وزارت جهاد کشاورزی بر سر دو راهی

مزرعه سبز : برای دومین بار از ابتدای سال جاری مقام معظم رهبری در یک سخنرانی راهبردی و مهم توجه مقامات دولتی را به کشاورزی و ضرورت دانش بنیان ساختن آن جلب کردند.

یادداشت/ نادر کریمی جونی؛ کارشناس اقتصاد کشاورزی: دیشب و در دیدار دست‌اندرکاران و کارگزاران نظام، رهبری در دو بخش به کشاورزی و مسائل آن اشاره کردند که در بخش نخست مجدداً موضوع دانش بنیان کردن کشاورزی را مورد توجه قرار دادند و مسئولان ذی‌ربط را به تحصیل این هدف فراخواندند.

ایشان همچنین در بخش دیگری به مساله آب که عمده آن در کشاورزی مصرف می‌شود، اشاره کرده و توصیه کردند که پول‌هایی که دولت از محل‌های گوناگون به دست می‌آورد در امور زیربنایی و از جمله آب و تامین آن هزینه شود.

در سخنرانی نوروزی خود نیز مقام معظم رهبری توصیه‌های متعدد و مهمی درباره کشاورزی اظهار داشته بودند. در آن سخنرانی، رهبری علاوه‌بر ضرورت دانش بنیان کردن کشاورزی به این نکته توجه کردند که زمین‌های باارزش، آب گرانبها و نهاده‌های کشاورزی به جای آنکه صرف تولید محصولاتی مانند هندوانه صادراتی و… شود باید به محصولات استراتژیک و مهم اختصاص یابد و تولید این محصولات مهم در اولویت قرار گیرد.

البته در همان سخنرانی رهبری تاکید فرمودند که با تولید محصولات صادراتی میوه و… مخالف نیستند؛ اما منظورشان تعیین اولویت برای تولید است.

با این توصیه‌ها، اکنون وزارت جهاد کشاورزی در مقابل یک دو راهی بزرگ قرار گرفته است؛ یک راه اجرای همین توصیه‌های رهبری و تغییر اولویت کشت به محصولات راهبردی مانند جو، گندم، ذرت و غلات است.

اهمیت غلات در جهان امروز که جایگاه مهمی در هرم غذایی جهان دارد، بر هیچ کس پوشیده نیست؛ به ویژه با وقوع جنگ در اوکراین و آسیب دیدن دو انبار بزرگ و تولیدکننده عمده غلات در جهان یعنی روسیه و اوکراین، اهمیت غلات و غذای پایه در جهان بیشتر نمایان شد؛ چنانچه که هم برنامه جهانی غذا و هم سازمان خواربار و ملل متحد پس از توقف صادرات غله از اوکراین و روسیه بلافاصله واکنش نشان دادند.

راه دیگر پیش روی وزارت جهاد کشاورزی توجه بیشتر به محصولات صادراتی ایران و توسعه دادن تولید اقلام صادراتی کشاورزی کشورمان است.

در این رابطه می‌توان گفت اتفاقا اقلام صادراتی کشاورزی ایران اقلامی پرسود هستند که در همین منطقه خاورمیانه و کمی دورتر در اورآسیا مشتری‌های متعددی دارد. البته برخی از این کشورها ترجیح می‌دهند میوه و سبزیجات خود را وارد کنند و زمین‌های کشاورزی‌شان را به کشت محصولات مهمتر و غذای پایه شهروندانشان اختصاص دهند.

اگر وزارت جهاد کشاورزی مسیر دوم را انتخاب کند، البته درآمدهایی نصیب بخش خصوصی و تولیدکنندگان محصولات صادراتی کشاورزی خواهد شد.

این درآمدها می‌تواند به صورت نقدینگی به داخل بازگردد و یا به صورت کالاهای مورد نیاز وارد کشور شود؛ اما در مقابل دولت باید بخشی از درآمد ارزی خویش را برای واردات گندم، برنج، ذرت علوفه‌ای و… اختصاص دهد.

ممکن است درآمد اقلام صادراتی ایران بیشتر از هزینه دولت برای واردات اقلام مذکور باشد، اما در این موضوع فقط درآمد مورد نظر نیست؛ بلکه وقوع جنگ اوکراین به روشنی نشان داد که دولت‌ها در مساله کشاورزی و اولویت کشت باید به امنیت غذایی شهروندانشان بیشتر از کسب درآمد صادراتی توجه کنند.

بی‌تردید نه فقط وزارت جهاد کشاورزی که راهبردنویسان دولت نیز به خوبی به این مساله وقوف دارند که در نظام تامین امنیت ملی یک کشور برخی چیزها اهمیت بسیار بیشتری از درآمد دارند.

گاهی چیزهایی وجود دارد که درآمد نمی‌تواند جایگزین آن باشد. مقامات کشورمان باید به این نکته مهم توجه کنند که امنیت غذایی در یک کشور آن هم وقتی دولت و حکومت کشوری دارای شخصیت و رفتار مسئولانه است، اولویت نخست کشور محسوب می‌شود و خدشه در امنیت غذایی یا تهدید آن، مستقیماً امنیت حاکمیت و ملت را به مخاطره می‌اندازد.

از این بابت گمان می‌رود که دولت باید در دو راهی درآمد صادراتی و تامین غذای شهروندان مسیر تامین غذای را انتخاب کند. مسیری که پیمودن آن باید با اتخاذ راهبرد داخل غذای پایه شهروندان ایرانی باشد.