کنترل ملخ‌ها با تحریک به هم‌جنس ‌خواری

بدون شک ملخ‌ها از جمله بلایایی هستند که به یک‌باره همچون سیل، تگرک و یا طوفان، موجب نابودی محصولات کشاورزی شده و در یک تهاجم سریع و کوتاه مدت هر آنچه اثری از کشت و زرع دارد را نابود می‌کنند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ اگر چه مراکز رشد و تبدیل شدن آن‌ها به ملخ‌های مهاجر و مهاجم، پیوسته از سوی کشورهایی که تحت تاثیر این آفت قرار می‌گیرند، رصد و پایش می‌شود، اما شدت تولید مثل و تجمع آن‌ها گاه غیرقابل کنترل و پیش‌بینی بوده و قابل مهار نیست.

این حشرات سیری‌ناپذیر و پراشتها گاهی اقدام به خوردن هم نوعان خود نیز می‌کنند. حال دانشمندان یک فرمول «ضد هم‌جنس‌خواری» کشف کرده‌اند که توسط حشرات برای محافظت از خود در شرایط توده‌ای شدن جمعیت آن‌ها تولید می‌شود. محققان بر این عقیده‌اند که می‌توان با دخالت در تولید این فرمون، اقدام به ایجاد یک استراتژی کنترلی در حشرات نمود و با از بین این فرمون، ملخ‌ها را وادار به خوردن هم‌جنس‌های خود کرد و از این طریق و با تحریک رفتار هم‌جنس‌خواری، موجبات کنترل آن‌ها را توسط خودشان فراهم نمود.

این تحقیق هم اکنون در موسسه ماکس پلانگ در حال انجام است.

اساسا رفتار «هم‌جنس‌خواری» به شکل گسترده‌ای در طبیعت وجود دارد، اگر چه انسان با تدوین قوانینی اخلاقی مانع از این رفتار شده است. در طبیعت، برای بسیاری از حیوانات گوشت، گوشت است؛ به طور مثال روباه امکان دارد گوشت یک روباه مرده را بخورد، یک موش هم این کار را می‌کند، حیواناتی دیگر نیز به چنین کاری اقدام می‌کنند.

در مورد ملخ‌ها، نظر کلی بر گیاه‌خوار بودن آن است، اما به وضوح دیده شده که در برخی مواقع، ملخ‌ها یکدیگر را می‌خورند.

ملخ‌های مهاجر بیشتر عمرخود را به صورت تنها یا مجرد زندگی کرده و در یک منطقه به دور از سایر حشرات زندگی می‌کنند. زمانی که انبوه جمعیتی آنها از حد معینی بیشتر شود، ملخ‌ها طی چند ساعت وارد مرحله گروهی و اجتماعی می‌شوند، تغییر رنگ داده، بسیار فعال شده و نهایتا تجمع بزرگ میلیونی پراشتهایی را تشکیل می‌دهند و با حرکت در یک جهت خاص هر آنچه از محصولات کشاورزی و گیاه بر سر راهشان باشد می‌خورند که در چنین مواقعی حتی اقدام به «هم‌جنس‌خواری» نیز می‌کنند.

محققان پیش از این نیز نشان داده بودند که هم جنس‌خواری نقش مهمی در تشکیل توده‌های ملخ دارد؛ به این صورت که هر ملخ سعی می‌کند ملخی را که در جلوی آن قرار دارد بخورد و همین رفتار موجب به حرکت درآوردن انبوه جمعیت ملخ‌ها می‌شود.

آخرین تحقیق نشان می‌دهد که ضمن چنین رفتاری، ملخ‌ها فِرِمونی به نام (Phenylacetonitrile(PAN ترشح می‌کنند که هم‌جنس‌خواری آن‌ها را تحت کنترل قرار داده و اجازه می‌دهد که جمعیت آن‌ها به سرعت افزایش یافته و دوام آورد.

در یک دسته از تحقیقات، معلوم شد ملخ‌هایی که در قفس نگه‌داری می‌شوند در هنگام افزایش جمعیت یک ماده شیمیایی از خود دفع می‌کنند و زمانی که چنین ملخ‌هایی با دستکاری ژنتیکی از تولید آن ماده شیمیایی ناتوان شدند در معرض خورده شدن توسط سایر ملخ‌ها قرار گرفتند.

کشف این ماده شیمیایی برای بی‌اثر کردن فرمون ضد هم‌جنس‌خواری از آن جهت حائز اهمیت است که به دلیل نابود کردن محصولات کشاورزی، عملا 10 درصد از غذای مردم کره زمین را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. سمپاشی گسترده علیه ملخ‌ها نیز به نابودی گونه‌های مفید حشرات مانند گرده‌افشان‌ها منجر می‌شود که به نوبه خود آسیبی دیگر به روند تولید غذا برای انسان‌ها است.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۴- اردیبهشت ۱۴۰۲