کشت چغندر علوفه‌ای برای تغذیه دام

در شرایط کمبود علوفه به علت خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی، شایسته است که در این وضعیت نگاهی به امکان کشت‌های جایگزین و تامین‌کننده علوفه نیز داشته باشیم.

اخبار سبز کشاورزی : یکی از این مواد چغندر علوفه‌ای است که در مناطق خنک و دارای باران‌های تابستانی، می‌توان به کشت آن اقدام نمود، چرا که به دلیل حجم زیادی از علوفه، اعم‌از اندام‌های هوایی و همچنین ریشه‌های خوش‌خوراک برای دام، تولید آن بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.

چغندر علوفه‌ای دارای انرژی زیاد غذایی بوده و برای تولیدکننده و مصرف‌کننده مقرون به‌صرفه است زیرا در واحد کیلوگرم از ماده خشک آن (DM-Drymatter)، بالاترین میزان انرژی نسبت به سایر علوفه‌ها وجود دارد.

کشت چغندر علوفه‌ای در چه زمانی مناسب‌تر است؟

رعایت تناوب: کشت چغندر علوفه‌ای باید پس از دو سال کشت گیاهانی مانند چغندرقند، کلزا، انواع کلم و… انجام شود. پس از کشت گیاهانی مانند کنگرفرنگی و سیب‌زمینی نیز می‌توان آن را در تناوب جای داد.
زمان کشت: چغندر علوفه‌ای گیاه حساسی است و نسبت به شرایط آب و هوایی عکس‌العمل نشان می‌دهد، بنابراین می‌توان از اوایل بهار به کشت آن اقدام نمود. هرگونه تاخیر منجر به کاهش محصول می‌شود.

مقدار بذر: رعایت مقدار بذر در واحد هکتار در میزان محصول نهایی بسیار اهمیت دارد، اما به‌طور متوسط باید 30 هزار بوته در هر هکتار وجود داشته باشد. میانگین ظهور بوته حدود 81درصد خواهد بود که بسته به شرایط جوی، خاک و میزان آبیاری، دارای نوساناتی است. فاصله ردیف‌ها 56 سانتی‌متر و فاصله بوته‌ها 18 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. در این حالت تعداد 40 هزار و هفتصد بذر مصرف می‌شود و با احتساب سبز شدن 74درصد از بوته‌ها می‌توان به 30 هزار بوته در هکتار دست‌یافت. توصیه می‌شود عمق کاشت در حدود 3 سانتی‌متر باشد.

دادن آهک و کود به زمین: اساسا چغندر علوفه‌ای در خاک با pH خنثی(حدود 7) رشد خوبی دارد و بهتر است که مدتی قبل از آغاز کشت، زمین شخم‌زده شود. می‌توان به میزان زیادی کود حیوانی پوسیده به خاک اضافه کرد، ضمن آن که کودهای شیمیایی باید به خاک داده شود. چغندر علاوه‌بر کودهای مرسوم به عنصر«بر» نیاز دارد. بنابراین بهتر است از کودهای دارای این عنصر، قبل از اقدام به کشت استفاده کرد.

کنترل علف‌های هرز: یکی از دلایل عمده در برداشت ناکافی یک محصول خوب چغندر علوفه‌ای، مبارزه ناقص با علف‌های هرز است. باید تا 8 هفته پس از ظهور بوته‌ها از خاک، مزرعه فاقد علف هرز باشد. سلطه علف‌های هرز بلند روی بوته‌ها می‌تواند تا 10درصد از محصول را کاهش دهد.

اولین سمپاشی علیه علف‌های هرز باید بین 18 تا 21 روز پس از سبز شدن بوته‌ها و دومین سمپاشی 10 تا 14 روز پس از سمپاشی اول صورت گیرد.

آماده‌سازی بذور: در حال‌حاضر بذور گیاهان و از چغندر همراه با پوشش‌هایی از کود، قارچ‌کش و آفت‌کش هستند.

برخی از بذرها دارای پوشش یک قارچ‌کش به نام Tachigaren Hymexazol هستند که از آن در مقابل قارچ‌های بیماری‌زایی نظیر فوزاریوم، پی‌تیوم، آفانومایسیس، پوسیدگی سیاه ساقه و… محافظت می‌کند.

آفت‌کش Tefluthrin با نام تجاری Force 20 CS نیز بوته‌ها را در مقابل انواع کرم‌های مفتولی(Wireworms) محافظت و به استقرار گیاه کمک زیادی می‌کند.

ماده آفت‌کش Tefluthrin یک بخار سمی قوی در خاک رها می‌کند که در خاک منتشر شده و به کوتیکول بدن آفات موجود در خاک نفوذ می‌کند و موجب توقف تغذیه و مرگ آن‌ها می‌شود.

علاوه‌بر آن، این ماده موجب تهوع و انزجار پرندگان از خوردن گیاهان تازه روییده شده می‌گردد و در نتیجه فرصت کافی برای رشد آنها را به وجود می‌آورد.

این سم همچنین در مقابل کرم ریشه ذرت، کرم مفتولی، کرم‌های طوقه‌بر، لاروهای کرم سفید ریشه، هزارپاها، دم‌فنری‌ها و … عملکرد خوبی دارد.

تغذیه دام با چغندر علوفه‌ای: این گیاه دارای مواد پروتئینی کمی است و برخلاف داشتن موادقندی بالا باید جیره غذایی دام‌ها را با این علوفه متوازن کرد. در هنگام تغذیه دام باید آن را از خاک ‌و گل و لای شست و خرد کرد و به‌تدریج به خوراک دام اضافه کرد. این علوفه را پس از برداشت می‌توان برای مدت طولانی انبار و به‌همراه مواد دیگری در اختیار دام‌ها قرار داد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۶۳- اردیبهشت ۱۴۰۱