در خنداندن مردم است که باید به این پنج امر مهم توجه کرد.

جامعیت، سلسله مراتب،‌ پرخاشگری، غیریت و نیاز به خوشی و… بیانگر آن است که با شوخی تغییر فرهنگ عوض می‌شود. خنداندن مردم به مراتب سخت‌تر از گریاندن آنهاست و خندیدن راهی است برای کاهش و تحمل دشواری‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه که ریشه در ناخودآگاه جمعی ما دارد.

پس بیاییم همدیگر را بخندانیم