خلیج‌ فارس تا خزر با یک بلیت؛ نقش روسیه چیست؟

توافق ۱.۶ میلیارد یورویی ایران و روسیه برای تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا امضا شد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از همشهری آنلاین، در موافقتنامه‌ای که شامگاه سه‌شنبه بین وزیر راه و شهرسازی ایران و معاون نخست‌وزیر روسیه به امضا رسید، قرار است روس‌ها تا سقف ۱.۶میلیارد یورو در ساخت خط‌آهن رشت- آستارا سرمایه‌گذاری کنند. با احداث این خط‌آهن، آخرین بخش از کریدور تجاری شمال-‌جنوب تکمیل می‌شود. مسیر این کریدور در ایران از بنادر جنوبی به بنادرشمالی است.

خط‌آهن رشت-آستارا عملا تکمیل‌کننده گذرگاه ریلی حمل‌ونقل در کریدور شمال به جنوب است که جنوب شرق آسیا، هند و خلیج‌فارس از طریق ایران و قفقاز به روسیه وصل می‌شوند و از آنجا به خلیج فنلاند و نهایتا شمال اروپا وصل خواهند شد. مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی دیروز در همین باره گفت: گسترش ظرفیت ترانزیتی مسیر دریایی از طریق کریدورهای شمال-جنوب در امتداد غرب ‌ و شرق دریای خزر می‌تواند بر کاهش ترافیک زمینی سنگین قفقاز نیز مؤثر باشد. ویتالی ساولیف، وزیرحمل‌ونقل روسیه نیز در این‌باره گفت: تکمیل کریدور ریلی شمال-جنوب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که از طریق احداث راه‌آهن رشت-آستارا صورت می‌گیرد و روسیه عزم جدی برای تسهیل و کمک به ساخت این پروژه دارد.

کریدور شمال-جنوب چیست؟

کریدور حمل‌ونقل شمال-‌جنوب از مهم‌ترین شاهراه‌های ارتباطی نیم‌کره شرقی و در زمره ۱۰کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف‌شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در هلسینکی در سال‌۱۹۹۲ است که به‌عنوان شاهراه ترانزیتی شماره‌۹ میان ۳کشور ایران، روسیه و هند به تصویب رسید. توافقنامه این کریدور در سپتامبر سال‌۲۰۰۰ میلادی بین این ۳کشور به‌عنوان مؤسسان کریدور شمال-‌جنوب در سن‌پترزبورگ به امضا رسید. سپس با پذیرفتن ۱۱کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به‌عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رساند. کریدور شمال-‌جنوب در واقع پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج‌فارس به‌شمار می‌رود. در این کریدور ارتباط کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا برقرار می‌شود.

شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به‌طول ۷۲۰۰کیلومتر، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-‌ جنوب را به کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷روز) بین روسیه و هند تبدیل می‌کند. کریدور شمال-‌جنوب دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می‌دهد و در عین حال به ایران امکان تبدیل‌شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای را می‌دهد. همچنین می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد. هزینه حمل کالاهای ترانزیتی از این مسیر، ۳۰درصد نسبت به سایر مسیرهای منطقه ارزان‌تر است و زمان حمل‌ونقل کالاهای هندی به روسیه هم از طریق کانال سوئز به نصف کاهش می‌یابد.

فایده راه‌آهن رشت-آستارا چیست؟

راه‌آهن رشت-‌آستارا به‌طول ۱۶۲.۵کیلومتر در ۲ قطعه طراحی شده و شامل ۹ایستگاه صومعه‌سرا، ماسال، رضوانشهر، پره‌سر، اسالم، لیسار، حویق، لوندویل و آستارا می‌شود. تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا راه‌آهن ایران را به راه‌آهن کشورهای قفقاز، روسیه، اسکاندیناوی و شمال اروپا متصل می‌کند.

از سوی دیگر، تکمیل این مسیر ریلی مزایایی ازجمله تسهیل در مبادلات بازرگانی از مبادی و مقاصد بندر هلسینکی فنلاند، هامبورگ آلمان، باتومی گرجستان با بنادر جنوبی ایران، دهلی هند، کراچی پاکستان و بانکوک تایلند را به‌دنبال دارد. برخی کارشناسان منافع اجرای این پروژه را در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل کالا بیش از ۲۰میلیارد دلار برآورد کرده‌اند.

با این حال، برخی دیگر از کارشناسان آثار تجاری و سیاسی این طرح را بیش از این مقدار می‌دانند. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور دیروز در همین باره گفت: تکمیل این قطعه ریلی باعث ایجاد اشتغال و تقویت جریان تجارت و حمل‌ونقل در کشور می‌شود و درآمد ارزی چشمگیری برای ایران خواهد داشت.

مسائل زیست‌محیطی

طبق طرح‌های اجرایی پروژه رشت-‌آستارا، بخشی از مسیر این خط آهن از مسیر جنگل گیسوم می‌گذرد. با توجه به اهمیت این منطقه که تنها جنگل جلگه‌ای ایران است و در کنار دریا قرار گرفته، قرار است طرفین مسائل محیط‌زیستی را حین اجرای پروژه رعایت کنند. به‌گفته مجریان پروژه، در مسیر خط‌آهن رشت-آستارا حتی یک درخت هم قطع نمی‌شود؛ حتی در قطعه جنگل گیسوم برای احداث خط آهن هیچ درختی در مسیر قطع نمی‌شود زیرا مسیر راه‌آهن در جنگل گیسوم، در تطابق با بخشی که پیش از آن شبکه برق عبور کرده، ساخته خواهد شد که این بخش پوشش گیاهی ندارد. طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده شبکه برق در این قطعه به زیر زمین برده می‌شود. مسیر خط‌آهن رشت-آستارا طبق گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی در همه قطعات تأییدیه سازمان محیط‌زیست را دارد.

گسترش ظرفیت ترانزیتی مسیر دریایی از طریق کریدورهای شمال-جنوب در امتداد غرب‌و شرق دریای خزر می‌تواند بر کاهش ترافیک زمینی سنگین قفقاز مؤثر باشد