من، وزیر و آن پنجاه و سه نفر

مزرعه سبز : دکتر سیدجواد ساداتی‌نژاد، سومین وزیری بود که در طبقه 16 ساختمان جدید وزارتخانه، بارعام به رسانه‌های تخصصی کشاورزی می‌داد و برخی مدیران‌مسئول پیشکسوت، هفتم دی ماه 1400 چشمشان به دوازدهمین وزیر(کشاورزی و جهادکشاورزی) روشن شد وزیری امیدوار و پرکار که تحصیلات دوره دکتری را در روسیه گذرانده معاون وزیر علوم، فنون و آموزش‌عالی بوده، نمایندگی مجلس و ریاست یک دوره کمیسیون کشاورزی را در پرونده کاربردی دارد و حالا اگر قدرت‌های بیرون وزارتخانه اینجا را به شرکت سهامی وزارت جهادکشاورزی تبدیل ننمایند و بیش از این به وی مدیر تحمیل نکنند، شاید بتواند در برون‌رفت کشاورزی از مشکلات کاری از پیش ببرد.

وزیر می‌داند کلیدی‌ترین مدیران وی را حداقل ۵۳ مدیر(معاونان وزیر، روسای سازمان‌های مستقل و روسای سازمان‌های جهادکشاورزی 31 استان) تشکیل می‌دهند که گاهی تیغ تند یا کُند احکام انتصاب در هوا می‌چرخد به چه دلیل!؟ بعداً معلوم می‌شود که نگاه شایسته‌سالاریست یا فرمان دیگران!

وزیر ساداتی‌نژاد، 125 روز پس از تکیه بر صندلی وزارت، در جمع رسانه‌های تخصصی از خودش رونمایی کرد و لبخندش حکایت از آرامش درونی وی داشت. به همین جهت نزدیک به 30 مدیرمسئول، سردبیر، خبرنگار و روزنامه‌نگار بخش کشاورزی را آزاد گذاشت تا هر آنچه می‌خواهند بگویند و البته ظاهرا از هیچ‌کسی نرنجید.

آن روز رسانه‌ها روی موج‌های کوتاه، متوسط و بلند به طرح نظرات، پیش‌نظرات و آنچه که در این 4 ماه و اندی رخ داده بود پرداخته، داد سخن می‌راندند. از مداح و نان به نرخ روزخور و تعریف و تمجیدکن یک‌سویه تا روزنامه‌نگاران تحلیلگر، منتقد و افشاگر، اما دایره بر مدار مدارا می‌چرخید و وزیر، لام تا کام سخن نگفت که ارباب رسانه کلام را تمام کنند. با شروع صحبت هر رسانه، مواردی را یادداشت می‌کرد و در مواردی صورتش برافروخته می‌شد و گاه سکوت می‌کرد، روال معمول هم که غالب ایام شنیدن را رقم می‌زد.

حضور دکتر رضازاده قوت‌قلبی بود برای وزیر و رسانه‌ها، چه رئیس مرکز اطلاع‌رسانی حایل بین دولت و رسانه‌ها بود که می‌تواند پل تعاملی دوطرفه باشد.

در این میان دو رونمایی دیگر اما آرام و بی‌صدا رخ داد، یکی ورود مدیرکل جدید حراست وزارتخانه که دمی بر صندلی آسایید و رسانه‌ها وی را دیدند و درک کردند و رفت و دیگری رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی که در میانه راه آمد و در جایگاه روزنامه‌نگاران نشست پوشه‌ای برایش آوردند و دکتر قادری‌فر اوراق پوشه‌ها و اطلاعات صفحه گوشی همراه را تورق می‌کرد و ظاهرا برای ارائه گزارشی آماده می‌شد اما گوش جان به سخنان وزیر سپرده بود(عمدتا در زمینه استارتاپ‌ها) که توزیع عادلانه تخم‌مرغ و مرغ و ان‌شاءالله میوه شب عید را در بر می‌گرفت. در تردد فکری بود اما نه سخنی گفت، نه وزیر از وی خواست ابراز نظر کند.

در ادامه همدلی، مدیرمسئول یکی از رسانه‌ها به وزیر در رابطه با عواقب تمجید و تایید یک‌سویه رسانه‌ای اشاره کرد و نهیب زد که وزارتخانه از مجیزگویی خوشحال نباشد که از پای‌بست ویران می‌شود و به زیان وزیر و جایگاه وی و زیان اقتدار کشاورزی اشاره کرد که با کف زدن مدیران مسئول منتقد مورد تایید عمومی قرار گرفت.

رسانه‌ها در عین استقبال از دیدار با وزیر و خوش و بش‌های معمول، انتقادهای سازنده را از نظر دور نداشتند و پیشنهادهای همراه با راهکار خود از جمله استقلال در چینش معاونان نه سهم دادن به قدرت‌ها، تولید فکر و توجه وزیر به آن، تعامل با رسانه‌ها در گذار از چالش‌ها، افشاگری و اجازه دادن وزیر به این‌که لانه‌های فساد در وزارتخانه شناسایی شود را ارائه دادند.

در این میان وزیر ساداتی‌نژاد با ذکر این جمله که «سازمان تعاون روستایی، سازمان تجارت کشاورزی ایران خواهد بود» رسانه‌ها را به دوران ریاست کمیسیون کشاورزی مجلس برد که در "طرح 425" مصوب کرده بود سازمان تجارت کشاورزی ایجاد شود و حالا همه انتظار دارند آنچه ساداتی‌نژاد از وزیر جهادکشاورزی وقت طلب می‌کرد، به خاوازی امر و نهی می‌نمود، امروز باید خودش آنها را انجام دهد. آیا شود که … ؟!

وزیر اما زمانی داد سخن آغاز کرد که احساس نمود مدیران رسانه‌ها تخلیه شدند حرف‌هایشان را زدند و بر صندلی‌ها تکیه دادند و با تنها وسیله پذیرایی(چای) سرگرم شدند.

ساداتی‌نژاد در این نشست همدلی سخنی در باب اقتدار کشاورزی و قدرت کشاورزی گفت و آرزو کرد کشاورزی روی صندلی خودش بنشیند چه در دولت، چه در منطقه و چه در جنوب‌غرب آسیا و البته که خواسته شایسته‌ای بود و مواضع مشترک دوطرفه را در بر می‌گرفت.

وزیر البته در این نشست از رسانه‌های کشاورزی به‌عنوان یک سرمایه معنوی در جهت ارتقاء جایگاه کشاورزی و تحکیم قدرت کشاورزی نام برد و از رضازاده خواست چنین نشست‌هایی تکرار شود

وی که از ابتدای صدارت، در انظار رسانه‌های تخصصی ظاهر نشده بود و به جز صدا و سیما(که قدرت تحلیل کشاورزی و بینش و دانش ارتباط با بهره‌بردار را ندارد) و صرفا یک تبلیغات‌چی ناوارد است، و علاوه‌بر آن وزیر گاه‌گاهی در سفرهای استانی پاسخی به سوال خبرنگاری می‌دهد، خبری از وی نبود اما 50-40 روز است که مانیفیست وزیر بر اجرای 5 طرح استوار شده و در دیدار با تشکل‌ها که تقریبا هر هفته صورت می‌گیرد و در اعلام‌نظرها بر آن تکیه می‌کند 3 طرح از این 5 طرح ابتکار و نگاه جدید وی را در بر می‌گیرد که در این نشست همدلی توسط وزیر مطرح شد.

از نخستین طرح، اجرای کشاورزی قراردادی همراه با الگوی کشت، کاری است که از سه چهار سال پیش توسط تشکل‌ها(انجمن تولیدکنندگان ماکارونی) و قبل از آن بخش خصوصی ازجمله شرکت «رژین‌تاک» صورت می‌گرفت و وزیر می‌داند که دولت و وزارتخانه، مرد این کار نیست و کشاورزی قراردادی دولتی علاوه‌بر این‌که با افزایش بی‌رویه قیمت نهاده‌ها مسئله‌دار شده است بازرگانی دولتی یا هر بخش دیگری، آن را رستگار نمی‌کند مگر این‌که همه ساز و کار، برون‌سپاری شود در غیر این صورت صدای آهنگ کشاورزی قراردادی، سال آینده در می‌آید.

سنددار کردن اراضی و آرزوی سنددار شدن همه اراضی کشاورزی تا 1404 حرکت جدید وزیر را رقم می‌زند که البته وزیر می‌داند این کار در این مدت زمان، شدنی نیست کما اینکه در 80 تا 90 سال گذشته هم شدنی نبود، ولی امید و تکاپو و کمک رسانه‌ای می‌تواند صاحبان نسق و حد و مرزها و دست‌نوشته‌‌دارها را تهیج و تشویق کند، با این همه جشن سند دار شدن اراضی همه روستائیان در سال 1404 و حل و فصل دعاوی آنها کاری بعید به نظر می‌رسد.

اصلاح سامانه‌ای هوشمند و پویا برای جمع‌آوری داده‌ها و سر و سامان دادن به آمار و ارقام واقعی و رصدخانه کشاورزی ایده دوم وزیر ساداتی‌نژاد است که اجرای آن دل‌شیر می‌خواهد؛ چرا که تمام مراجع آماردهنده داخلی براساس منافع خود و آینده‌نگری فرار رو به جلو آمار می‌دهند نه واقعیت‌ها. حتی بانک مرکزی، حتی مرکز آمار کشور و حتی خود اداره آمار وزارتخانه و این نیز شاید با سپردن کار آمارگیری به مراکز سنجش مستقل بیرون از وزارتخانه و بیرون از دولت و یکی دو سال تحمل و سعه‌صدر ممکن گردد و البته آمار واقعی(حتی ادعای 129 و 135 میلیون تن تولید سالانه محصولات) قاعدتا تیشه به ریشه‌خیلی‌ها خواهد زد وخیلی‌ها باید پاسخگو شوند.

طرح بعدی دیپلماسی غذایی بود ؛ ایده‌ای که دامنه وسیعی داشت از سفیر غذا تا وابسته کشاورزی در کشورهای مرتبط، سازمان تجارت غذا و کشاورزی و … قبلا مطرح بود. اما نکته مهم این بود که وزیر به دنبال افزایش نقش ایران در سبد غذایی همسایگان است ولی تا قبل از دیپلماسی، بدون سر و صدا، همین فلفل، سیب‌زمینی و پیاز، گوشت‌مرغ و … به همین کشورهای فعلا معترض صادر می‌شد و سالی 6-5 میلیارد دلار ارزآوری داشت اما با تابلوی دیپلماسی و تبلیغات این‌چنینی(کیفیت و سلامت و باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی 6 ماه پیش و اکنون تغییری نکرده) حالا حداقل در شعار و تبلیغات حتی ارمنستان دوست هم فریاد واسلامتا سر می‌دهد. در حالی که برخی محصولات ایرانی حتی مواد پروتئینی توسط برزیل خریداری شده و مثلا به عراق فروخته شده ازجمله گوشت مرغ از شرکت‌های زنجیره‌ای!

درنهایت طرح و نگاه افزایش سرمایه‌گذاری در کشاورزی توسط وزیر در جمع رسانه‌ها مطرح شد طرح موضوعی که از زمان زنده‌یاد دکتر علی‌محمد ایزدی، نخستین وزیر کشاورزی جمهوری‌اسلامی و البته با نظریه‌های علمی مطرح می‌شد و او بود(به نقل از دکتر عیسی کلانتری آخرین وزیر کشاورزی جمهوری‌اسلامی) که می‌گفت تا کشاورزی ایران سنتی، معیشتی و برزگری است، سرمایه‌گذاری در کشاورزی روند منفی خواهد داشت و از طرفی تا زمانی که صنعت، تجارت و دلالی پیش چشم حکومت ارج و قرب بیشتری دارد سرمایه‌گذارِ عاقل، سرمایه خود را در خاک مدفون نمی‌کند به امید آینده‌ای که با یک حذف یا افزایش مقررات، تعرفه و تثبیت نبودن مقررات و رویه‌ها به خاک سیاه بنشیند(فلفل صادراتی نمونه بارز این گفتار است).

اما ارزان‌سازی غذا، توزیع عادلانه، رونق دادن به استارتاپ‌ها که اعتراض چند رسانه را در مورد انحصاری بودن استارتاپ‌ها در پی داشت و پاسخ وزیر این بود که انحصاری در کار نیست و داستان دیگری بود.

حذف دلالان و انقلابِ بهره‌وری در صنعت دام و طیور؛ همراه با حذف ارز دولتی نگاه ویژه وزیر است که در صورت تحقق، نام نیک از وی بر جای خواهد گذاشت. ارز دولتی که همه متفق‌القولند باید حذف و تک‌نرخی شود؛ اما رانت‌خواران اجازه این جراحی نمی‌دهند. گرچه احتمال دارد تک‌نرخی کردن ارز(یک‌بار برای همیشه) شوک به اقتصاد و حتی زندگی مردم و فعالیت‌های اقتصادی وارد کند اما با حاکم‌شدن سیستم عرضه و تقاضا و البته در کوتاه‌مدت تامین سرمایه در گردش و نقدینگی تولیدکننده و حمایت از مصرف‌کننده(به روش منطقی) می‌تواند کارساز باشد.

جلسه 2 ساعته نشست همدلی وزیر با رسانه‌های تخصصی کشاورزی در حالی پایان گرفت که ساداتی‌نژاد هم، آرزوهای خود را در خدمتگزاری و برنامه‌ریزی برای 4 سال دوم مطرح کرد.

به نظر می‌رسد رسانه‌ها باید منتظر بمانند تا برداشت محصول پس از نخستین سال صدارت ساداتی‌نژاد را تحلیل کنند.

ابوالقاسم گل باف

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۹ - دی ۱۴۰۰