بحران آب آبادان و خرمشهر: وقتی سیاست‌گذاری‌های غلط، کام نخل‌ها را تلخ می‌کند!
فاجعه در کمین نخلستان‌های آبادان و خرمشهر! سوءمدیریت منابع آبی، این دو شهر را به کام خشکی و شوری کشانده است.
زمانی آبادان و خرمشهر با نخل‌های سر به فلک کشیده‌شان، نگین خوزستان بودند. اما امروز، سایه شوم «بحران آب آبادان و خرمشهر» بر سر این دو شهر سنگینی می‌کند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ از شش میلیون نخل آبادان در دهه ۶۰، اکنون تنها دو میلیون اصله باقی مانده است. در خرمشهر هم، وسعت نخلستان‌ها از یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله قبل از جنگ تحمیلی، به سه هزار و ۷۰۰ هکتار کاهش یافته است.
این یعنی فاجعه!
بیش از ۳۵ هزار هکتار از نخلستان‌های این دو شهر، در معرض نابودی کامل قرار دارند. پیشروی آب شور خلیج فارس، نفس نخل‌ها را به شماره انداخته و کشاورزی منطقه را تهدید می‌کند. اما چه کسی مسئول این فاجعه است؟
چرا کارون، دیگر کارون سابق نیست؟
فعالان محیط‌زیست، انگشت اتهام را به سمت سیاست‌گذاری‌های غلط در حکمرانی منابع آب نشانه می‌روند. ساخت سدهای بی‌رویه روی کارون و بهمنشیر، بدون در نظر گرفتن حقابه، فاجعه‌ای به بار آورده است. سد مارد که برای کنترل ورود آب شور ساخته شد، عملاً کارایی خود را از دست داده است. شوری آب در ایستگاه پمپاژ مارد، به ۱۳ هزار و ۵۰۰ میکروموس رسیده است؛ یعنی چهار برابر آستانه تحمل نخل و ۱۳ برابر حد مجاز آب شرب!
وقتی خارک، خرما نمی‌شود!
شاید بپرسید چرا این موضوع اینقدر مهم است؟ چون بحران آب، فقط به نابودی نخل‌ها ختم نمی‌شود. کاهش کیفیت آب به دلیل شوری و آلودگی، باعث شده تا خارک‌ها به خرما تبدیل نشوند. محصول بی‌کیفیت و پژمرده، حتی ارزش خوراک دام را هم ندارد.
پای نیشکر در میان است!
دبی رودخانه کارون در خروجی اهواز ۱۲۰ مترمکعب بر ثانیه است، اما به دلیل برداشت‌های بی‌رویه شرکت‌های نیشکر، ورودی آب به آبادان و خرمشهر به صفر رسیده است. عدم تأمین حقابه، ورود پساب و فاضلاب، و نفوذ آب‌های شور زیرزمینی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا شوری کارون در آبادان و خرمشهر به شدت افزایش یابد.
صدای کارشناسان چه می‌گوید؟
عباس ربیهاوی، پژوهشگر حوزه آب و محیط‌زیست، معتقد است که مشکلات جدی آب در خرمشهر و آبادان، ناشی از اجرای برنامه‌های نامتناسب در طول چندین دهه و سوءمدیریت است. او تأکید می‌کند که تکرار بحران پیشروی آب شور، در کنار خدشه‌دار شدن سرمایه اجتماعی، می‌تواند منجر به تنش‌های اجتماعی شود.
بهمنشیر، شاهرگ حیاتی آبادان و خرمشهر
ربیهاوی، رودخانه بهمنشیر را شاهرگ حیاتی آبادان و خرمشهر می‌داند و معتقد است که بدون آن، صحبت از پیشرفت و توسعه منطقه بی‌معناست. او تأکید می‌کند که با وجود ۲۳ میلیارد مترمکعب حجم مخازن سدهای خوزستان، می‌توان با مدیریت منابع آب، حقابه آبادان و خرمشهر را تأمین کرد.
آیا سند سازگاری با کم‌آبی، راهگشاست؟
سند سازگاری با کم‌آبی استان خوزستان، با هدف صرفه‌جویی ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب در فاز اول (سال‌های ۱۴۰۰-۱۴۰۵) ابلاغ شد. اما متأسفانه، هیچ‌یک از استان‌ها موفق به اجرای برنامه نشدند. اگر این سند جدی گرفته می‌شد، امروز شرایط در آبادان و خرمشهر بهتر بود.
راه حل چیست؟ربیهاوی، خواستار برنامه‌ای اجرایی با تضامین لازم برای حل معضل برداشت‌های بی‌رویه، برداشت‌های غیرمجاز و بارگذاری‌های بیش‌ازحد بر روی رودخانه کارون است. او تأکید می‌کند که بدون چاره‌اندیشی برای این مسائل، راه‌حل سازه‌ای جوابگو نیست.
نتیجه‌گیری: فرصت باقی است!
بحران آب آبادان و خرمشهر، زنگ خطری برای کل کشور است. اگر سیاست‌گذاران به این مسئله مهم توجه نکنند، فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر رخ خواهد داد. هنوز فرصت برای نجات نخلستان‌ها و احیای کارون باقی است. باید هرچه سریع‌تر دست به کار شد!
