سه چهارم اراضی جهان در حال خشک شدن

در خبرها آمده بود که استان خوزستان، خشک‌ترین سال را در شصت سال اخیر تجربه می‌کند، مشابه این وضعیت در سایر نقاط کشور نیز دیده می‌شود و آلودگی هوای شهرها و تقریبا تمام کشور که اکثرا ناشی از برخاستن ذرات گرد و خاک است، باعث به خطر افتادن سلامت شهروندان و گاه مراجعه و بستری شدن آنان در مراکز بهداشتی است.

اخبار سبز کشاورزی؛ روند خشک شدن اراضی، اعم از کشاورزی یا غیر آن، پدیده‌ای جهانی است که عامل اصلی آن عملکرد انسان‌ها در توسعه صنعتی، مصرف سوخت‌های فسیلی، تولید بی حد و مرز گازهای گلخانه‌ای و آسیب‌زدن به محیط‌زیست به شکل جنگل‌زدایی و از بین بردن مراتع و پوشش‌های گیاهی است.

تغییرات اقلیمی بسیاری از اراضی کره زمین را خشک‌تر و خاک را نمکی کرده که باعث به خطر افتادن روند تولید غذا و آب برای میلیاردها انسان شده است.

با افزایش گرمای زمین، تقریبا یک‌سوم از ساکنان آن که پیش از این به آب کافی دسترسی داشته‌اند، به‌شکل فزاینده‌ای در تولید محصولات کشاورزی و دامداری با مشکلات فراوانی رو به‌رو شده‌اند.

تحقیقات اقلیم‌شناسی نشان داده که در سه دهه گذشته در حدود 77درصد از اراضی کره زمین خشک‌تر شده و به سرعت در شرایط نمکی شدن هستند.

اراضی خشک و یا اصطلاحا دیم، مکان‌هایی هستند که رساندن آب به آن‌ها مشکل بوده و هم‌اکنون افزون‌بر 40درصد از خاک‌های کره زمین را در بر می‌گیرد. در تجزیه و تحلیل دیگر از سازمان FAO، بیش از ۱۰درصد از خاک‌های کره‌زمین تحت‌تاثیر روند نمکی شدن قرار داشته و در حدود یک میلیارد هکتار دیگر در معرض شور شدن هستند.

این کلاف‌های درهم پیچیده شده موجب به خطر افتادن بهره‌وری کشاورزی، تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم‌ها و وخامت تهیه آب و امنیت غذایی می‌گردد. براساس گزارش‌های سازمان ملل و FAO، چنانچه اقدامی برای مهار کردن آلاینده‌ها به عمل نیاید، این روند گرم شدن زمین و خشک شدن اراضی ادامه خواهد داشت. بدون اقدامات یکپارچه و به هم پیوسته، میلیاردها انسان با گرسنگی، از دست دادن سکونتگاه‌ها و کاهش اقتصادی مواجه خواهند شد.

بین سال‌های 1999 تا 2020، 6/7درصد از خاک‌های کره زمین به علت تغییرات اقلیمی از دسترس فعالیت‌های کشاورزی خارج و از اراضی مرطوب به خشک تبدیل شدند. معلوم گردیده که 90درصد از بخارات مرطوب که می‌باید به باران تبدیل شوند، قبل از رسیدن به زمین تبخیر شده که پهنه‌ای به وسعت کانادا را در بر می‌گیرد. چنانچه اقدامی فوری برای کنترل آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای انجام نشود؛ تا پایان قرن حاضر وسعت اراضی خشک به اندازه گرینلند و قطب جنوب خواهند شد و آب‌شیرین کمتری در دسترس ساکنان زمین قرار خواهد گرفت.

این تغییرات محدود به بعضی از مناطق خاص نیست، بلکه نقاط دیگری از کره زمین را در بر می‌گیرد؛ که در شرایط بیابان‌زایی قرار دارند.

توسعه سرزمین‌های خشک یکی از بزرگ‌ترین عوامل از بین بردن سیستم‌های کشاورزی در جهان بوده و باعث بروز مشکلاتی در تولید غذای کافی می‌شود. چنین شرایطی، رابطه بسیاری نزدیکی به از دست رفتن تولید محصولات بومی و سنتی، مهاجرت‌های گسترده، عوارض به مخاطره انداختن سلامتی و بالا بردن نرخ مرگ و میر می‌شود. چنانکه در حال‌حاضر شاهد بروز آتش‌سوزی‌های وسیع در مراتع و جنگل‌ها، طوفان‌های شن و خاک و بر هم خوردن اکوسیستم‌ها از عوارض توسعه خشکی در اراضی هستیم. فرسایش خاک و شور شدن آب‌های شیرین از دیگر عوارض، خشک شدن زمین است.

تغییرات اقلیمی باعث گرسنگی یک دهم از ساکنان کره زمین و بروز مشکلاتی در قاره آفریقا، خاورمیانه و جنوب آسیا شده و تا سال 2050 بخش عظیمی از محصولات کشاورزی در این مناطق کاهش خواهد یافت. ده کشور و ازجمله چین، روسیه و آمریکا مالک 70درصد از اراضی شور خواهند شد و سالانه 27 میلیارد دلار در بخش کشاورزی به آنان خسارت وارد خواهد شد.

برای زنده ماندن به زمین وابسته‌ایم و در صورتی که این روند بی‌توجهی از سوی دولت‌ها به حفظ منابع‌طبیعی و زیست‌محیطی، همچنان ادامه داشته باشد تا سال 2050 که چندان هم دیر نیست، باید در انتظار شرایط بسیار بدی در سرتاسر جهان و به‌ویژه مناطق گرم و خشک کره زمین بود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۳۰۰ - امرداد و شهریور ۱۴۰۴