سایه رکود بر بازار برنج گیلان

برداشت خوشه‌های زرین برنج در گیلان پس از چندماه تلاش شهریورماه پایان یافت امابه رغم افزایش ۱۵تا۲۰درصدی تولید این محصول، اینک شاهد حاکمیت رکود بربازار برنج هستیم و شالیکاران، محصول را به جای عرضه در انبار نگه داشته و رویکردی متفاوت با هرسال یعنی فروش بی واسطه با هدف سود بیشتر را پیش گرفته‌اند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایرنا ، گزارش‌های دریافتی و بازدیدهای میدانی حاکی از آن است که اغلب برنجکاران در گیلان برخلاف سال‌های گذشته محصول خود را به بازار عرضه نکرده‌اند و تمایلی برای تبدیل شلتوک به برنج و فروش آن ندارند از اینرو محصول برنج را در انبارها نگه داشته‌اند.

اگر چه در اواخر شهریورماه معدود برنجکاران گیلان به ناچار به دلیل مشکلات مالی، نسبت به فروش محصول خود اقدام کرده‌اند و بازار هم در همان روزها رونقی نسبی بود اما پس از مدت کوتاهی عرضه برنج از سوی شالیکاران کمرنگ شد و طی هفته های اخیر بازار برنج در گیلان از تک و تا افتاده و رکود بر آن مستولی شده است.

هم اکنون قیمت هر کیلو برنج درجه یک هاشمی بر اساس شنیده ها بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان است حال آنکه برنجکاران این قیمت را متناسب با هزینه های کاشت، داشت و برداشت برنج نمی دانند و معتقدند این رقم برای آنان مقرون به صرفه نیست و حاضر به عرضه محصول خود با این ارقام نیستند و افزایش قیمت را به انتظار نشسته اند.

البته در برنج فروشی های گیلان قیمت این محصول بالاتر از مبلغ خرید برنج از شالیکاران است، به طوری که هر کیلو برنج هاشمی که البته خالص هم نیست بیش از ۱۲۰ و ۱۳۰ هزار تومان به فروش می رسد، یکی از فعالان بازار برنج استان می گوید: در برنج فروشی ها هر کیلو برنج ۱۱۰ تا ۱۳۰ هزار تومان در نظر گرفته شده اما تقاضا برای خرید کم است و برنج در دست برنج فروشان مانده ضمن اینکه تصمیمی برای کاهش این قیمت ندارند.

پارسال در چنین ایامی هر کیلو برنج ۴۰ و در نهایت ۴۵ هزار تومان به فروش می رسید که امسال این نرخ ها حداقل ۲ برابر شده است، با این حال برنجکاران گیلان اکثریت با وضعیت مالی خوب تمایلی برای عرضه برنج به بازار ندارند و محصول شان را در انبارها نگه داشته‌اند.

فروش برنج به مشتری‌های خاص با هدف سود بیشتر

علی تقی‌نیا از برنجکاران روستای گینجا شهرستان آستانه‌اشرفیه دارای هفت هزار متر اراضی شالیزاری است؛ این برنجکار با بیان اینکه سالانه به طور میانگین یک تن برنج برداشت می کند، اظهار داشت: کیفیت برنج امسال نسبت به سال های گذشته خیلی خوب بوده ضمن اینکه محصول بیشتری برداشت شده‌است.

وی با اشاره به فروش نیمی از محصول برنج خود طی هفته‌های گذشته اظهار داشت: نیمی دیگر از محصول را نگه داشته ام تا اواخر امسال به فروش برسانم تا مبلغی برای کاشت اراضی کشاورزی خود در سال آینده در دست داشته باشم.

این برنجکار با بیان اینکه هر کیلو برنج هاشمی را به مبلغ ۹۰ هزار تومان فروخته است، اضافه کرد: قیمت برنج در بازار گیلان امسال در مقایسه با سال قبل بهتر بود اما برخی از کشاورزان انتظارشان فروش برنج با قیمت بالاتر "بیش از ۱۰۰ هزار تومان" است به همین دلیل محصول را در انبارها نگه داشته تا با قیمت بالاتر بفروشند.

وی خاطر نشان کرد: برخی از برنجکاران مشتری های خاص و دائمی دارند و مستقیم و بدون واسطه برنج را با قیمت بالاتر به مشتریان می فروشند، به این دلیل برنج شان را به بازار عرضه نمی کنند ضمن اینکه با فروش برنج بدون واسطه و دلال، سود بیشتری عایدشان می‌شود.

کامران مهدی‌نژاد از دیگر برنجکاران استان می گوید که امسال علاوه بر نیم هکتار اراضی شالیزاری خود و ۳.۵ هکتار مناسبه کاری داشته و از برداشت محصول برنج راضی است.

او با شکرگزاری از خداوند برای به دست آوردن محصول باکیفیت در سال جاری می افزاید: از هر هکتار اراضی شالیزاری تقریبا یک هزار و ۷۰۰ کیلو محصول برنج به دست می‌آید که تولید مطلوب و با کیفیت بستگی به شرایط آب و هوایی دارد و امسال وضعیت خوب بود.

وی اظهار داشت: در زمان حاضر هر کیلو برنج درجه یک رقم هاشمی ۸۰ تا ۸۵ هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود و در بازار بالای ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، سود برنج به جیب دلال می رود، از این‌رو کشاورز رغبتی برای فروش برنج و عرضه آن در بازار ندارد و ترجیح می دهد در انبار نگه دارد.

این برنجکار در ادامه با بیان اینکه تاکنون ۳۰۰ کیلو از محصول برنج سال جاری خود را فروخته است، اظهار داشت: هر کیلو برنج هاشمی درجه یک را بی واسطه و مستقیم به مشتری چندین ساله خود با قیمت ۱۱۰ هزار تومان فروخته است.

وی با اشاره به هزینه‌های بالای شالیکاری شامل کاشت، داشت و برداشت در گیلان و مشکلات ناشی از آن اعم از تامین کود، کارگر و تبدیل شلتوک به برنج عنوان کرد: قیمت فعلی خرید برنج از کشاورزان مقرون به صرفه نیست از اینرو بسیاری از برنجکاران گیلان ترجیح می دهند که در این وضعیت برنج را به بازار عرضه نکنند.

کشاورزان بی نیاز؛ برنج شان را نفروختند

نادر نازکسرایی از کارخانه‌داران برنجکوبی گیلان نیز معتقد است که تنها کشاورزان بی نیاز، محصول برنج سال جاری خود را به بازار عرضه نکرده‌اند و برنجکاران دارای بدهی به بانک برای تسویه بدهی‌های خود و هزینه‌های ناشی از برنجکاری بعد از برداشت، سریع محصول‌شان را فروختند.

وی با بیان اینکه برنجکاران برخی از مناطق گیلان از جمله آستانه‌اشرفیه شلتوک را تبدیل به برنج کرده و می‌فروشند، افزود: کشاورزان مناطقی مثل خشکبیجار و خمام شلتوک می‌فروشند.

او گفت : هم اکنون هر کیلو شلتوک ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان است، البته فروش برنج "تبدیل شلتوک به برنج" برای برنجکاران باصرفه‌تر است.

نازکسرایی با اشاره به کیفیت خوب برنج گیلان در سال جاری بیان داشت: امسال کرم ساقه‌خوار برنج مزاحم رشد ساقه های برنج نشد، این مهم یکی از دلایل افرایش کیفیت برنج این استان شده‌است.

کشاورز اختیار برنج خود را دارد

مدیرعامل اتحادیه کارخانجات برنج گیلان با بیان اینکه اکثریت برنجکاران استان محصول تولیدی خود را به بازار عرضه نکرده اند، گفت: تقریبا ۷۰ درصد کشاورزان برنج خود را به بازار عرضه نکرده اند، ۳۰ درصد بقیه هم به ناچار به دلیل مسایل اقتصادی برای فروش محصول برنج شان اقدام کرده‌اند.

غریبی اظهار داشت: حرف برنجکاران این است، چرا در ایام برداشت "اوایل مرداد"، قیمت هر کیلو برنج هاشمی ۱۲۰ هزار تومان عرضه می شد، اما زمانی که فصل برداشت برنج به پایان رسید و باید دسترنج شان را به بازار عرضه کنند، از کشاورز زیر ۱۰۰ هزار تومان خریداری می‌شود؟

وی بیان داشت: با توجه به هزینه های کشاورزان برای کشت این محصول و به صرفه نبودن قیمت خرید برنج از آنان عملا در فروش مقاومت می‌کنند.

غریبی با بیان اینکه مقاومت و حرف برنجکاران را مستقیم به مسئولان مربوطه گزارش کرده‌ایم، اظهار داشت: برنجکاران دسترنج خود را به قیمت ۸۰ و ۸۵ هزار تومان نمی‌دهند.

وی خاطر نشان کرد: دولت باید با کشاورزان گفت و گو کرده و تدبیری بیاندیشند. اگر راهی پیدا نشود مقاومت برنجکاران ادامه خواهد یافت، ضمن اینکه شالیکاران می‌توانند محصول تولیدی شان را نگه دارند، این کار آنان احتکار، محسوب نمی‌شود.

به صرفه‌نبودن قیمت فروش برنج؛ نظر کشاورزان است

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم گفت: اینکه گفته می‌شود قیمت فروش برنج به صرفه نیست؛ نظر کشاورزان است، امسال قیمت تمام شده برنج ۶۰ تا ۶۵ هزار تومان (در واقع همان هزینه تمام شده هر کیلو برنج) است.

قاسم جوادزاده روز شنبه با بیان اینکه محصول برنج برای به بارنشستن ۲ تا سه ماه زمان نیاز دارد، افزود: هم اکنون طبق عرضه و تقاضا قیمت هر کیلو برنج حدود ۹۵ هزار تومان به فروش می رسد که نزدیک ۳۰ هزار تومان سود عاید کشاورز می شود، به نظر شما این آمار توجیه اقتصادی ندارد؟

وی اظهار داشت: اگر چه وزارت جهاد کشاورزی متولی بخش کشاورزی، صنایع تبدیلی و حوزه بازار است، اما نگاه ما آن است که تنها بهره‌بردار کشاورز را نداریم، در کل کشور تقریبا پنج میلیون نفر در حوزه برنجکاری ارتزاق می‌کنند.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان خاطر نشان کرد: ما دارای بیش از ۸۰ میلیون جمعیت در کشور هستیم که مصرف کننده برنج هستند، آنها هم باید در قیمت نهایی این غذای اصلی در نظر گرفته شوند.

سیاست های دولت در حمایت از کشاورز

جوادزاده با بیان اینکه دولت سیاست های زیادی را در حمایت از کشاورز به کار برده است، افزود: کمک به تامین نهاده ها شامل سم و کود برای برنجکاری و کشت قراردادی از جمله حمایت های دولت است.

وی درباره کشت قراردادی که امسال برای اولین بار در استان های شمالی کشور از جمله گیلان به اجرا درآمد، گفت: کشت قراردادی برنج برای نخستین بار در سال زراعی جاری با اهداف ارتقای کیفیت محصول، ثبات در تولید و افزایش بهره‌وری به همراه جلوگیری از دست اندازی دلالان اجرا شده‌است.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان اظهار داشت: در کشت قراردادی برنج یا کشاورزی قراردادی بین کشاورز و مباشر قراردادی منعقد می‌شود که بر اساس آن مباشر موظف است بذر و نهاده های کشاورزی شامل، کود و سم را بدون پیش پرداخت از طریق پشتیبان طرح تامین کند و هزینه آن در زمان تحویل محصول از کشاورز کسر شود که این مهم تنها یکی از مزایای این طرح به شمار می رود.

وی عنوان کرد: بهره‌مندی از بیمه محصولات کشاورزی با تخفیف ۱۰ درصدی و استفاده از سایر گزینه ها و دریافت حق بیمه زمان تحویل محصول، برخورداری کشاورز بهره مند از کشت قراردادی از برنامه‌های آموزشی ترویجی و پرداخت بهای محصول بر اساس عرف منطقه در زمان برداشت با کسر هزینه نهاده ها و خدمات از دیگر مزایای این طرح است.

جوادزاده در اختیار قراردادن تسهیلات را از جمله دیگر حمایت های دولت از کشاورزان عنوان کرد و افزود: توسعه مکانیزاسیون از دیگر اقداماتی است که انجام شد، ضمن اینکه به رغم تمامی مشکلات اقتصادی ماشین آلات بخش کشاورزی در شهرستان ها توزیع شده است.

وی با تشریح اهمیت مکانیزاسیون در حوزه کشاورزی و ضرورت توجه به آن از سوی کشاورزان خاطر نشان کرد: کاشت و برداشت ماشینی محصول برنج ضمن راحتی و سرعت کار موحب کاهش هزینه ها می شود که به نفع برنجکاران است.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیان داشت: به رغم تمام اقدامات انجام شده در حمایت از کشاورزان معتقدیم که بیشتر از اینها می توان به آنان برای کاهش هزینه های تمام شده برنج کمک کرد.

ورود دولت به تنظیم بازار در صورت افزایش نامتعارف قیمت برنج

جوادزاده همچنین تصریح کرد: در راستای اقدامات تنظیم بازار در صورت افزایش قیمت برنج "فراتر از قیمت فعلی و متعارف " حتما دولت سیاست های تنظیم بازار را انجام می‌دهد.

وی با بیان اینکه اکنون برنج در انبارهای شرکت بازرگانی غله استان گیلان ذخیره شده است، اظهار داشت: به محض اینکه احساس کنیم قیمت برنج در بازار نامتعارف افزایش یافته حتما عرضه می‌کنیم.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیان داشت: در زمان حاضر با توجه به اینکه برنج در اختیار کشاورزان است، محصول وارداتی را در بازار توزیع نمی کنیم تا کشاورز بتواند محصول خود را با قیمت منصفانه‌تر (نه بالا و نه پایین)، طوری که هم تولید کننده سود ببرد و هم مصرف کننده بفروشد.

وی با بیان اینکه قیمت فروش برنج در بازار هم اکنون تقریبا بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است و کشاورز نیز با همین مبلغ سود خواهد برد، اضافه کرد: برنج جز کالاهایی است که دولت قیمت آن را تعیین نمی‌کند، بر اساس عرضه و تقاضا در بازار است که خود به خود قیمت افزایش می یابد.

جوادزاده با بیان اینکه در زمان حاضر حدود هزار و ۲۰۰ تن برنج در گیلان ذخیره شده و فعلا عرضه نمی شود و جای نگرانی هم نیست، یادآور شد: به محض اینکه مشاهده شود قیمت برنج، نامتعارف افزایش یافته حتما در مرحله تنظیم بازار و قیمت ارزان ورود خواهیم کرد.

رصد هفتگی قیمت ها در بازار گیلان

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به فعالیت قرارگاه امنیت غذایی در این استان و با بیان اینکه تمام دستگاه های اجرایی و نظارتی عضو این قرارگاه هستند، افزود: جهاد کشاورزی گیلان، دبیر قرارگاه امنیت غذایی است از این‌رو تمام مسائل مربوط به حوزه بازار محصولات کشاورزی به صورت هفتگی رصد می‌شود و طی چند هفته اخیر قیمت برنج در این بازار به طور متوسط ۹۰ تا ۹۵ هزار تومان است.

وی با بیان اینکه ثبت موجودی برنج کارخانه‌های شالیکوبی و سایر انبارهای نگهداری در "سامانه جامع انبارها" الزامی است، خاطر نشان کرد: بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار استان، صاحبان کارخانه های برنجکوبی باید موجودی برنج خود اعم از موجودی شالیکوبی و برنج متعلق به کشاورزان را در سامانه جامع انبارها ثبت کنند.

گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور به شمار می آید که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و همچنین رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.

ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم‌های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پرمحصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می‌شود، بیشترین رقم‌های کشت شده برنج در این استان، رقم‌های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر ۸۵ درصد محصول برنج گیلان را شامل می‌شود.