دولت آینده و چالش های بخش کشاورزی

این روزها فضای داغ سیاسی انتخابات و مناظره ها، نمک بر زخم وعده های انتخاباتی بر زمین رئیس جمهوری‌های قبلی پاشیده است ، مردم متحیر مانده اند که آیا برنامه های نامزدهای انتخاباتی اولا شدنی است و بعد چقدر به وفای عهد نزدیک است…

از اینها بگذریم داغ دیگری که بر پیشانی بخش کشاورزی نمایان است و دل هر آزاده ای را می رنجاند، نبود برنامه مشخص و اعلامی نامزدهای ریاست جمهوری برای کشاورزی در 4 سال آینده است…

در این نوشتار سعی می کنیم به دو مقوله بپردازیم: خلاصه مشکلات ساختار کشاورزی وارائه پیشنهاد برای بهبود تولید.

توجیه اقتصادی در تولیدات دامی و کشاورزی

گرانی زمین، افزایش هزینه خدمات، سودجویی بانک ها، دخالت دولت در امر تولید و رانت‌های واردات بی رویه و صادرات سخت گیرانه، نظام غلط خدمات دهی دولت به کشاورزان، موجب جلایی تولید از بازار(رقابت عرضه و تقاضا) گردیده است غالب سود تولید را دلالان و سودجویان ببرند و اندکی که ملموس نیست عاید تولیدکننده گردد. نامزدهای انتخاباتی باید فضای رقابتی را ایجاد کرده ساختار بنگاه مآبانه بانک ها را اصلاح بنیادی کنند و در نظام خدمات‌گونه دولت تجدید نظر کرده و دخالت در امر تولید و واردات دستوری محصولات را به حداقل رسانند.

تشکیل سامانه مشاوره برای تولیدکنندگان

یکی از مشکلات بخش دامی و زراعی و باغی فقدان سامانه مشترک و واحد برای دریافت اطلاعات واقعی برای برنامه ریزی است، کشاورزان باید بدانند در کجای کشور چه محصولاتی به چه میزان و در چه زمانی است و چقدر نیاز مصرف در هر منطقه داریم تا بر مبنای آن برای تولید نمایند. و زارع نیز با کشت قراردادی به سمت تولید برود. متاسفانه صنایع تبدیلی در حوزه برنامه ریزی در دولت تعطیل است و نتوانسته تاکنون جلوی ضر و زیان تولیدکنندگان را در مازاد تولید بگیرد. رییس جمهور آینده باید با دریافت و ارائه اطلاعات ، شرایطی مهیا کند تا تولید کننده بتواند تخمین بزند محصولش بعد از تولید به چه قیمتی در بازار عرضه خواهد شد؟…

حمایت از کشاورزان فراتر از خرید تضمینی

متاسفانه ضعف کارشناسی خرید تضمینی همچنان به روند کاهش تولید و دلسرد شدن تولیدکنندگان و جذب سرمایه در بخش های غیر کشاورزی کمک کرده است، جریان خرید تضمینی از گندم گرفته تا زعفران باعث بی اعتمادی در قشر زحمت کش کشاورزان شد تا جایی که در محصولی که نزدیک به خودکفایی بودیم حتی 50 درصد کاهش تولید داشته‌ایم. به نظر می رسد دولتمردان مفهوم حمایت را در خرید تضمینی بدون برنامه و غیر واقعی می خواهند اجرا کنند که توقع بهره بردار را زیاد کرده و دخالت دولت را در اقتصاد روستا بیشتر می نماید. وزیر آینده کشاورزی باید با یک برنامه فضای رقابتی برای کشاورزان ایجاد کند تا هم در بورس و هم در استارت آپ ها بتوانند محصولات را ارائه کرده و سود خود را ببرند و هرجا که مشکلی پیش آمد بتواند با یک ساختار حساب شده از کشاورزان حمایت نمایند.

سلطان های دلالی کشاورزی کی و از کجا زاییده شدند؟

معضل دیگری که به تولید ضربه زده است، وجود سلطان‌ها در دلالی بازار است و این افراد در بازار محصولات کشاورزی بیشترین ضربه را زده اند، رییس اجرایی کشور باید این افراد را در حوزه های مختلف و به خصوص بخش کشاورزی شناسایی کرده و با ایجاد یک روش هوشمند قوی در بازار واردات و صادرات بتواند در یک بازه زمانی دست آنها را از سود تولید کوتاه کند و الا هر تصمیمی برای بازار باید با گفتگو و رانت با این افراد انجام گیرد.

استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردم نهاد

از اول انقلاب هرجا مسئولین در بین مردم بوده و تصدی‌گری را واگذار نموده‌اند و با مشارکت آنها کار را جلو بردن موفق بوده اند، ظرفیت موسسات و تشکل‌های مردم نهاد در حوزه های مختلف اجرایی می تواند به عنوان یک بازو در یاری کشاورزان و دامداران موثر واقع گردد. اخیرا که کشاورزان جیرفت در قضیه پیاز متضرر شده بودند، افراد خیر کمک کردند و محصولات آنها را خریداری و به بازار عرضه کردند.

ارتقاء منزلت شغل کشاورزی و دامداری با برنامه ترویجی و رسانه ای محکم

یکی از ظرفیت هایی که در بحث اشتغال مغفول مانده است، کارآفرینی در حوزه دامی و کشاورزی است، کشورهای توسعه یافته 70درصد اشتغال را در بخش کشاورزی برنامه ریزی می کنند. متاسفانه در کشور ما سن کشاورزی به بازنشستگی رسیده و برای احیای آن باید سال ها کار رسانه ای و ترویجی کرد تا منزلت کشاورزی را آنقدر بالا برد تا فرزندان کشاورزان رغبت کنند کار پدرانشان را ادامه دهند.

تولید محصول سالم یک رویا برای مردم

در کشور باید آمار متمرکز، واقعی و غیرتشریفاتی داده شود چقدر در تولید محصولات ، فراوری و صنایع تبدیلی و بسته بندی رعایت سالم بودن آن می شود، متاسفانه به جز در بخش هایی از آبزیان و تولید عسل کمتر به محصول سالم توجه شده است. اگر روزی محصول سالم مطالبه مردم شود و وزیر آینده بخواهد به فکر سلامتی مردم باشد، باید با برنامه ای مدون علاوه بر لحاظ کردن بازار این محصول و پاکسازی خاک و… سالیان سال تلاش کند.

ظرفیت تولید ناخالص ملی و کاهش تورم

کارشناسان اقتصاد این روزها می گویند هر چه تولید بالارود، وابستگی به نفت کم شود، تورم کاهش یافته و اقتصاد حالش خوب می شود، ظرفیت تولید در کشور سهم ویژه ای دارد که باید شیرینی سود تولید برای سرمایه گذاران این بخش ملموس گردد. از طرفی با تنوع در فعالیت های این بخش می توان جلوی خام فروشی و ضایعات این بخش را با تکنولوژی های جدید گرفت و تولید را بیشتر کرد.

سخن آخر

رسالت رسانه ای ایجاب می کند تا از قشر مظلوم تولیدکننده در روستاها حمایت کرده و به نامزدهای انتخاباتی گوشزد کنیم، کشاورزان ما اهل سیاست بازی و حزب زدگی نیستند، آنها مجریانی را برای بخش تولید کشاورزی می خواهند که درد تولید را بفهمند و طوری برنامه ریزی کنند که انگار برای معیشت خانواده خود تصمیم می گیرند.

علی بهرامی