توافقی که حاصل می‌شود

مذاکرات رسمی میان ایران و تروئیکای اروپایی بر سر لغو تحریم‌ها، قرار است امروز در قالب مذاکرات ایران و 1+4 در وین آغاز شود و پیش از شروع رسمی مذاکرات، طرفین درباره رویکردها و شکل گفت‌وگوها به رایزنی پرداخته‌اند و اولویت را برای شرای شروع روند مذاکرات، تعیین کرده بودند. در این رایزنی‌ها که مقدمه چینی برای شروع مذاکرات محسوب می‌شد، نمایندگان ایران مواضع خود را با روسیه و چین همسو کرده و چینی‌ها پس از این ملاقات‌ها اظهار کردند که پکن از خواسته‌های معقول و قابل درک ایران حمایت می‌کند.

درخواست‌های متفاوت 2 طرف مذاکره کننده

اما دو سوی مذاکره، دو خواسته کاملاً متفاوت و گاه متناقضی دارند؛ در یک طرف ایران و شرکای سیاسی‌اش، یعنی چین و روسیه قرار دارند که خواهان بازگشت ایالات متحده به برجام و لغو تحریم‌ها علیه ایران هستند؛ پیش از این روسیه و چین هر دو بارها در مورد ضرورت لغو تحریم‌ها علیه ایران اعلام موضع کرده و گفته‌اند که از موضع تهران در این باره حمایت می‌کنند. پس از به قدرت رسیدن سیدابراهیم رئیسی گمان می‌رود مواضع کشورمان به دو شریک یاد شده نزدیک‌تر شده و مسکو و پکن با اطمینان بیش‌تری به همکاری و البته حمایت از تهران می‌پردازند. تبدیل عضویت ناظر ایران به عضویت دائم در پیمان شانگهای پیام روشنی بود که از سوی دو کشور خطاب به اروپا و آمریکا فرستاده شده که در آن تاکید شده است که روسیه و چین حاضر هستند برای حفظ این اتحاد سه جانبه بهای بیش‌تری بپردازند و مسئولیت افزون‌تری برعهده بگیرند.

پیگیری ایران برای تحقق اهدافش

همین حمایت موثر، موضع ایران را در پیگیری اهداف و منافعش تقویت کرده و تهران بندهای دیگری را نیز به خواسته‌هایش افزوده است، این بندها شامل تضمین دادن ایلات متحده به عدم خروج مجدد از برجام، پرداخت خسارت تحریم‌هایی که ترامپ وضع کرده بود به ایران و دادن تضمین به ایران برای پرهیز از وضع یا اعمال تحریم‌هاست، امری که با استقبال طرف غربی مواجه نشده و بعید به نظر می‌رسد که نزد اروپایی‌ها و ایالات متحده آمریکا اراده‌ای برای پذیریش این خواست‌ها وجود داشته باشد. به همین دلیل از همین ابتدا نگرانی‌هایی درباره قفل شدن و به نتیجه نرسیدن مذاکرات وین وجود دارد.

کارنامه نامناسب ایالات متحده و اروپا در انجام تعهدات

در طرف دیگر، ایالات متحده و اروپا قرار دارند که اگرچه درباره عمل به تعهدات برجامی کارنامه خوبی ندارند؛ اما به همان نسبت ادعاهایی علیه ایران اعلام نموده اند و بارها نارضایتی خویش را از زیر پا گذاشتن تعهدات از سوی ایران مطرح کردند. احتمالاً اروپا و آمریکا همین تصور را کرده‌اند که با برجام می‌توانستند فعالیت‌های نظامی و منطقه‌ای ایران را محدود و بر آن تاثیر بگذارند، به همین دلیل، وقتی نتواستند این فعالیت‌ها را محدود کنند درصدد تجدیدنظر در مفاد قرداد برآمدند. اروپا و آمریکا همچنین از شمارش معکوس برای پایان محدودیت‌های ایران نگران هستند و نمی‌خواهند برخی از محدودیت‌ها را ابدی و برخی را دیگر را بسیار طولانی کنند، امری که ایران به هیچ عنوان نمی‌پذیرد و در برابر آن مقاومت کرده است. در واقع، با گذشت زمان هر روز جهان به زمان پایان محدودیت وضع شده علیه ایران نزدیک‌تر می‌شود و باید با این واقعیت روبه‌رو شود که تهران در مقطعی از زمان آینده به روزهایی می‌رسد که هیچ گونه محدودیتی ندارد؛ به ویژه عدول ایران از تعهدات برجامی‌اش که بندها توافق هسته‌ای انجام گرفت، به روشنی ایران را در موقعیت برتر قرار داده و اروپا از این موضوع که تعهدات خویش را کنار گذاشته و بی‌عملی آمریکا و اروپا را تلافی کرده، ناخرسند و عصبانی است. چه این روند ممکن است ایران را به نقطه بدون بازگشت برساند و آن گاه توافق برجام به طور کامل بی‌اثر خواهد شد.

مخالف مرگ توافق هسته ای

در مجموع موقعیت فعلی ایران و 1+4 چنان است که احتمال شکست گفت‌وگوهای وین وجود دارد. در این میان آمریکایی‌ها مواضع سرسختانه‌ای گرفته‌اند و در این راهبردهای خود کسب رضایت متحدان خویش یعنی اسرائیل و اعراب خلیج‌فارس را مدنظر قرار داده‌اند؛ از این رو پتاسیل شکست برای این مذاکرات وجود دارد؛ اما هم ایران هم روسیه و چین و هم اروپا و ایالات متحده حاضر به مرگ توافق هسته‌ای نیستند؛ به همین دلیل، گمان می رود و البته امیدواری وجود دارد که حتی اگر نه در دور اول مذاکرات که در دوره‌های بعدی توافقی هر چند ضعیف و ناقص پدید آید.

نادر کریمی جونی

انتهای پیام/