بیماری هاری را بیشتر بشناسیم

گزارش‌های نگران‌کننده از شیوع هاری در برخی مناطق کشور

هاری یک بیماری ویروسی است که موجب التهاب حاد مغزی در انسان و برخی پستانداران دیگر می‌شود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ علائم اولیه آن می‌تواند شامل تب و گزگز در محل گزیدگی باشد. این علائم معمولا با یک یا چند مورد از علائمی چون تهوع، استفراغ، رفتارهای خشونت‌آمیز، هیجان کنترل نشده، ترس از آب، ناتوانی در حرکت‌بخشی از بدن، گیجی و از دست دادن هوشیاری همراه می‌شود. فاصله زمانی بین ابتلاء به بیماری و شروع علائم آن، معمولا یک تا سه ماه است، اما می‌تواند از کمتر از یک هفته تا یک سال نیز متغیر باشد که پس از ظاهر شدن علائم، نتیجه عملا همیشه مرگ خواهد بود.

بیشتر بخوانید: بیماری‌هایی که از حیوانات خانگی به انسان منتقل می‌شود

انتقال

انتقال بیماری از راه گاز گرفتن توسط حیوانات مبتلا به انسان و حیوانات دیگر انجام می‌گیرد؛ بزاق مبتلایان منبع مهمی از ویروس هاری است. انتقال‌دهنده‌های اصلی این بیماری سگ، گوشتخواران وحشی (به‌خصوص گرگ و روباه) هستند. براساس آمارهای جهانی 99 درصد موارد هاری انسانی، ناشی از گزش سگ است. در سال 1885 واکسن هاری کشف و مورد استفاده قرار گرفت و تنها راه مبارزه با آن عملا واکسیناسیون است.

هاری در ایران

طی سال‌های گذشته شاهد خطراتی از سمت بیماری هاری برای جامعه انسانی و دام در کشور بوده‌ایم؛ به طور کلی طبق برخی گفته‌ها، ایران بعد از کشورهای هندوستان و چین، سومین کشور از نظر مرگ و میر انسان‌ها به علت بیماری هاری است که این آمارها ضمن حکایت از برخی کوتاهی ها، می‌تواند نشانه‌ای بر ازدیاد سگ‌‌های ولگرد در محیط‌های انسانی و حیات وحش کشور باشد.

برخی عنوان کرده‌اند که حضور سگ‌های ولگرد در حیات وحش و اختلاط آنها با گرگ‌ها افزایش یافته و باعث مشاهده بیشتر «گرگاس» در ایران شده است که یکی از مشکلات آن نزدیک شدن «گرگاس» به جمعیت‌های انسانی و تعارضات بین این حیوان و انسان است و از جمله آنها، افزایش احتمال شیوع بیماری هاری است. طی سال‌های اخیر خبرهای متعددی از شیوع بیماری هاری در برخی از مناطق کشور گزارش شده است.

«شیوع هاری در برخی مناطق خرم آباد؛ استان کرمان مانند قلعه گنج و تلفات دام‌های خانگی در اثر این بیماری و هشدار دامپزشکی خراسان شمالی نسبت به شیوع هاری و برخی از تیترهای رسانه‌ها درباره این بیماری نشان از انتشار آن دارد.

بیماری رو به گسترش

14 تیرماه 1401 رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت با اشاره به ثبت 260 هزار مورد حیوان گزیدگی در سال 1400 گفت: عمده گزیدگی‌ها توسط سگ‌های بدون صاحب بوده است. او در همان جا عنوان می‌کند که 700 مرکز درمان و پیشگیری از بیماری هاری در کشور وجود دارد.

افزایش معنادار تعداد سگ گزیدگی

حسام‎الدین اکبرین، استادیار بیماری‌های مشترک دانشکده دامپزشکی در تیرماه 1402 و در گفت‎وگو با ایانا، با اشاره به افزایش تعداد گزیدگی و این‌که حدود 90-80 درصد این گزیدگی‌ها مربوط به گزش سگ است، می‌گوید: در سال‌های 87 و 88 تا سال 91 آمار حیوان گزیدگی حول و حوش 120 الی 130 هزار مورد بوده که از این تعداد حدود 6-5 نفر مبتلا به هاری شده و جان خود را از دست داده‌اند، اما از سال‌های 92 به بعد کم‌کم آمار حیوان گزیدگی به 150 هزار مورد افزایش پیدا کرده و از سال 96 به مرز 180 مورد رسیده است. وی در ادامه می‌گوید: در سال 1400 حدود 360 هزار مورد حیوان گزیدگی داشته‌ایم که 16 مورد آن به تلفات منجر شده است.

در سال 1401 نیز تعداد گزیدگی متاسفانه به 350 هزار مورد رسید که 13 مورد مرگ ناشی از هاری اتفاق افتاد و بدون شک این افزایش آمار به‎دلیل افزایش جمعیت سگ‌های بدون سرپرست است. این گزش‌ها شامل سگ‌های گله، سگ‌های خانگی و سگ‌های بدون صاحب می‌شوند.

آلودگی حیوانات اهلی

در این میان احتمال آلودگی حیوانات خانگی و دام‌های اهلی مانند شتر، گاو، گوسفند و بز، از طریق گزش سگ و گرگ وجود دارد که انسان نیز در مواجهه با آنها ممکن است به هاری دچار شود. ضمن این‌که هاری بین این حیوانات نیز تلفاتی ایجاد می‌کند.

یکی از مناطق کشور که طی سال‌های اخیر تبدیل به یک کانون شناخته شده بیماری هاری شده است، جنوب کرمان بوده که تلفاتی نیز در بین دام‌های اهلی گرفته و نکته مهم‌تر این‌که وزارت بهداشت در تیرماه 1402 از گزارش دیرهنگام بیماری هاری در جنوب کرمان انتقاد و دلیل وجود هاری در این منطقه را کوتاهی از طرف دانشگاه‌های علوم پزشکی، وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان محیط‌زیست، فرمانداری و دیگر دستگاه‌های مرتبط دانسته است که در این میان مشخص نیست علت مخفی کردن چنین موضوعی از طرف برخی مسئولان چیست و چرا سعی در کتمان واقعیت‌ها دارند؟!

چنانکه مسئولان سازمان دامپزشکی کشور نیز بعد از چند نوبت تماس خبرنگار مجله «دام و کشت و صنعت» در مورد این موضوع حاضر به صحبت با خبرنگار مجله نشدند؛ فرصتی که حداقل می‌توانست در حد همین نوشتار کوتاه به آگاه‌سازی جامعه کمک نماید، اما از آن دریغ شد!

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۷۶-تیر ۱۴۰۲