استقبال از هشتمین نمایشگاه تولیدکنندگان کود و سم

هشتمین نمایشگاه تخصصی نهاده‌های کشاورزی ، چهاردهم الی ۱۷ دی 1400 در بوستان «گفتگو» تهران با استقبال چشم‌گیر بازدیدکنندگان برگزار شد.

به گزارش مزرعه سبز ، در این نمایشگاه شرکت‌های تولیدکننده سموم و کودهای شیمیایی و همچنین شرکت‌های تامین‌کننده بذرهای زراعی و 110 شرکت و کارخانه تولیدکننده نهاده‌ها و کودهای زیستی و آلی مشارکت داشتند که متاسفانه بیش از 30 شرکت به دلیل کمبود جا، امکان دریافت غرفه نیافتند.

بهره‌برداران، تولیدکنندگان خوشنام را بشناسند

محمدحسین رحمتی، مدیرعامل شرکت 'گل‌سم گرگان" و عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی در مورد هجمه‌های ایجاد شده علیه سموم تولیدی کشورمان به‌ویژه در یک دو ماه اخیر به دلیل برگشت برخی محصولات کشاورزی از دیگر کشورها، می‌گوید: این مسئله ارتباطی با کیفیت سموم تولیدی نداشت.

در مورد برخی از محصولات مانند سیب‌زمینی، علت آن وجود خاک بیشتر از میزان استاندارد در بسته‌بندی‌ها بود. در مورد فلفل‌های صادراتی نیز، نه به‌دلیل کیفیت سموم بلکه به‌علت استفاده از 4 نوع سمی بود که در کشور روسیه ثبت نشده بودند؛ مکاتباتی از طرف کشور روسیه مبنی‌بر رفع این ایراد انجام گرفته بود که اطلاع‌رسانی درستی به گلخانه‌داران انجام نگرفت، این مسئله هیچ ارتباطی به کیفیت سموم نداشت.

متاسفانه برخی باعث این مشکل شدند و عده‌ای نیز با شایعات بی‌اساس باعث نگرانی جامعه و بدبینی مردم به تولیدات داخلی گردیدند که لازم است با افرادی که مسبب این کار شده‌اند برخورد مناسب صورت گیرد.

مدیرعامل شرکت "گل‌سم گرگان" در پاسخ به سوالی در مورد تقلب و کیفیت پایین برخی محصولات ایرانی نیز گفت: در هر صنعتی تولیدکنندگان و برندهای خوب و شناخته شده وجود دارد و شرکت‌های مختلفی، محصولاتی در اندازه خیلی خوب، متوسط و ضعیف تولید می‌کنند، بنابراین بهتر است که مصرف‌کنندگان کالاهای مورد نیازشان را از یک تولیدکننده خوب و خوشنام خریداری نماید. نمی‌گویم که دیگران تقلب می‌کنند، اما ممکن است برخی تولیدکنندگان تجربه لازم را نداشته" یا این‌که تیم کارشناسی قوی و آگاه به مسائل تولید را در اختیار ندارند و مسائل این‌چنینی باعث می‌شود محصولات کم‌کیفیت‌تری تولید شود.

البته بسیاری از کشاورزان به دلیل تجربیاتی که در طول سال‌های گذشته داشته‌اند، شرکت‌های مطرح وخوشنامی که محصولات با کیفیت را تولید می‌کنند، شناخته و سعی می‌کنند از آن محصولات استفاده نمایند. اما نظارت‌بر تولید سموم نیز باید توسط سازمان حفظ‌نباتات انجام شود.

وی همچنین توضیح داد: از طرف دیگر ممکن است محصولات با کیفیتی تولید شوند اما در شرایط نگهداری و چگونگی مصرف آنها، مسائل فنی رعایت نگردد و نتیجه لازم از مصرف آن حاصل نشود که این موضوع نیازمند ترویج و آموزش است.

عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان سموم کشاورزی در پاسخ به این سوال که آیا انجمن می‌تواند وظیفه نظارت‌بر تولید محصولات را انجام دهد یا خیر؟ گفت: توسط انجمن این درخواست را از مسئولان امر داشته‌ایم تا در کنار نظارتی که سازمان حفظ‌نباتات و دیگر نهادها انجام می‌دهند، برخی وظایف نظارتی را نیز به انجمن واگذار نمایند.

وی با اشاره به استقبال گسترده از نمایشگاه و در مورد شلوغی و ازدحام زیاد جمعیت گفت: اگر ضرورت ایجاب کند، می‌توان در سال‌های آینده نسبت به تهیه یک مکان بزرگ‌تر برای این نمایشگاه اقدام کرد.

گران‌فروشی مواد اولیه توسط شرکت‎های دولتی

صیاد فرهادی، رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان کودهای کشاورزی ایران و مدیرعامل شرکت «مروارید ارس باران» می‌گوید: گرانی مواداولیه مورد نیاز کارخانه‌ها یکی از مشکلات فعلی صنعت کود است که متأسفانه تولیدکنندگان بسیاری از این مواد اولیه، شرکت‌های دولتی در داخل کشور هستند.

فرهادی در ادامه گفت: تغییر ارز ترجیحی در محاسبات گمرک به ارز نیمایی نیز موضوع دیگری است که تولیدکنندگان کود با آن مواجه هستند. قبل از این، تمام موادی که وارد می‌شد، عوارض گمرکی آن با ارز ترجیحی پرداخت گردید که از دی ماه امسال به ارز نیمایی تبدیل و باعث شده هزینه تامین مواد اولیه حداقل 20 تا 25درصد افزایش یافته پیدا کند. به غیر از این‌ها نیز مالیات بر حمل‌ونقل از 4درصد به 9درصد افزایش یافت و امسال چهار تا ۵ نوبت افزایش قیمت در هزینه حمل‎ونقل صورت گرفته است.

رئیس انجمن صنفی یاد شده ادامه داد: دولت اگر یارانه بخش کشاورزی را به تولید بدهد و محصولات تولیدی کشاورزان با قیمت مناسب‌تری از آن‌ها خریداری شود، شرایط بهتری برای کشاورزان و شرکت‌های تامین نهاده‌های کشاورزی ایجاد خواهد شد. پیشنهاد ما این است که بنابر قانون هدفمندی، بخشی از صرفه‌جویی‌های دولت به بخش صنعت اختصاص پیدا کند.

وی در مورد نمایشگاه هم گفت: استقبال از نمایشگاه خارج از میزان تصور ما بود و در هشت دوره‌ای که نمایشگاه برگزار شده، موفق‌ترین دوره بوده است.

تولیدات ایرانی با استانداردهای جهانی

مهندس مرتضی احمدی، عضو هیات‌مدیره و معاون توسعه نوآوری شرکت «ملی شیمی کشاورز» در گفت‎وگو با خبرنگار ما گفت: شرکت «ملی شیمی کشاورز» در سال 65 با ماموریت تامین تمام نیاز مصرفی کشور به سموم‌نباتی تاسیس شد.

این شرکت که توسط شرکت بایر آلمان طراحی و ساخته شد. در ادامه زیرمجموعه گروه توسعه ملی بود و در دهه‌های 70 و 80 بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده انواع آفت‌کش‌های نباتی در کشور به‌شمار می‌رفت و بسیاری از شرکت‌های فعال و موفق در بخش خصوصی، افرادی هستند که زمانی در این شرکت فعالیت داشته‌اند.

احمدی توضیح داد: در سال 1395 شرکت بعد از 30 سال دولتی بودن به بخش خصوصی واگذار و با سرمایه‌گذاری وسیع بخش خصوصی و نیمه‌خصوصی به کار گرفته‌شد که رشد بسیار چشمگیری داشته است. سبد بسیار گسترده شرکت، ده‌ها سم و کود مورد نیاز بخش کشاورزی را تولید می‌کند و در حال حاضر برای ورود به بورس هم مجوزهای لازم را دریافت کرده است.

همچنین، نظارت‌های دقیقی بر فرایند تولید سموم در داخل کشور انجام می‌شود. در حالی که سموم آماده مصرفی که از خارج وارد می‌شوند، سازمان هیچ نظارتی بر روند تولید آنها توسط ما ندارد.

ظرفیت های داخلی نادیده گرفته می‌شود

فرهاد موافق، مدیرعامل شرکت «سبزاندیشان زرین‌کود» و رئیس هیأت‌مدیره شرکت «باروک شیمی سورن» در مورد شرکت‎های زیرمجموعه می‌گوید: محصولات ما به‌طور عمده انواع کودهای شیمیایی و آلی، فرم گرانول و دیگر کودها و در صنعت سموم نیز محصولاتی مانند روغن امولسیون و روغن زمستانه را تولید می‌کنیم.

موافق در مورد کودهای تولیدی توسط شرکت‌‎های داخلی می‌گوید: فاصله کیفیتی تولیدات داخلی و خارجی چندان زیاد نیست. اما تامین تکنیکال‌ها و مواد اولیه مشکل است که اگر مواد اولیه باکیفیت به دست تولیدکنندگان داخلی برسد، مطمئناً محصولات بسیار خوبی را تولید خواهند کرد؛ اما با وضعیت موجود نیز مطمئناً محصولات خوبی توسط همکاران در داخل کشور تولید می‌شود.

مشکلاتی مانند تحریم‌ها و دشواری تامین مواد اولیه و … و نیز محدودیت‌هایی که چینی‌ها برای صادرات تکنیکال‌ها و کودهای تولیدیشان اعمال کرده‌اند، کار را سخت‌تر کرده است.مدیرعامل شرکت «سبزاندیشان زرین‌کود» در پاسخ به سوالی در مورد توانمندی ایران در تولید مواد اولیه مورد نیاز کودهای کشاورزی نیز گفت: برای تولید مواد اولیه در این صنعت باید کارهای بزرگی انجام شود که سرمایه اولیه زیادی را طلب می‌کند که در همه دنیا دولت‌ها این کار را انجام می‌دهند.

در ایران، معادنی داریم که می‌توانیم علاوه‌بر تامین نیازهای خود، صادرات نیز داشته باشیم؛ وقتی که منبع اصلی بسیاری از مواد در کشور موجود است، بهتر آن که خودمان مواد اولیه کودها را تولید نمائیم. مثلاً وقتی خاک فسفات در کشور وجود دارد، صرفا باید کمبود آن را وارد کنیم؛ ضمن این که مواد اولیه مونوآمونیوم فسفات و مونوپتاسیم فسفات قابل تولید است.

رشد کمی و کیفی تولیدات داخلی با اعمال سیاست‌های منطقی

مهندس اصغر اکبری‌پور، مدیرعامل هلدینگ «پارس یزد» در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان کرد: مجموعه هلدینگ پارس یزد در قالب ۸ شرکت در حال فعالیت است که عمده فعالیت‎های آن در استان یزد بوده و محصولات تولیدی را به اقصی‎نقاط کشور ارسال و بخشی را نیز به خارج از کشور صادر می‌کند.

همچنین به دلیل نیاز استان‌های شمالی و در دسترس قرار گرفتن این نهاده‌ها برای کشاورزان این استان‌ها، مجموعه‌ای از تولیدات کود و سموم کشاورزی در استان مازندران و در قالب شرکت‌های «زرین‌سم» و «شیمی‌گستر» عرضه می‌شود.

اکبری‌پور عنوان کرد: اگر برنامه‌ریزی و حمایت مناسبی از تولیدات داخلی صورت بگیرد، به‌طور قطع امکان تامین چندبرابری و حتی صادرات بسیاری از کودهای مورد نیاز در داخل کشور وجود خواهد داشت. به‌عنوان مثال در مورد فسفات، تولیدکنندگان داخلی می‌توانند نیاز داخلی کشور را تامین کنند.

این فعال اقتصادی باتجربه ادامه داد: همچنین، آزادسازی و یکسان‌سازی نرخ ارز شرایط را برای رقابت سالم در بازار به‎وجود خواهد آورد. آزادسازی باعث ثبات در بازار و قدرت انتخاب کشاورز را بیشتر می‌کند و در یک بازار رقابتی سالم کیفیت محصولات تولیدی بالاتر می‌رود. اما در این میان نیاز بالای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و قدرت خرید کشاورزان را نیز باید در نظر داشت.

اکبری‌پور گفت: یکی از عمده مشکلات شرکت‌های تولیدکننده کود و سم، محدودیت‌هایی است که در صادرات کودها و سموم دفع آفات، ایجاد و برای صادرات قواعد و قوانین بسیار دست‎وپا گیری وضع کرده‌اند؛ ادعایشان هم این است که چون بخشی از کودهای ازته به‎صورت یارانه‌ای توزیع می‌شوند، ممکن است این کودهای یارانه‌ای در چرخه صادرات قرار گیرند که البته دلیل مناسبی برای جلوگیری از صادرات نیست.

در این مورد اگر وزارت جهادکشاورزی هرگونه یارانه‌ای به کود اختصاص می‌دهد، باید نظارت مناسبی نیز بر توزیع آن اعمال نماید، نه این‌که با این‌گونه سیاست‌ها به صنعت ضربه وارد کند. ضمن این‌که بهتر است روش پرداخت یارانه را مناسب‌سازی و آن را مستقیما به خود کشاورز بدهد تا چنین مشکلاتی پیش نیاید.

توجه به ظرفیت‌های داخلی برای تولید مواد اولیه کودها

دکتر محمد مولانا، عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان کود و مدیرعامل هلدینگ «سحاب غنچه» که در زمینه تولید انواع کودهای شیمیایی و تامین سایر نهاده‌های کشاورزی مانند بذور و آفت‌کش‌ها فعالیت دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ما و در مورد گران شدن برخی مواد اولیه مانند فسفریک‌اسید و نیتریک‌اسید و تاثیر آن بر تولید کود می‌گوید: سه عنصر ازت، فسفر و پتاس، جزو پرمصرف‌ترین عناصر کودی برای گیاهان هستند و طبیعتا گران شدن این عناصر باعث می‌شود که کشاورزان در تنگنا قرار گیرند.

مولانا توضیح داد: در اقتصاد آزاد نمی‌شود به‌صورت مصنوعی قیمت کالایی را پایین ‌آورد، هرچند این‌که در این زمینه کشور ما تجربیات ناموفقی داشته و قیمت برخی محصولات و مواد غذایی را به این شیوه پایین نگه داشته‌اند که باعث ایجاد رانت، فساد، دلال بازی، قاچاق کالا و غیره شده؛ بنابراین لازم است دولت به‎عنوان تنظیم‌گر و تسهیل‌گر بازار، قوانین را بازنگری کند.

اعتقاد دارم در داخل کشور پتانسیل‌های خوبی برای تولید فسفر وجود دارد. برخی ذخایر فسفات در کشور وجود دارد و بخشی دیگر از فسفر مورد نیاز نیز از راه ارتباطات سیاسی که با کشور سوریه داریم قابل تامین خواهد بود.

وی در مورد اسیدنیتریک و کودهای نیتراته نیز گفت: پتروشیمی‌های ایران این کود را تولید می‌کنند، اما بالا رفتن قیمت اسیدنیتریک باعث شده که قیمت فرآورده‌های نیتراته نیز بالا برود.

به نظر ما این اجحاف در حق هموطنان است که برخی تولیدکنندگان اسیدنیتریک، قیمت‌ها را بالا برده و با قیمت‌های جهانی(مثلا فوب خلیج‌فارس) آن را عرضه می‌کنند!

در شرایطی که شرکت‌های پتروشیمی خوراک مورد استفاده برای تولید ازت را با قیمت‌های بسیار پایین تهیه می‌کنند و از امتیازهای ویژه‌ای برای ماده اولیه مورد نیازشان و سایر خدمات داخل کشور برخوردار هستند، کم‌لطفی است اگر محصول ازت تولیدی را بخواهند با قیمت‌های جهانی به کشاورزان ارائه دهند.

نظارت مناسبی بر کودهای تولیدی وجود ندارد

دکتر قاسم نعمتی، مدیرعامل شرکت تعاونی صنایع کشاورزی «ساره سازان سبز پاک»، تولیدکننده کودهای شیمیایی در گفت‌وگو با خبرنگار دام و کشت و صنعت به برخی مشکلات در حوزه کود و سم اشاره کرد و گفت: علاوه‌بر کاغذ بازی‌های خیلی زیاد، اجرای نامناسب و اشتباه تائیدیه‌های موسسه خاک و آب، مشکلات زیادی برای صنعت کود ایجاد کرده است.

این تائیدیه‌ها را وقتی که از دور به آن نگاه کنید، هدف‌گذاری خوبی دارد اما متاسفانه طرح فوق، به‌جای این‌که یک نقطه مثبت برای صنعت کود به حساب بیاید، برعکس تبدیل به یک معضل شده؛ چرا که مراکز نظارت‌کننده به‌جای این‌که نمونه‌های مورد آزمایش را به‎صورت راندمی و توسط کارشناس موسسه و از روی خط تولید شرکت‌ها نمونه‌برداری کنند، از شرکت می‌خواهند که یک نمونه از تولیداتش را برای انجام آزمایش به موسسه خاک و آب بفرستد!

در این شرایط مشخص است که ممکن است شرکت‌ها به‎جای محصول تولیدی‌شان، یک نمونه از یک محصول باکیفیت و متفاوت را به‌عنوان محصول تولیدی برای آزمایش بفرستند که باعث می‌شود هدف طرح محقق نشود.

این تولیدکننده کودهای شیمیایی افزود: متاسفانه وجود کودهای بی‌کیفیت در بازار اولا مصرف‌کنندگان را به محصولات داخلی بی‌اعتماد می‌کند و ثانیا این کودهای بی‌کیفیت با قیمت‌های پایین عرضه شده و محصولات باکیفیت که در مواردی قیمت ماده‌اولیه در مقایسه از قیمت خود کود بالاتر است، توان تاب‌آوری و رقابت با آنها را ندارند.

ضرورت منع واردات نهاده‌های مشابه تولید داخل

حسن نعمت‌طلب، دبیر انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی، مدیرعامل و عضو هیأت‌مدیره شرکت کنجاله‌ساز، فعال در زمینه تولید ریزمغذی‌های و کودهای ترکیبی، NPK و از جمله مهم‎ترین تولیدکنندگان کودهای سولفات‌ریزمغذی در گفت‎وگو با خبرنگار نشریه گفت: مشکلات عمومی که صنف تولیدکنندگان کود دارند، بیشتر مواجهه با ادارات دولتی مانند: دارایی، بیمه تامین‌اجتماعی، شهرداری، مباحث مربوط به ارزش‌افزوده، یارانه‎های غیرمنطقی و اشتباه و … است.

وی گفت: مثلا یارانه‌ها، لازم است به شکل مناسب‌تری پرداخت شود تا ضمن جلوگیری از رانت، شرایط رقابتی سالم نیز اتفاق بیفتد.

نعمت‌طلب در ادامه افزود: مشکل دیگر صنایع کود این است که براساس قانون هر مبلغی که بابت ارزش‌افزوده پرداخت می‌کنیم، یا باید از مشتری دریافت ‌شود یا جمع جبری آن را دولت محاسبه و پرداخت نماید که اداره دارایی با تولیدکنندگان کود این‌گونه عمل نمی‌کند.

تولیدکنندگان کود بنابر ماده 12 قانون ارزش‌افزوده، از گرفتن ارزش‌افزوده از کشاورزان معاف هستند اما در عوض هنگام خرید مواد اولیه و دیگر مواد مورد نیاز تولید، باید ارزش‌افزوده آن را پرداخت کنیم که این مسئله هزینه تولید ما را بالا می‌برد. بنابر قانون باید اداره دارایی مبلغ ارزش‌افزوده‌ای که ما پرداخت کرده‌ایم را برگشت دهد؛ اما این اتفاق نمی‌افتد.

مسئله دیگری که در صنعت کود وجود دارد این است که عده‌ای مقداری اندک محصولات خارجی وارد اما مقدار زیادی محصولات بی‌کیفیت را در بسته‌بندی شرکت‌های خارجی می‌فروشند که اگر قانون منع واردات اجناسی که تولید داخلی دارند رعایت شود، بساط این گونه تقلب‌ها هم برچیده خواهد شد.

این مکان دیگر پاسخگوی نیاز نمایشگاه نیست

دکتر محمدجواد پژند، کارشناس فنی شرکت زرافشان در مورد این شرکت می‌گوید: شرکت زرافشان در سال 1382 با ارائه حدود 10 برند شروع به کار کرد و در حال حاضر حدود 100 نوع کالای متفاوت در زمینه کود و سم کشاورزی در کلاس‌های تک‌عنصره و سه‌عنصره تولید می‌کند.

برخی از این محصولات گواهی ثبت اختراع داشته و به نام شرکت هستند و برای اولین‌بار در ایران تولید می‌شوند. تخصص اصلی ما هم کلات‌ها هستند.

MPKها را نیز تولید می‌کنیم که در این بخش علاوه‌‌بر MPKهای رایج، یک‌سری فرمول ویژه هم داریم که به فراخور نیاز در مناطق مختلف کشور تولید می‌شوند.

پژند افزود: بخشی از تولیدهای شرکت محصولاتی هستند که بنابر تقاضای بازار و بخشی دیگر نیز محصولات تخصصی خود شرکت هستند. همچنین برخی از کودهای ارگانیک را نیز تولید می‌کنیم. از آن جمله کودهایی هستند که برای گیاهان آپارتمانی استفاده می‌شوند. کودها و حشره‌کش‌هایی نیز برای این منظور تولید می‌شوند. حشره‌کش‎های تولیدی همه نشان سیب سلامت دارند و استانداردهای بهداشتی برای استفاده در منازل به‌خوبی رعایت شده است.

وی می‌گوید: در سال‌های اخیر با توجه به اینکه کیفیت کودهای تولیدی توسط شرکت‌های ایرانی بالا رفته است، کشاورزان هم اقبال بیشتری به این محصولات نشان داده‌اند. البته عادت روانی ایرانیان در تمایل به کالاهای خارجی را نباید نادیده گرفت وگرنه بسیاری از محصولات ایرانی با کیفیت بسیار خوب تولید می‌شوند.

کارشناس فنی شرکت زرافشان در مورد نمایشگاه نیز می‌گوید: امسال نمایشگاه در سطح عالی خود برگزار شد و استقبال از آن بسیار خوب بود و جمعیت بسیاری از مخاطبان هدف، از نمایشگاه بازدید کردند؛ اما فضا برای این نمایشگاه، کوچک است و پاسخگوی این همه جمعیت تولیدکنندگان و بازیدکنندگان از نمایشگاه نیست.

یارانه نامناسب و ارز چندنرخی مانع پیشرفت

یک متخصص و تولیدکننده انواع کودهای گرانوله آلی، شیمیایی و مایع در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان کرد: مشکل اصلی صنعت کود این است که قیمت مواد اولیه‌ای که برای تولید کود استفاده می‌کنیم، پا به پای سایر محصولات و اقلام مصرفی افزایش چندین برابری داشته است، اما محصولات تولیدی صنایع کود، به همان نسبت افزایش قیمت نداشته است. این مسئله باعث کاهش اختلاف قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده و کاهش شدید حاشیه سود و ایجاد فشار روی شرکت‌های تولیدکننده کود است.

علت این‌که نمی‌توان قیمت نهایی محصول را بالا برد، وجود کودهای یارانه‌ای در بازار است که با قیمت‌های بسیار پایین وجود دارد و توان رقابت را از شرکت‌های تولیدی می‌گیرد.

وی گفت: پیشنهاد می‌شود علاوه‌بر هدفمندی یارانه‌ها، انتقال یارانه از کود به خرید تضمینی محصولات کشاورزی است، به‎گونه‎ای که با این مبالغ، دولت می‌تواند قیمت خرید تضمینی 47 قلم محصول کشاورزی را که در فهرست اعلامی وزیر جهادکشاورزی آمده اصلاح نماید تا موجب افزایش انگیزه کشاورزان و برداشت محصولات بیشتر و با کیفیت‎تر شود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۶۰ - بهمن ۱۴۰۰