تب شیر (Milk Fever)

بسیاری از مشکلاتی که در دامداری‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی در ارتباط با گاو­های تازه­زا دیده می‌شود، بیماری تب شیر یا هیپوکلسیمی، بیماری تخته بند یا فلجی پس از زایمان نیز می‌­گویند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ زهرا محبوبی | بروز این بیماری در گاو­های شیری از یک ماه مانده به زایمان تا چند هفته پس از آن است؛ ولی دوره خطرناک برای گاو­های شیری از زایمان تا 10 روز بعد از آن (عمدتاً 48 ساعت اول پس از زایمان) است.

گاو­هایی ­که شیر بیشتری تولید­ می­‌کنند، برای بروز این بیماری استعداد بیشتری دارند. تب شیر در گاو به‌صورت انفرادی، ولی در گوسفند به‌صورت اپیدمی اتفاق می‌­افتد.

حساس‌ترین زمان جهت وقوع بیماری برای گاو­ها، زایش سوم تا هفتم است؛ به‌عبارتی گاو­های 5 تا 10 ساله.

بیشتر بخوانید: آنتروتوکسمی گوسفندان را بهتر بشناسیم

علت اصلی و مهم این بیماری کمبود کلسیم است، میزان کلسیم موجود در خون به دامنه 8-5/5 میلی‌گرم در دسی‌لیتر افت پیدا کند و ممکن است خروج کلسیم از طریق آغوز و شیر به اندازه­ای زیاد باشد که جذب کلسیم از روده و یا جبران کلسیم از دست رفته از طریق ذخایر استخوان مسیر نباشد.

چون عامل اصلی انقباض ماهیچه­‌ها، کلسیم است و در هنگام بروز تب شیر کاهش غلظت کلسیم در خون، کاهش حرکات شکمبه و در نهایت نفخ بروز می‌کند.

از علائم مهم آن می­‌توان فرو رفتگی و تیرگی چشم و کاهش اشتها و کاهش فعالیت سیستم­ گوارشی و ضعف در دست و پاها و عدم‌ایستادن و سرد شدن نوک گوش و عدم دفع ادرار و مدفوع رخ می­دهد.
پیشگیری و درمان:

1 21 روز مانده به زایش جیره باید کاتیونی باشد؛ یعنی استفاده از جیره‌های غذایی که حاوی یونجه در زمان خشکی زیاد باشد حیوان را مستعد به بروز تب شیر می­‌کند.

2 از جیره‌­های اسیدی یک اسیدوز خفیف را در دام ایجاد می­کنند که در مقابل این اسیدوز استخوان­ها به‌عنوان یک سیستم بافری عملی می­کنند و منجر به آزاد شدن کلسیم از استخوان­ها می­شود و فعالیت پاراتیروئید صورت می­گیرد.

3 جیره­‌های اسیدی باید میزان ویتامین D را افزایش می‌دهند که این ویتامین باعث جذب بیشتر کلسیم از روده می­شود.

4 تجویز داروهای محلول­‌های کلسیم مانند بروگلوکانات 23 درصدی کلسیم.

5 آمینوگلیکوزید مثل جنتامایسیین، استرپتومایسین، نئومایسین.

زهرا محبوبی- دانشجوی دکترای تغذیه دام