تحول در خاورمیانه: رسمیت‌یافتن دولت فلسطین؛ نقشه‌ها چگونه تغییر می‌کنند؟
آخرین تصمیمات اروپایی و حمایت‌های بی‌سابقه عربی؛ آیا خاورمیانه در آستانه صلحی پایدار است؟
فروکش کردن یکی از طولانی‌ترین مناقشات تاریخ خاورمیانه، دیگر یک رویا نیست، بلکه به واقعیتی ملموس بدل شده است. با موج فزاینده حمایت‌های اروپایی و عربی از «راه‌حل دو کشوری» و گام‌های جدی برای رسمیت‌یافتن دولت فلسطین، چشم‌انداز پایان جنگ و بی‌ثباتی در منطقه روشن‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.
اخبار سبز کشاورزی؛ این تحول، که در آن غزه تحت حاکمیت دولت رسمی فلسطین و با نظارت بین‌المللی قرار خواهد گرفت، می‌تواند روابط کشورهای عربی با اسرائیل و غرب را دگرگون سازد و حتی ایران را به نقشی نو در نظم جدید منطقه‌ای سوق دهد.
«راه‌حل دو کشوری»: از تئوری تا عمل
دهه‌هاست که «راه‌حل دو کشوری» به عنوان یک الگوی نظری در مذاکرات صلح مطرح بوده است، اما امروز، با حمایت‌های عملی و دیپلماتیک کشورهای کلیدی اروپایی و منطقه، این ایده به مرحله اجرا نزدیک‌تر از هر زمان دیگری است. این تغییر رویکرد، پرسش مهمی را پیش می‌کشد: در این معادله جدید، هر بازیگر چه سودی خواهد برد؟
۱. اعتبار بین‌المللی: از یک پرونده حقوقی تا یک واقعیت سیاسی
مهم‌ترین دستاورد فلسطینی‌ها، پذیرش رسمی کشورشان توسط قدرت‌های جهانی است. اکنون بیش از ۱۴۰ کشور، از جمله قدرت‌های اروپایی چون فرانسه، بریتانیا، و همچنین کانادا و استرالیا، فلسطین را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت شناخته‌اند. این به معنای فراتر رفتن از چارچوب «پرونده حقوقی» صرف و ورود به عرصه «واقعیت سیاسی» است.
۲. عضویت کامل در سازمان ملل: صدایی بلندتر در مجامع جهانی
با شتاب گرفتن این روند، احتمال پیوستن فلسطین به عنوان عضو کامل سازمان ملل، به جای موقعیت ناظر فعلی، افزایش یافته است. این جایگاه، امکان طرح دعاوی حقوقی علیه اسرائیل در دادگاه‌های بین‌المللی و مشارکت فعال‌تر در تصمیم‌گیری‌های جهانی را فراهم می‌آورد.
۳. یکپارچگی سرزمینی: بازگشت غزه و کرانه باختری به زیر یک پرچم
طرح‌های جدید حاکی از آن است که اداره غزه از دست گروه‌های مسلح خارج شده و به دولت رسمی فلسطین واگذار می‌شود، البته با تضمین‌های امنیتی بین‌المللی. این گامی بی‌سابقه به سوی ایجاد یک حکومت یکپارچه بر سرزمین‌های فلسطینی، هرچند با چالش‌های پیش رو، خواهد بود.
۴. چشم‌انداز بازسازی و توسعه: تزریق سرمایه به آینده فلسطین
کشورهای عربی و غربی، تعهد کرده‌اند میلیاردها دلار برای بازسازی غزه، توسعه زیرساخت‌ها و پیشبرد اقتصادی فلسطین اختصاص دهند. این سرمایه‌گذاری می‌تواند نقطه عطفی در بهبود شرایط زندگی مردم این منطقه باشد.
همگرایی منطقه‌ای و منافع جهانی
پشتیبانی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر از «راه‌حل دو کشوری» نشان‌دهنده یک همگرایی جدید در جهان عرب است. این کشورها به دنبال ایجاد یک فلسطین مستقل در مرزهای مشخص و پایان دادن به بحران‌های منطقه‌ای هستند. این رویکرد نه تنها به آرامش در کشورهای عربی کمک می‌کند، بلکه راه را برای نزدیکی بیشتر جهان عرب با غرب هموار می‌سازد.
ایالات متحده و اروپا نیز با تثبیت این نظم جدید، به دنبال تحکیم حضور و نفوذ خود در منطقه و مقابله با گسترش نفوذ چین و روسیه هستند.
ایران و غزه در نظم نوین خاورمیانه
ایران که سال‌ها حمایت از فلسطین را بخشی از دکترین سیاسی و ایدئولوژیک خود قرار داده بود، اکنون با تثبیت «راه‌حل دو کشوری» و عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل، با موقعیت تازه‌ای روبرو خواهد شد.
در این میان، غزه نیز از وضعیت نامشخص فعلی خارج شده و تحت کنترل دولت فلسطین و با حمایت جامعه جهانی، در نظم سیاسی جدید ادغام خواهد شد.
اما آیا همه ماجرا همین است؟ نگاهی متفاوت
برخی تحلیلگران، مانند احمد زیدآبادی، معتقدند که شناسایی فلسطین بر روی کاغذ، بدون حل مسئله زمین و توقف شهرک‌سازی‌ها، تأثیر عملی چندانی نخواهد داشت. گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین، به ویژه طرح E1، یکپارچگی سرزمینی کرانه باختری را با تهدید جدی مواجه کرده است. از این منظر، شناسایی فلسطین بیشتر یک پیروزی صوری است تا تغییری واقعی در شرایط میدانی.
این دیدگاه پیشنهاد می‌دهد که فلسطینی‌ها شاید بهتر باشد از «راه‌حل دو کشوری» فاصله گرفته و با انحلال دولت خودگردان و از طریق مبارزه مدنی مسالمت‌آمیز، خواهان حق شهروندی برابر شوند. این رویکرد می‌تواند «پاشنه آشیل» واقعی اسرائیل باشد و غرب نیز باید از چنین راه‌حلی حمایت کند.
