بازار لبنیات رها شده است
هزینه تمامشده لبنیات جای قانون را گرفت؛ مصرفکننده قربانی شد
بررسی بحران هزینه تمامشده لبنیات و ناتوانی ستاد تنظیم بازار در کنترل قیمت نهادههای دامی. چگونه ناترازی بین قیمت مصوب و هزینه تولید گرانی مداوم لبنیات را رقم میزند
وقتی فرمول «هزینه تمامشده» جای قیمتگذاری رسمی را میگیرد، نتیجه روشن است: مردم اولین قربانی میشوند و بازار لبنیات در مسیر گرانی بیپایان میافتد. پرسش جدی اینجاست: ستاد تنظیم بازار دقیقاً کجاست؟
فرمول «هزینه تمامشده» حق مردم را نشانه گرفت
اخبار سبز کشاورزی؛ در اوج ناتوانی نهادهای حمایتی در کنترل قیمت نهادههای دامی، تعیین قیمت لبنیات بر اساس «هزینه تمامشده» به یکی از بزرگترین رسواییهای نظارتی تبدیل شده است. این تناقض نشان میدهد که دولت یا توان کنترل نهادههای دامی را ندارد، یا ارادهای برای اجرای قیمتگذاری رسمی وجود ندارد.
ناترازی بین قیمت مصوب و هزینه واقعی تولید
در حالی که وظیفه اصلی دولت، کنترل قیمت شیر خام و نهادههای دامی است، اظهارات معاون اتاق اصناف تصویری شفاف از آشفتگی بازار ارائه میدهد.
ناتوانی دولت در مهار هزینههای تولید—بهویژه نهادههای دامی—باعث شده شکاف بین «قیمت مصوب» شکستخورده و «هزینه تمامشده» متورم، بازار را به سمت تبعیت از گرانی سوق دهد. نتیجه مشخص است: جیب مصرفکننده باید هزینه سوءمدیریت در توزیع نهادهها را پرداخت کند.
به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، در شرایطی که ۷۰ تا ۸۰ درصد هزینه تولید شیر ناشی از نهادههایی است که با تأخیر و فساد در شبکه توزیع همراهاند، اعلام قیمت بر اساس «هزینه تمامشده» بیش از آنکه یک سیاست باشد، توجیهی برای انتقال هزینهها به مردم است.
این فرمول سرانه مصرف را کاهش میدهد و نشان میدهد قیمتگذاری دستوری عملاً شکست خورده و بازار در اختیار دلالان و تورم قرار گرفته است.
قیمتگذاری بر اساس «هزینه تمامشده»؛ ابزاری برای گرانی پنهان
بهنام نیکمنش، معاون بازرسی اتاق اصناف ایران، درباره افزایش قیمت لبنیات میگوید که بسیاری از اقلام مشمول قیمتگذاری، قیمت مصوب ندارند و اکنون قیمت لبنیات تنها بر اساس «هزینه تمامشده از تولید تا خردهفروشی» تعیین میشود.
این مدل عملاً به تولیدکنندگان اجازه میدهد قیمت نهایی را بدون نظارت کافی افزایش دهند؛ بهویژه در شرایطی که تورم، نرخ ارز و قیمت نهادهها هر روز رکورد جدیدی ثبت میکند.
در ماههای گذشته افزایشهای مکرر و غیرمجاز قیمت در بازار لبنیات مشاهده شده است. حتی اقلامی که مشمول قیمتگذاری رسمی بودهاند نیز از این قاعده مستثنی نبودهاند.
بنابراین مکانیسم «درج قیمت با رعایت سود مجاز» در عمل دست تولیدکننده را برای گرانی باز گذاشته است. در حالی که وظیفه اصلی ستاد تنظیم بازار، جلوگیری از افزایش بیرویه قیمتهاست، بازار عملاً به حال خود رها شده است.
ستاد تنظیم بازار؛ ناظر یا فقط تماشاچی؟
اظهارات معاون اتاق اصناف در واقع نوعی تلاش برای برداشتن مسئولیت از دوش ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از حقوق مصرفکنندگان است. در حالی که مشکل اصلی نه فقط گرانفروشی، بلکه گرانی در مبدأ تولید است.
قیمت مصوب شیر خام بر عهده شورای قیمتگذاری محصولات اساسی است؛ اما عدمتطابق قیمت مصوب با هزینه واقعی تولید باعث شده دامداران یا شیر را گرانتر و خارج از شبکه رسمی بفروشند یا تولید را کاهش دهند.
این فرایند مستقیماً قیمت لبنیات را افزایش میدهد و سیاست قیمتگذاری دستوری را ناکارآمد میکند.
بحران نهادههای دامی؛ ریشه پنهان گرانی لبنیات
۷۰ تا ۸۰ درصد هزینه تولید شیر خام مربوط به نهادههایی مانند ذرت، جو و کنجاله سویاست. با وجود تخصیص ارز دولتی، تأمین این نهادهها از طریق سامانه بازارگاه همچنان با فساد، اختلال و تأخیر همراه است.
افزایش ۲ تا ۳ برابری قیمت نهادهها، دامدار را مجبور به افزایش قیمت شیر خام میکند و کارخانهها نیز این افزایش را چندباره در قیمت نهایی لبنیات اعمال میکنند.
به گزارش تابناک، اتکای دولت به «هزینه تمامشده» نه یک سیاست نظارتی، بلکه انعکاسی از واقعیت آشفته بازار است. ناتوانی در کنترل اصلیترین مؤلفه تولید—یعنی نهادههای دامی—باعث شده قیمت مصوب عملاً بیاثر شود و بازار بر اساس هزینه تمامشده متورم، مسیر گرانی را ادامه دهد. نتیجه نهایی نیز روشن است: افزایش قیمت مستمر لبنیات، کاهش مصرف، و فشار بیسابقه بر قدرت خرید مردم./ تابناک
