روابط ایران و آمریکا: رقص مرگ و زندگی در میدان سیاست؛ چرا صلح یک رویاست؟
روابط ایران و آمریکا: چرا هر بار در آستانه صلح، به دام تقابل می‌افتیم؟ ناگفته‌هایی از فرصت‌های از دست رفته، از برجام تا بن‌بست هسته‌ای.
روابط ایران و آمریکا نفرین‌شده است، هر بار که کورسوی امیدی برای صلح و آشتی زبانه می‌کشد، سایه‌های تقابل و خصومت قد علم می‌کنند. از بحران گروگان‌گیری تا برجام، ماجرای این دو کشور، قصه‌ای پر از فرصت‌های از دست رفته و سوءتفاهم‌های تاریخی است. اما چرا؟
روابط ایران و آمریکا: رقص مرگ و زندگی در میدان سیاست؛ چرا صلح یک رویاست؟
اخبار سبز کشاورزی؛ آیا روابط ایران و آمریکا نفرین‌شده است؟ هر بار که کورسوی امیدی برای صلح و آشتی زبانه می‌کشد، سایه‌های تقابل و خصومت قد علم می‌کنند. از بحران گروگان‌گیری تا برجام، ماجرای این دو کشور، قصه‌ای پر از فرصت‌های از دست رفته و سوءتفاهم‌های تاریخی است. اما چرا؟
بیشتر بخوانید: حمله مجدد اسرائیل و آمریکا به ایران+سناریوهای پیش رو
آغاز یک دشمنی دیرینه: ریشه‌های تقابل ایران و آمریکا
پس از انقلاب ۱۳۵۷، روابط ایران و آمریکا به سرعت وارد فاز جدیدی از تنش و بی‌اعتمادی شد. “شیطان بزرگ”، لقبی که ایران به آمریکا داد، تنها یک شعار نبود؛ بلکه بازتاب‌دهنده ذهنیتی عمیق بود که از دو تجربه تلخ تاریخی نشأت می‌گرفت:
- کودتای 1953: دخالت آشکار آمریکا در سرنگونی دولت مصدق، زخمی عمیق بر پیکره اعتماد ایرانیان وارد کرد.
- حمایت از شاه: پشتیبانی بی‌دریغ واشنگتن از رژیم پهلوی، این باور را تقویت کرد که آمریکا هرگز یک ایران مستقل و انقلابی را نخواهد پذیرفت.
در مقابل، آمریکا نیز سقوط شاه را به منزله از دست دادن متحدی استراتژیک در منطقه تلقی کرد و سیاست “مهار و فشار” را در پیش گرفت.
فرصت‌های طلایی که سوختند: از گروگان‌گیری تا همکاری در افغانستان
در طول دهه‌های گذشته، بارها فرصت‌هایی برای بهبود روابط ایران و آمریکا پدیدار شد، اما هر بار به دلیلی از دست رفت:
- بحران گروگان‌گیری: تصرف سفارت آمریکا در تهران، روابط دو کشور را به پرتگاه کشاند.
- جنگ ایران و عراق: حمایت آمریکا از صدام، آتش بی‌اعتمادی را شعله‌ورتر کرد.
- همکاری در افغانستان: پس از حملات 11 سپتامبر، ایران و آمریکا منافع مشترکی در مبارزه با طالبان یافتند. ایران با ارائه اطلاعات و کمک‌های لجستیکی، زمینه را برای عملیات نظامی آمریکا در افغانستان هموار کرد. اما این همکاری دیری نپایید و جرج بوش، ایران را بخشی از “محور شرارت” نامید.
برجام: امیدی که به یاس بدل شد
توافق هسته‌ای 2015 (برجام) نقطه عطفی در روابط ایران و آمریکا بود. این توافق، سخت‌ترین محدودیت‌ها را بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کرد و بارها از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شد. اما برجام نیز قربانی سوءمحاسبه‌ها و فشارهای داخلی و خارجی شد. خروج آمریکا از برجام در سال 2018، بار دیگر دو کشور را در مسیر تقابل قرار داد.
آیا راهی برای خروج از این بن‌بست وجود دارد؟
تاریخ روابط ایران و آمریکا نشان می‌دهد که امکان آشتی وجود داشته است. اگر آمریکا نمی‌خواهد ایران به سرنوشتی مشابه کره شمالی دچار شود، و اگر ایران نیز از رویارویی مستقیم با آمریکا هراس دارد، تنها گزینه عملی باقی‌مانده، بازگشت به میز مذاکره است.
