تاثیر توافق وین بر بازارهای مالی

خودتحریمی مانع رفع مشکلات اقتصاد ایران

حتی دستیابی به توافق احتمالی وین نیز در صورت برطرف‌نشدن موانع رشد اقتصادی داخلی که همان خودتحریمی است، نمی‌تواند مشکلات اقتصاد ایران را بهبود ببخشد.

به گزارش مزرعه سبز ، تحریم‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر منجربه بیرون افتادن ایران از چرخه اقتصادی و مالی جهان شده است. بنابراین بسیاری از کارشناسان معتقدند، در صورت تحقق توافق وین و احیای برجام، ایران از انزوای بین‌المللی خارج خواهد شد که البته لازمه آن، پذیرش مفاد کنوانسیون بین‌المللی اقدام ویژه مالی و لوایح مرتبط با آن از جمله مبارزه با تأمین مالی تروریسم و جرایم اشاعه‌ای سازمان یافته و پول‌شویی از سوی مجلس شورای جمهوری اسلامی است.

همه انتظار توافق را می‌کشند، اما برخی اخبار ضد و نقیض نیز در این میان منتشر شده که دستیابی به توافق جامع شامل اهداف کشورهای مذاکره کننده را ناممکن ساخته است. البته همچنان می‌توان انتظار داشت که توافقی موقت یا حداقلی به دست آید. همین موضوعات انتظارات روانی جامعه در بازارهای مختلف مالی را رقم زده است؛ به طوری که شاهد روند افزایشی قیمت در بازارهای مالی مختلفی همچون خودرو، طلا و حتی مسکن هستیم.

مذاکره کنده ارشد روسیه در حالی از دقایق نهایی توافق سخن می‌گوید که از سخنان اخیر وزیر خارجه این کشور، هیچ نشانی از تسریع در روند مذاکرات نیست. برخی از سناتورهای پرقدرت دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا نیز به‌صراحت مخالفت خود را نسبت به احیای برجام اعلام کرده‌اند و به نظر می‌رسد «جو بایدن» فقط تا پایان فوریه و پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای، برای دستیابی به توافق فرصت خواهد داشت.

در چنین شرایطی هر نوع خبر مثبت یا منفی از مذاکرات، انتظارات روانی جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد. این اخبار می‌تواند نرخ ارز را با نوسانات زیادی روبه‌رو کند، از این رو تأثیر ویژه‌ای در روند قیمتی نرخ ارز دارد. ایران در این توافق خواستار آزاد شدن کلیه ذخایر مسدود شده خود، لغو همه تحریم‌ها اعم از اقتصادی و بانکی و تحریم نهادها و مقامات سیاسی و نظامی که در ذیل تحریم‌های SND تعریف شده، است و راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها و اخذ تضمین از آمریکا مبنی بر خارج‌نشدنِ این کشور از توافق برجام حتی در دولت‌های آینده است که به نظر می‌رسد دستیابی به آن امری مشکل باشد.

به نظر می‌رسد برای گشایش‌های اقتصادی، احیای برجام شرط کافی باشد؛ اما همزمان باید مشکل مراودات مالی نیز با پیوستن به FATF حل شود، زیرا توافق برجام تنها امکان تجارت فیزیکی کالا و خدمات را فراهم می‌کند و اگر امکان جابه‌جایی‌های وجوه ناشی از تجارت فراهم نشود، حتی اگر جابه‌جایی‌های پولی به صورت غیرمعمول انجام شود، تجارت کشور پرهزینه خواهد شد که زیان آن از طریق افزایش قیمت به مردم منتقل خواهد شد.

افزایش قیمت نفت نیز شاید یکی از خوش‌شانسی‌های دولت سیزدهم باشد؛ بنابراین رفع تحریم‌ها نه تنها کشور را از درآمدهای نفتی منتفع خواهد کرد، بلکه افزایش درآمدی قابل توجه را نصیب دولت خواهد کرد که می‌تواند دست دولت را برای کاهش رنج اقتصادی مردم بازتر کند.

عبدالمجید شیخی، اقتصاددان و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی درخصوص تأثیرات احتمالی توافق وین در بازارهای مالی می‌گوید: بخشی از شرایط بازار نتیجه توهمات بخش زیادی از جامعه و بخشی از آن، ناشی از توهماتی است که بسیاری سوداگران واردات‌چی برای مردم ایجاد کرده‌اند.

وی اضافه می‌کند: هیچ‌گاه نباید باور کرد که آمریکایی‌های بدعهد و غیرقابل اطمینان، به تعهدات خود عمل خواهند کرد؛ اروپایی‌ها نیز پیرو اقدامات آمریکا خواهند بود و به تعهدات خود عمل نمی‌کنند.

این تحلیل‌گر اقتصادی می‌گوید: نتیجه رفتار اروپایی‌ها کاملاً در شرایطی که برای اوکراین به وجود آمده، مشهود است. مقصر شرایط به وجود آمده، آمریکا، ناتو و اروپا است؛ اما همگی اوکراین را تنها گذاشته‌اند.

شیخی اضافه می‌کند: این جنگ نتیجه کار غربی‌ها است‌. فراموش نمی‌کنیم این کشورها چه خیانت‌هایی در قبال ایران انجام داده‌اند؛ باید بدانیم این کشورها هیچ نرمشی در قبال ایران انجام نخواهند داد.

وی ادامه می‌دهد: این تصور اشتباه است که فکر کنیم با دستیابی به توافق، تحریم‌ها کاملاً برداشته خواهد شد؛ قطعاً پس از توافق اروپا و آمریکا همچون ادوار گذشته به دشمنی خود با ایران ادامه خواهند داد.

توافق برجام به کشور تحمیل شده است

این اقتصاددان می‌گوید: توافق برجام، میراث خیانت دولت دوازدهم است که به کشور تحمیل شد و بخشی از تعهدات جمهوری اسلامی است که دولت نیز پیگیری آن را از جمله وظایف خود می‌داند؛ اما اینکه تصور کنیم تحریم‌ها برداشته خواهد شد اشتباه است.

شیخی اضافه می‌کند: اکنون در بازارهای ایران، کسری وجود ندارد که گفته شود مشکلات اقتصاد با برداشتن تحریم‌ها حل خواهد شد. تسلط یورو و دلار، باور نداشتن به توانایی خود در بین مسئولان دولت‌های پیشین، حجم نقدینگی سرگردان در بخش غیرمولد اقتصاد، موانع نظام بانکی، بورس‌بازی در بازار سرمایه که باعث غلبه بازار ثانویه بر بازار اولیه شده، تنگناهای فضای کسب‌وکار، سبک زندگی اشتباه و الگوی اشتباه مصرفی و سیاست‌های غلط بازرگانی خارجی ازجمله گره‌های اصلی اقتصاد ایران است.

وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در بخش خودرو تصور می‌کنند مشکل این بخش با واردات حل می‌شود. در سال‌های گذشته واردات خودرو هیچ مشکلی را از کشور حل نکرده و ایران وابسته‌تر شده است.

کاهش هزینه مبادلات خارجی از جمله اثرات احیای برجام است

این اقتصاددان می‌گوید: تنها تأثیری که برداشتن تحریم‌ها بر اقتصاد ایران خواهد داشت، کاهش هزینه مبادلات خارجی است. البته باید توجه داشت پس از برداشتن تحریم‌ها نباید مجدداً به صادرات نفت خام وابسته شد.

شیخی اضافه می‌کند: براساس برنامه توسعه کشور، اتکا به صادرات نفت خام هرساله باید کاهش یابد. افزایش صادرات نفت خام ایران به ضرر مصالح ملی، حفظ قیمت‌های موجود بازار جهانی و کسب ارزش افزوده از بازارهای جهانی است؛ زیرا با افزایش صادرات نفت خام، قیمت آن به کمتر از ۴۰ دلار خواهد رسید که به ضرر اقتصاد ایران است.

ایران باید سیاست تزریق قطره‌چکانی نفت به بازارهای جهانی را دنبال کند

وی ادامه می‌دهد: ایران باید سیاست تزریق قطره‌چکانی نفت به بازارهای جهانی را دنبال کند تا با افزایش قیمت منتفع شود. بنابراین اگر توافق عملی شود و طرف مقابل به وعده‌های خود عمل کند، قرار نیست ایران همچنان به وفور نفت صادر کند؛ بلکه باید در فرآوری نفت سرمایه‌گذاری و این فرآورده‌ها صادر شود.

این اقتصاددان می‌گوید: نرخ رشد فناوری در چند سال گذشته بسیار بالا بوده و ایران طی دو دهه گذشته، همواره از جمله کشورهای برتر جهان در این حوزه بوده است. بنابراین اگر همچنان متکی به واردات محصولات مصرفی باشد و محصولات خام را صادر کند، با این کار خود را تحریم کرده‌ایم و تحریم‌های بیگانه در برابر خودتحریمی تأثیر چندانی ندارد.

شیخی خاطرنشان می‌کند: اگر محصولات خام ازجمله نفت، مواد معدنی، کانی‌های فلزی و غیرفلزی و محصولات خام کشاورزی صادر شود و بر مدار واردات محصولات آماده مصرفی تجملی خارجی باقی بمانیم، تحریم داخلی انجام می‌شود که تأثیر آن بسیار بیشتر از تحریم‌های خارجی است‌.