بلوک بریکس پلاس و مسئله کشاورزی و امنیت غذایی (بخش سوم)

رشد مستمر حکمروایی جهانی امنیت غذایی در دنیای چند قطبی

با بهبود مستمر ظرفیت تولید مواد غذایی بین‌المللی در کشورهای بریکس، سهم آنها در امنیت غذایی و صدای آنها در زنجیره ارزش جهانی غذا افزایش یافته است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ حسین شیرزاد، تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی | بر اساس داده های" FAOSTAT و Food Outlook (2019)"‌ کل تولید مواد غذایی کشورهای BRICS در سال 2018، 4394 میلیون تن برآورد شد که 45.06 درصد از کل تولید مواد غذایی جهان را به خود اختصاص داده است که نسبت به 4098 میلیون تن در سال 2010، با متوسط نرخ رشد سالانه 0.88درصد حدود، 7.22 درصد افزایش داشته است.

دوم، کشورهای بریکس با یکدیگر همکاری کرده اند تا مقامات خود را به عنوان مدیران نهادی در نهادهای مهم حاکمیت امنیت غذایی مانند سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد ارتقا دهند. در 23 ژوئن 2019، دکتر کو دونگیو، معاون وزیر کشاورزی و وزارت روستایی چین، به عنوان مدیرکل جدید فائو انتخاب شد و اولین مدیرکل چینی در تاریخ این سازمان شد. علاوه بر این، سلف او نیز اهل برزیل بود.

بیشتر بخوانید: بلوک بریکس پلاس و مسئله کشاورزی و امنیت غذایی (بخش اول)

این نکات پیشرفت در نمایندگی کشورهای BRICS در مدیریت ملی غذای جهان را برجسته می‌کند. در حال حاضر، کشورهای عضو در حال تعمیق همکاری‌های غذایی و تجاری با کشورهای نوظهور و توسعه یافته، تلاش برای رفع موانع تجاری، و ایجاد سازوکارها و ابزارهای جدید و نوآورانه برای همکاری در کشاورزی هستند.

علاوه بر این، BRICS به تقویت حفاظت از محیط زیست و محیط زیست، نظارت بر کیفیت و ایمنی مواد غذایی، و اجرای برنامه‌های آموزشی مشترک برای نوسازی کشاورزی و مناطق روستایی در چین، برزیل، روسیه، آفریقای جنوبی و هند ادامه می دهد و در حال تعمیق همکاری در بخش کشاورزی از طریق سازوکارها و ابزارهای مختلف درون سازمانی است. به عنوان مثال، کشورها از ایجاد یک مجمع بریکس در زمینه توسعه کشاورزی و روستایی خبر داده اند.

بیشتر بخوانید: بلوک بریکس پلاس و مسئله امنیت غذایی (بخش دوم)

نرخ خودکفایی غذایی کشورهای بریکس

از سال 2000 تا 2013، نرخ خودکفایی مواد غذایی در کشورهای بریکس روند رشد نوسانی را از 98.57درصد به 100.26درصد حفظ کرد و به امنیت غذایی کلی دست یافت. با این حال، تفاوت هایی بین کشورها وجود دارد. نرخ خودکفایی غذایی برزیل در میان اعضای BRICS بالاترین میزان است و همچنان از 100 درصد فراتر می رود. در سال 2013، نرخ خودکفایی غذایی روسیه 99.82 درصد بود، بالاتر از حداقل 95 درصد امنیت غذایی توصیه شده توسط فائو، اما نوسانات زیادی داشته است و در سال 2010 به 87.14 درصد رسیده است.

نرخ خودکفایی در هند و آفریقای جنوبی در سال 2013 بوده است. به ترتیب 102.36 درصد و 101.56 درصد با روندی مشابه. نرخ خودکفایی مواد غذایی در چین کمترین میزان خودکفایی مواد غذایی در بین کشورهای بریکس را داشت که در سال 2013 تنها 93.93 درصد بود.

مطالعه دیگری نیز نرخ‌های خودکفایی غذایی را برای سال‌های 2025 تا 2030 را پیش بینی نموده و نشان داد که غذا در کشورهای بریکس اساساً در آینده ایمن خواهد بود. نرخ کلی خودکفایی غذایی برای سال‌های 2025 و 2030 حدود 97 درصد است.

نرخ خودکفایی غذایی در برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی نیز بالای 95 درصد است که تنها چین کمتر از 95 درصد است. در نظر گرفته شده است که هر چه مقدار ضریب بالقوه همکاری امنیت غذایی بیشتر باشد، پتانسیل همکاری امنیت غذایی بین دو طرف بیشتر خواهد بودلذا می توان نتیجه گرفت که بزرگترین شریک بالقوه در همکاری امنیت غذایی برزیل به دلیل تجارت محصولات کشاورزی بسیار مکمل، ، چین است. با این حال، بزرگترین شریک بالقوه در همکاری امنیت غذایی برزیل، روسیه و بزرگترین شریک بالقوه روسیه، چین است، زیرا آنها شراکت بهتر و حمل و نقل مناسبی بین خود دارند.

بیشتر بخوانید: مراکش و استفاده از قدرت نرم ژئوپلیتیک کود

بزرگترین شریک بالقوه هند آفریقای جنوبی است. بزرگترین شریک بالقوه آفریقای جنوبی برزیل است، زیرا آنها مزیت آشکاری در فشردگی استراتژیک و راحتی حمل و نقل دارند. اگرچه نرخ کلی خودکفایی غذایی کشورهای بریکس نسبتاً بالاست، تولید سرانه غلات برای همه کشورهای پرجمعیت بریکس همچنان پایین است. بر اساس داده‌های فائو، تولید سرانه غلات هند در سال 2018 تنها 193 کیلوگرم در هر نفر بود که بسیار پایین تر از خط هشدار امنیتی تعیین شده توسط فائو (400 کیلوگرم بر نفر) است سرانه تولید غلات آفریقای جنوبی و چین نیز زیر خط هشدار قرار دارد.

با توجه به اینکه BRICS هنوز یک عامل کلیدی در رشد جمعیت جهانی آینده است، باید از خطر کاهش در آینده آگاه باشیم. در مورد نرخ خودکفایی غذایی، تفاوت قابل توجهی بین انواع مختلف غذاها در کشورهای بریکس وجود دارد و این امر قطعاً مشکلات ساختاری امنیت غذایی را به همراه دارد.

برای مثال، اگرچه نرخ کلی خودکفایی مواد غذایی در چین حدود 95 درصد است، اما نرخ خودکفایی روغن خوراکی اساساً از سال 2011 کمتر از 50 درصد بوده است، حتی تنها 45.5 درصد در سال 2013. زمانی که بازار بین المللی واردات روغن نوسان داشته باشد و تقاضای روغن خوراکی داخلی برآورده نمی‌شود، ممکن است امنیت غذایی کل کشور را تحت تاثیر قرار دهد.

کشورهای بریکس به طور کلی اهمیت امنیت غذایی را درک کرده‌اند، اما میزان خودکفایی بین کشورهای مختلف و انواع مختلف غذاها بسیار متفاوت است. بنابراین لازم است نسبت به خطرات ساختاری امنیت غذایی در آینده هوشیار باشند.

علاوه بر این، همکاری امنیت غذایی بریکس با افزایش جایگاه بین المللی و پتانسیل همکاری عظیم در آینده شروع به تأثیرگذاری کرده است. به عنوان مثال، شاخص پتانسیل همکاری غذایی چین و روسیه در سال 2030 به 72.842 میلیارد دلار خواهد رسید.

بیشتر بخوانید: ژئوپلیتیک دالان غذایی جدید بین منطقه ای

بنابراین می توان در بیانیه نهایی چندین توصیه برای تقویت همکاری امنیت غذایی در کشورهای بریکس ارائه شده است.

اول، بهبود بیشتر مکانیسم همکاری امنیت غذایی BRICS و ترویج ساخت سیستم تبادل اطلاعات کشاورزی BRICS

دوم، تسریع در ارتقاء پلت فرم تحقیقات کشاورزیBRICS، ترویج تحقیقات مشترک در مورد فن آوری‌های کلیدی ایمنی مواد غذایی؛

سوم، کشورهای بریکس باید از مزیت‌های خود استفاده کامل کنند و همکاری‌های تجاری را بر اساس مکمل بودن منابع و محصولات غذایی ارتقا دهند.

چهارم، کشورهای بریکس باید کیفیت، رقابت و سازگاری سیستم تامین مواد غذایی بریکس را از منظر جهانی بهبود بخشند. با توجه به جهت همکاری امنیت غذایی هر کشور، برزیل باید حمایت از صادرات محصولات غذایی و فناوری را افزایش دهد.

روسیه باید دائماً محیط سرمایه گذاری را بهبود بخشد. هند باید ساخت یک پلت فرم علم و فناوری را ترویج کند. چین باید علم و فناوری کشاورزی و شرکت‌های بیشتری را برای رفتن به خارج از کشور راهنمایی کند. آفریقای جنوبی باید محیط توسعه کشاورزی داخلی را بهبود بخشد.

تاسیس صندوق ذخیره BRICS و بانک توسعه جدید BRICS

بانک توسعه جدید که توسط BRICS در سال 2014 ایجاد شد، اولویت بندی سرمایه گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر و زیر ساختهای کشاورزی را آغاز کرد - از جمله 811 میلیون دلار در سال 2016 - با این حال، ایجاد پلتفرم تحقیقات انرژی BRICS در سال 2018 و انتشار نقشه راه برای همکاری انرژی در سال 2020 نشان می دهد که این گروه دارای ظرفیت نهادی برای گسترش در این حوزه است.

تقویت نقش بانک توسعه جدید (NDB) به دستیابی به منافع ملی اعضای بریکس کمک خواهد کرد. رویکرد غرب برای منزوی ساختن روسیه، انگیزه‌های بیشتری را در بریکس برای افزایش تجارت با ارزهای داخلی یا ایجاد یک ارز مشترک ایجاد کرده است. اولی اتفاق افتاده و در حال افزایش است اما دومی زمان می برد بزرگترین دستاوردهای ملموس مالی بوده است.

این کشورها توافق کردند که 100 میلیارد دلار ارز خارجی را جمع آوری کنند که می توانند در مواقع اضطراری به یکدیگر وام دهند. این تسهیلات نقدینگی در سال 2016 عملیاتی شد. آنها بانک توسعه جدید را تأسیس کردند - موسسه ای با الهام از بانک جهانی. بریکس تلاش کرده است تا از پتانسیل خود برای ارائه جایگزینی برای سیستم‌های مالی و سیاسی سنتی استفاده کند.

از جمله دستاوردهای قابل توجه آن، تأسیس بانک توسعه جدید یا بانک بریکس، یک بانک توسعه چندجانبه با 50 میلیارد دلار (45.6 میلیارد یورو) سرمایه پذیرفته شده برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی و مرتبط با آب و هوا در کشورهای در حال توسعه است.

این بانک که شامل اعضای بریکس و همچنین بنگلادش، مصر و امارات متحده عربی در میان سهامدارانش است، از زمان تاسیس خود در سال 2015 تاکنون بیش از 30 میلیارد دلار وام تصویب کرده است‌ BRICS همچنین یک قرارداد ذخیره اضطراری 100 میلیارد دلاری و یک بسته تسهیلات نقدینگی ارز خارجی که اعضا می توانند در طول آشفتگی مالی جهانی از آن بهره ببرند، ایجاد نموده است. این بلوک در حال حاضر بر تعمیق استفاده از ارزهای محلی در تجارت بین اعضا متمرکز است.

بیشتر بخوانید: اقتصاد سیاسی شبکه‌ لجستیک کالاهای کشاورزی امارات متحده عربی

در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، عربستان سعودی اولین شریک تجاری کشورهای بریکس است و در حال مذاکره برای پیوستن به بانک توسعه جدید (NDB) است، همانطور که امارات در سال 2021 انجام داد. عادی سازی روابط بین ریاض و تهران ، علاوه بر سرمایه‌گذاری پکن در هر دو کشور، امکان موفقیت بلوک بریکس، کاهش اختلافات و افزایش حضور بین‌المللی ایران را بیشتر خواهد کرد.

سند نهایی برنامه اقدام BRICS در همکاری کشاورزی

در سپتامبر 2017، مرکز کنفرانس بین المللی Xiamen میزبان نهمین نشست رهبران BRICS بود که در آن "اعلامیه رهبران Xiamen BRICS" تصویب شد. از جمله سند نهایی برنامه اقدام BRICS در همکاری کشاورزی (2017-2020)" بود که کشورهای شرکت کننده را به اتحاد در این زمینه وادار می نماید.

در سال 2021، نیز نشست وزیران برنامه اقدام بعدی همکاری کشاورزی"BRICS 2021-2024 " را تصویب کرد که قصد دارد توسعه کشاورزی را برای بهبود امنیت غذایی و تغذیه، تقویت ظرفیت تامین مواد غذایی بریکس، و به اشتراک گذاری اطلاعات و بهترین شیوه ها در کشاورزی از طریق انعقاد قراردادهای دوجانبه در بستر تحقیقات کشاورزی‌ سرعت بخشد.

علاوه بر این، این سند بر بهبود رفاه کشاورزان، حفظ تنوع زیستی کشاورزی و ترویج راه حل‌های دیجیتال کشاورزی در میان جمعیت اعضای سازمان تمرکز دارد. سازوکار دیگر برای همکاری، پلتفرم تحقیقات کشاورزی بریکس است که بطور کامل در نشست وزیران کشاورزی بریکس در سال 2021 معرفی شد.

این پلت فرم برای توسعه کشاورزی و حل مشکلات قحطی، فقر و نابرابری از طریق همکاری کشاورزی در بین کشورهای بریکس طراحی شده است. علاوه بر این، پنج پودمان برنامه‌های آموزشی مشترک را برای نوسازی کشاورزی و مناطق روستایی در کشورهای مختلف توصیه کرده است.

به عنوان مثال، وزارت کشاورزی و توسعه روستایی چین در سال 2021، حدود 295 تکنسین و مدیر کشاورزی را برای آفریقای جنوبی در زمینه هایی مانند کاشت برنج، تولید و استفاده از ‌ماشین‌آلات کشاورزی، حفاظت از گیاهان، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و غیره آموزش داد. از سوی دیگر؛ قدرت کشورهای BRICS در زمینه فنآوری‌های دانش بنیان تحقیقات کشاورزی نیز وجود دارد.

روسیه، برزیل، چین، هند و آفریقای جنوبی دارای سیستم‌های تحقیقاتی قوی هستند که بر بسیاری از مشکلات پیش روی کشورهای در حال توسعه مانند تغذیه پایدار برای جمعیت رو به رشد متمرکز شده است. در این سناریو، تحقیقات پیشرفته، بیوتکنولوژی، آگرواکولوژی، و کشاورزی هوشمند بهینه شده با آب و هوا که با تغییرات نامشخصی که کشاورزان با آن مواجه هستند، در اولویت قرار می گیرند.

اعضای BRICS از نظر منابع طبیعی مانند آب و هوا، محیط زیست، خاک غنی هستند و نیمی از سطح زیر کشت و حدود 40 درصد از سطح تولید غلات جهان را به خود اختصاص داده اند. در نتیجه، کشورهای شرکت کننده فضای وسیعی برای همکاری در تجارت کشاورزی دارند. کشورهای قوی ترمانند جمهوری خلق چین تلاش‌های چشمگیری برای ارتقای کشاورزی و توسعه روستایی انجام داده اند و بدون شک نقش مهمی در ارتقای این حوزه در چارچوب بریکس دارند.

بیشتر بخوانید: روندهای آگرو-انفورماتیک و تغییر پایدار در تولید مواد غذایی

دولت چین همواره‌ بر روی مشاغل روستایی، تسریع نوسازی کشاورزی، و پیشنهاد تمرکز بر امنیت غذایی و کاهش فقر تاکید کرده است. چین به تعمیق همکاری‌های کشاورزی با کشورهای عضو با جسارت زیاد ادامه می دهد. به عنوان مثال، از سال 2019، ایالت ماتو گروسو برزیل انواع ذرت ارائه شده توسط Longping High-Tech Brazil، یک شرکت با سرمایه گذاری چینی متعلق به شرکت Longping Agriculture Science Co., Ltd را در حال کاشت‌ و همکاری دارد.

در این مدت، سطح زیر کشت به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. و اکنون به حدود 3330 هکتار می رسد. این شرکت یک پارک صنعتی ساخته است که در آن بذور تکامل یافته برای ادغام جهانی بازارهای نوظهور با تمرکز بر کشورهای بریکس ذخیره می شوند.

تا به امروز، چین با تلاش خود توانسته است برای بیش از 1.4 میلیارد نفر غذا فراهم کند و به امنیت غذایی جهانی کمک کند. شایان ذکر است که در بریکس؛ تجارت کشاورزی بین برزیل و چین از اهمیت بالایی برخوردار است. صادرات برزیل شامل سویا، گوشت گاو و مرغ است. در پایان سال 2022، صادرات برزیل به چین از 45 میلیارد دلار گذشت که بسیار به نفع صنایع غذایی و کشاورزی برزیل بوده است.

برزیل حتی تا حدودی وارد شکاف تجاری اتحادیه اروپا شده است و اسپانیا و پرتغال را با نتایج تجاری چشمگیر‌ جا گذاشته‌ است. از سویی، کشاورزی همچنین یک جنبه حیاتی از توسعه آفریقا است. رئیس جمهور "شی" در دیدار با رهبران آفریقایی سه ابتکار را مطرح کرد: ابتکار در حمایت از صنعتی شدن آفریقا، طرح برای حمایت چین از نوسازی کشاورزی آفریقا، و طرح همکاری چین و آفریقا در توسعه استعدادها، با زمین وسیع و جمعیت زیاد، حمایت از نوسازی کشاورزی آفریقا به حل مسائل امنیت غذایی آفریقا و کمک‌های مثبت به امنیت غذایی جهانی کمک می‌کند. همکاری کشاورزی بین چین و آفریقا چندین دهه است که ادامه دارد. تحول چشمگیر روستایی و نوسازی کشاورزی در چین، که شامل استفاده از کشاورزی دقیق و اجرای فناوری‌های دیجیتال پیشرو است، منجر به رهایی میلیون ها نفر از فقر شده است.

ارائه مداوم پشتیبانی فنی و تخصص در نوسازی کشاورزی توسط چین پتانسیل ایجاد انقلابی در امنیت غذایی و تغذیه در آفریقا را دارد. بر اساس ابتکار کشاورزی که توسط رئیس جمهور شی ارائه شد، چین بیشتر به آفریقا کمک خواهد کرد تا مزارع غلات را گسترش دهد، شرکت‌های چینی را تشویق به افزایش سرمایه گذاری، و تقویت همکاری با آفریقا در زمینه بذر و سایر زمینه‌های کشاورزی، برای حمایت از آفریقا در تغییر و ارتقای آن کند.

جمهوری خلق چین یک تولید کننده و واردکننده عمده سویا است که به توسعه صنعت سویا در روسیه کمک می‌کند.‌ در سال 2019، چین و روسیه برنامه ای برای توسعه همکاری در زمینه سویا امضا کردند و در نتیجه به همکاری عمیق تر در کل زنجیره تولید کاشت، فرآوری، لجستیک، فروش و تحقیقات دست یافتند و اولین دسته از سویای روسیه با بیش از 4400‌ تن‌ بذر سویا وارد چین شد. علاوه بر این، کل تجارت کشاورزی بین چین و روسیه در سال 2021 به 5.556 میلیارد دلار رسید.

بیشتر بخوانید: نگاهی به نقوش کارکردی مجتمع‌های کشاورزی- نظامی صهیونیسم

دو طرف همچنین در تلاش برای آموزش شرکت‌های کشاورزی در چین و روسیه، با دعوت از کارشناسان برای برگزاری سخنرانی‌های آنلاین و آفلاین برای ترویج کشاورزی، به عنوان مثال، در زمینه روش‌های کاشت سویا بسیار موثر همکاری نموده اند. در سال 2023 طرف روسی اعلام کرده : «در سال‌های اخیر، کشاورزی به حوزه جدیدی از رشد در همکاری‌های روسیه و چین تبدیل شده است و همکاری ما با چین برای معاضدت دوجانبه مفید است". در مورد همکاری هند و چین در کشاورزی، مرکز تحقیقات شیلات آب شیرین آکادمی علوم شیلات چین بیش از 40 کارشناس شیلات را برای هند در دوره‌های آموزشی کمک فنی مختلف در چند سال گذشته آموزش داده است. نظام آموزشی و انتقال تکنولوژی این کمپین به طور موثر همکاری و توسعه تولید شیلات بین چین و هند را ارتقا داده است.

تقویت مستمر تجارت مواد غذایی

کشورهای بریکس نقش مهمی در تجارت جهانی کشاورزی دارند. در سال 2018، حجم تجارت محصولات کشاورزی BRICS به 446.5 میلیارد دلار آمریکا رسید که 15.77درصد از تجارت جهانی را تشکیل می دهد که 51درصد در مقایسه با سال 2010 افزایش یافته است.

نسبت تجارت جهانی محصولات کشاورزی 2.28درصد افزایش یافته است . در این میان، حجم تجارت مواد غذایی از 238.3 میلیارد دلار در سال 2010 به 363.1 میلیارد دلار در سال 2018 افزایش یافته است که میانگین نرخ رشد سالانه آن 5.41 درصد است. تجزیه و تحلیل بیشتر نشان می دهد که حجم تجارت مواد غذایی در کشورهای بریکس از سال 2010 تا 2018 از 18.3 میلیارد دلار به 41 میلیارد دلار با نرخ رشد متوسط سالانه 10.61درصد افزایش یافته است که بسیار بالاتر از نرخ رشد تجارت مواد غذایی بین بریکس و سایر کشورها است.

آمارها نشان می‌دهد تجارت مواد غذایی در کشورهای بریکس به طور مداوم تقویت شده است.‌ در این میان، حجم تجارت مواد غذایی برزیل و چین بیشترین افزایش را داشته است و به 30.9 میلیارد دلار در سال 2018 رسیده است که 75.36 درصد از کشورهای بریکس را به خود اختصاص داده است که در مقایسه با سال 2010 با افزایش 243.33 درصدی، با میانگین نرخ رشد سالانه 16.67 درصد افزایش یافته و جهش قابل ملاحظه ای در دنیای تجارت کالاهای کشاورزی محسوب می گردد.

تجارت بین پنج عضو فعلی بلوک طی پنج سال از سال 2017 تا 2022 با 56 درصد افزایش به 422 میلیارد دلار رسیده است.

از نظر اقتصادی، منابع طبیعی برزیل و روسیه و محصولات کشاورزی آنها را به شرکای طبیعی برای تقاضای چین تبدیل کرده است. هند و چین ارتباطات تجاری ضعیف تری با یکدیگر دارند که بخشی از آن به دلیل رقابت‌های سیاسی و اختلافات شدید مرزی است. منافع متفاوت در مورد مسائل عمده سیاسی و امنیتی، از جمله روابط با ایالات متحده، و سیستم‌های حکومتی و ایدئولوژی‌های مختلف آنها، توافق آنها را در مورد چگونگی مقابله با تعدادی از مسائل مهم جهانی، مانند تغییرات آب و هوا، دشوار کرده است.

شورای بازرگانی SA Bricsبریکس در پیشبرد صادرات محصولات کشاورزی تحت تاثیر چین و هند است. اینها کشورهایی هستند که چشم انداز رشد اقتصادی نسبتاً قوی و جمعیت (و بنابراین بازار) زیادی دارند، اگرچه برزیل تمایل دارد با SA در کالاهای بزرگ کشاورزی رقابت کند.

بیشتر بخوانید: بذرها توسط شرکت‌های بزرگ شیمیایی، مستعمره می‌شوند

روسیه بازار مهمی برای میوه SA و تامین کننده بزرگ گندم برای SA است، کشورهای بریکس سهم کمی از صادرات کشاورزی SA را به خود اختصاص داده اند - به طور متوسط 8درصد در 10 سال گذشته، از کل صادرات سالانه کشاورزی 9.9 میلیارد دلار؛ چین در این بازار پیشرو است و به طور متوسط 5 درصد از صادرات محصولات کشاورزی SA به جهان را به خود اختصاص داده است.

مهمترین محصولات صادراتی به چین پشم، مرکبات، گوشت گاو، آجیل و انگور بود. دومین بازار بزرگ برای کسب و کارهای کشاورزی SA در داخل بریکس روسیه بود که به طور متوسط 2 درصد در دهه گذشته را به خود اختصاص داده است. هند و برزیل واردکنندگان ناچیز محصولات کشاورزی SA بودند.

در حالی که کشورهای بریکس به طور متوسط سالانه 764 میلیون دلار محصولات کشاورزی از SA وارد کردند، -(سهم کمی از صادرات سالانه نزدیک به 10 میلیارد دلاری SA در دهه گذشته)-، این گروه به طور متوسط 196 میلیارد دلار محصولات کشاورزی از بازار جهانی وارد کرد.

از764 میلیون دلاری که کشورهای بریکس در دهه گذشته از SA وارد کردند، چین بزرگترین واردکننده است که 67 درصد از کل واردات بریکس به ارزش 196 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است و پس از آن روسیه (16 درصد)، هند (12 درصد) و برزیل (5 درصد) قرار دارند.

این آمار نشان می‌دهد که در جریان تجارت کشاورزی شورای تجاری بریکس و گروه‌بندی سیاسی گسترده‌تر، نمایندگان SA باید به حمایت از تعرفه‌های پایین‌تر واردات محصولات کشاورزی، به‌ویژه از هند و چین ادامه دهند.

به هر حال، مشارکت در بریکس، اگرچه یک گروه بندی سیاسی است و فی نفسه یک بلوک تجاری نیست، اما باید فرصتی برای لابی کردن برای کاهش عوارض بر روی محصولات غذایی، فیبر و نوشیدنی فراهم کند. چنین تعامل‌هایی در دنیای تجارت به سادگی روان نخواهند بود.

جوامع تجاری از هر کشور معمولاً به دنبال راه هایی برای تعمیق تجارت و سرمایه گذاری با سایر شرکای بریکس هستند و وابستگی‌های وارداتی اگر به درستی مدیریت نشوند،می‌توانند منجر به ناامنی غذایی شود. نمونه‌ای از آن، ممنوعیت صادرات برنج سفید غیر باسماتی هند در ژوئیه 2023 است، که داده‌ها نشان می‌دهند که احتمالاً کشورهای آفریقایی را بیشتر از گندم اوکراین تحت تأثیر قرار داده است.

تجارت الکترونیک محصولات کشاورزی

یک عنصر مهم در توسعه همکاری تولید کشاورزی در میان کشورهای BRICS، تجارت الکترونیک محصولات کشاورزی به عنوان بخشی از اقتصاد دیجیتال است. از طریق پلتفرم‌های مختلف تجارت الکترونیک، مردم محصولات کشاورزی را از برزیل، روسیه، چین، هند و آفریقای جنوبی دریافت می کنند. به عنوان مثال، چین به طور رسمی کمپین «خرید در بریکس» را در سال 2021 راه‌اندازی کرد و پخش مستقیم محصولات بریکس (شراب‌هایی از آفریقای جنوبی، دانه‌های قهوه از برزیل، چاشنی‌های پودر شده از هند و شکلات از روسیه) را به صورت مستقیم توزیع نمود.

در نتیجه، مجموع فروش پلتفرم‌های اصلی تجارت الکترونیک چین در تابستان سال 2022 از 270 میلیون یوان فراتر رفت که به توسعه صنعت کشاورزی در اعضای سازمان بریکس کمک فراوانی کرد.

از طرف دیگر فعالیتهای انجمن همکاری کشاورزی بریکس به عنوان یکی از زمینه‌های اصلی تعامل بین چین، روسیه، برزیل، هند و آفریقای جنوبی بطور مستمر واجد فنآور‌های برجسته ای می‌شود. با گسترش مبادلات اقتصادی و تجاری بین کشورهای بریکس و سایر سازوکارهای چندجانبه، کشورهای عضو؛ مکانیسم تجارت مواد غذایی ایجاد و مجموع تجارت کشاورزی بین کشورهای بریکس و سایر کشورها به 588.3 میلیارد دلار رسید. این بدان معنی است که اقداماتی که توسط اعضای بریکس ترویج می‌شود نه تنها به شکوفایی و توسعه کشاورزی آنها کمک می‌کند، بلکه طیف گسترده ای از کالاهای با کیفیت را برای مردم فراهم می‌کند.

توسعه تدریجی یک سیستم مالی غیر دلاری برای کالاهای اساسی کشاورزی

سال 2023 نقطه عطفی مهم در توسعه بریکس و نقش جهانی آینده آن است. تلاش‌های ترکیبی BRICS در همکاری و همکاری در توسعه سیستم‌های پرداخت جایگزین سوئیفت، توسعه تدریجی یک سیستم مالی غیر دلاری، توسعه یک سیستم پرداخت مشترک (BRICS Pay)، افزایش تجارت با استفاده از ارزهای داخلی مربوطه، و ایجاد یک ارز مشترک همه اینها در بازه‌های زمانی مختلف در حال پیشرفت هستند، با این حال استفاده از ارزهای دیجیتال مربوطه در تسویه تجارت آتی درون بریکس، حرکت مهمی خواهد بود.

روسیه، چین و هند همگی آماده هستند تا ارزهای دیجیتال خود را برای استفاده مشترک تا اوایل سال 2025 راه اندازی کنند. این امر باعث می‌شود تجارت کالاهای اساسی بین آنها بدون شبکه جهانی سوئیفت انجام شود و تهدیدات مشابه علیه سایر کشورها کاهش یابد.

برزیل و آفریقای جنوبی با هم فاصله دارند. امضای قراردادهای تجارت آزاد، ایجاد استانداردهای مشترک برای محصولات کشاورزی، بهینه سازی روش‌های تجاری و رفع موانع ورود به بازار نیز به طور موثر حجم تجارت کالاهای کشاورزی پنج کشور بریکس را افزایش می دهد.

بین برزیل و روسیه تا پایان سال 2022 به رکورد نزدیک به 10 میلیارد دلار رسید، زیرا خرید انرژی و کودهای شیمیایی روسیه توسط برزیل افزایش یافت. محصولات مصرفی برزیلی مانند گوشت، پنیر و شراب نیز اکنون در سوپرمارکت‌های روسیه ظاهر می‌شود.

با توجه به اینکه رقم تجارت روسیه و برزیل در سال 2021 فقط 723 میلیون دلار آمریکا بود، این نشان دهنده افزایش چشمگیر فعالیت‌های دوجانبه است.عمده محصولاتی که روسیه به برزیل صادر کرد، کودهای معدنی و شیمیایی مخلوط، کودهای پتاسیم و کودهای نیتروژن دار بود. عمده محصولاتی که برزیل به روسیه صادر می‌کند سویا، گوشت و قهوه بوده، البته حجم تجارت دوجانبه نسبتاً یکسان است.

توسعه زیرساخت‌های لجستیک کشاورزی

لجستیک و زیرساخت، مهمترین چالش در بین تجارت کالاهای اساسی کشاورزی اعضای بریکس است. از سال 2022 به منظور ارتقای توسعه سریع کشاورزی، کشورهای عضو در نظر دارند، ساخت زیرساخت‌های لجستیک کشاورزی هوایی کارگو، خطوط ریلی، خطوط کشتیرانی سبز را از طریق زمینه هایی مانند هوش مصنوعی، داده‌های بزرگ، 5G و قطارهای پرسرعت، و در زمینه همگرایی در استانداردها، تسهیل قوانین گمرکی، تسهیل در صدور روادید تجار، تقویت اتاق‌های مشترک بازرگانی با یکدیگر همکاری کنند و ارتباط فیزیکی بین خود ایجاد کنند، و بهره‌گیری جمعی از قدرت عصر دیجیتال تقویت کنند، روند مدیریت مقیاس کشاورزی را تسریع بخشند، همکاری کشاورزی را با سایر کشورهای بریکس از طریق معرفی مکانیسم‌های مختلف در انجمن، فناوری‌های نوآورانه و اقتصاد دیجیتال گسترش دهند.

روسیه، چین و هند همگی آماده هستند تا ارزهای دیجیتال خود را برای استفاده مشترک تا اوایل سال 2025 راه اندازی کنند. این امر باعث می‌شود تجارت بین آنها بدون شبکه جهانی سوئیفت انجام شود. این فعالیتهای ژرف دامنه مطمئناً بر اقتصاد جهانی، کمک به رفع فقر و کاهش نابرابری اجتماعی تأثیر خواهد گذاشت. همکاری کشاورزی BRICS به "الگوی کمک" مهمی در غلبه بر بحران جهانی غذا در دوران پس از همه گیری مبدل شده است.

در سال‌های اخیر، وضعیت بین المللی کشاورزی در کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) به طور مداوم بهبود یافته است.

همگرایی در عین تفاوت دراکوسیستم توسعه کشاورزی

کشورهای بریکس شرایط اساسی و شرایط توسعه امنیت غذایی متفاوتی دارند و در همکاری‌های آتی در اولویت‌های کشورها تفاوت هایی وجود خواهد داشت. برزیل دارای منابع طبیعی منحصر به فرد و علم و فناوری پیشرفته کشاورزی است. این کشور متعهد به حل مشکل امنیت غذایی از طریق صادرات فناوری و همکاری بین کشورهای BRICS مانند فناوری ژنتیک، اتانول سوخت و فناوری بیودیزل بوده است که نقطه کلیدی همکاری آتی آن است. به عنوان مثال، صادرات سویا برزیل به چین و روسیه نزدیک به 85 درصد از کل صادرات این کشور در سال 2018 را به خود اختصاص داده است.

روسیه یکی از واردکنندگان مهم محصولات کشاورزی در جهان است. در آینده لازم است واردات محصولات غذایی با چین، برزیل، هند و آفریقای جنوبی و همچنین صادرات گندم و ذرت تقویت شود تا مکمل بودن محصولات غذایی در بین کشورهای بریکس محقق شود. علاوه بر این، بهینه سازی فضای سرمایه گذاری کشاورزی داخلی و محیط تجاری برای جذب بیشتر سرمایه گذاری مستقیم کشاورزی، راه همکاری امنیت غذایی کشورهای بریکس در آینده است.

اگرچه هند روند صادرات خالص محصولات غذایی به چین، آفریقای جنوبی و روسیه را با جمعیت زیادی حفظ می‌کند، در حالی که صادرات محصولات غذایی سودمند را حفظ می‌کند، هند باید به طور فعال همکاری فنی پیشرفته بریکس را ارتقا دهد و ظرفیت کشاورزی خود را بیشتر تحریک کند.

در همکاری تجاری محصولات غذایی با سایر کشورهای بریکس، چین واردکننده خالص است و سویا، شکر و گوشت را از برزیل، گندم و ذرت از روسیه، برنج و ادویه جات از هند و میوه، سبزیجات و محصولات آن را از جنوب وارد می‌کند. آفریقا در آینده، ضمن ادامه همکاری تجاری، چین باید برای تقویت سرمایه گذاری خارجی شرکت‌های کشاورزی و بهینه سازی ساختار کاشت و پرورش محصولات غذایی تلاش کند.

در مقایسه با سایر کشورهای بریکس، سطح کلی توسعه کشاورزی در آفریقای جنوبی به ویژه علم و فناوری کشاورزی نسبتاً پایین است، بنابراین همکاری‌های فنی می تواند محور همکاری بین آفریقای جنوبی و سایر کشورهای بریکس باشد. علاوه بر این، در زمینه همکاری تجاری محصولات غذایی، آفریقای جنوبی باید به مزایای منحصر به فرد خود در کاشت میوه و سبزیجات ادامه دهد و تجارت محصولات میوه و سبزیجات با کیفیت بالا را گسترش دهد.

سخن نهایی

بریکس قرار است تا سال 2050 به عنوان برترین اقتصادهای جهان ظاهر شود و پتانسیل شکل دهی به بخش کشاورزی جهانی را داشته باشد. کشورهای بریکس، بخش کشاورزی متنوع و پر رونقی دارند. روسیه بعنوان یکی از اعضای بریکس همواره یکی از بزرگترین صادرکنندگان گندم و کود شیمیایی در جهان بوده است. چین مزیت نسبی در باغبانی، طیور، ماهی و غذاهای فرآوری شده دارد.

هند، در بهترین حالت، در زمینهبرنج و شکر و در دسترس بودن مواد غذایی خود کفایت می‌کند. قدرت هند در شرایط آب و هوایی متنوع کشاورزی آن نهفته است که برای تولید انواع محصولات تقریباً در طول سال مساعد است.

برزیل در سویا، ذرت، قهوه، تنباکو، شکر و آب پرتقال پیشتاز است و آفریقای جنوبی تولید ذرت زیادی دارد. از طرفی‌ طی برنامه ای منسجم کشورهای عضو با راه‌های تعمیق همکاری‌های کشاورزی و ارتقای توسعه همه جانبه مناطق روستایی، اقداماتی را برای افزایش تولید و تاب‌آوری کشاورزی، مناطق روستایی و کشاورزان جهت انتقال تجارب انجام می‌دهند. اگر ارتباطات نهادی بین BRICS و اتحادیه‌های منطقه ای مانند EAEU، Mercosur و SACU ایجاد شود، سیستم تجاری چندجانبه تقویت خواهد شد. فناوری‌ها، به‌ویژه در ارزهای دیجیتال و تسهیل تجارت نیز به احتمال زیاد به اشتراک گذاشته می‌شوند و به BRICS - و متحدانش - یک پلتفرم تجاری بسیار بزرگ‌تر برای استقرار می‌دهند.‌ این امر به طور اساسی خارج از سیستم مدیریت مبتنی بر سوئیفت، تحریم ها، و سیاست بانکی غرب است.

در حال حاضر کشورهای بریکس در مجموع حدود 26 درصد از کل زمین‌های جهان و بر اساس محاسبات اسپوتنیک، کشورهای BRICS+ (با عضویت کامل در سال 2024 آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات ) در حال حاضر جمعیتی در حدود 3.7 میلیارد نفر دارند که تقریباً 46.25 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند.

در سال 2022، کل تولید ناخالص داخلی جهان به حدود 100.5 تریلیون دلار رسید و در همان سال، مجموع تولید ناخالص داخلی بلوک BRICS+ نزدیک به 30 تریلیون دلار بود که تقریباً 29 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می داد.

علاوه بر این، اعضای BRICS + GDP توسط PPP در سال گذشته در مجموع 60.14775 تریلیون را ثبت کردند. این نفوذ اساسی به این معنی است که تلاش‌های ترکیبی بریکس در بازسازی اقتصاد جهانی و تقویت همکاری‌های اقتصادی و مالی مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفته است.

انگیزه برای مشارکت رسمی در بریکس در سال 2023 افزایش یافته است. اگرچه "بریکس پلاس" در سال 2017 ایجاد شد و از مقامات غیر بریکس دعوت کرد، اما در دو سال گذشته، چین از مفهوم گسترش همکاری در "بریکس پلاس" حمایت کرده است.

مسکو همچنین به احتمال گسترش اعضای بریکس از 5 کشور به 17 کشور اشاره کرده است. گفته می‌شود حدود 40 کشور دیگر برای پیوستن ابراز علاقه کرده‌اند.

آرژانتین دارای منابع طبیعی وسیعی در زمینه انرژی و کشاورزی و سومین اقتصاد بزرگ آمریکای لاتین‌ است. موقعیت مهم آرژانتین به عنوان یک نیروگاه کشاورزی و تامین کننده منابع اهمیت زیادی برای امنیت غذایی و پیشرفت اقتصادی کشورهای بریکس دارد. صادرات قابل توجه کشاورزی آن تضمین کننده تامین مواد غذایی قابل اعتماد است و منابع طبیعی غنی آن فرصت هایی را برای همکاری و سرمایه گذاری ایجاد می‌کند.

تقویت پیوندها با آرژانتین می تواند به طور قابل توجهی به پایداری و رشد اقتصاد کشاورزی بریکس از طرق مختلف کمک کند. پانزدهمین اجلاس سران بریکس در 23 اوت 2023 به میزبانی ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی به پایان رسید و آرژانتین، جمهوری عربی مصر، جمهوری فدرال دموکراتیک اتیوپی، جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربستان سعودی و امارات متحده عربی به عنوان اعضای جدید بریکس پذیرفته شده و از اول ژانویه 2024 به عضویت کامل بریکس درمی آیند. آیا جهان باید خود را برای اتفاقات تازه تری آماده کند؟ باید منتظر ماند و دید.