فاجعه در بخش کشاورزی ایران؛ رشد منفی 3.5درصدی در خرداد

اقتصاد بخش کشاورزی ایران با افت شدید 3.5درصدی در خرداد ۱۴۰۴، بدترین عملکرد را ثبت کرد. این گزارش تحلیلی، دلایل این رکود و انتقادات وارد بر عملکرد وزیر جهاد کشاورزی را بررسی می‌کند.

سقوط آزاد رشد اقتصادی ایران در آخرین ماه بهار

اخبار سبز کشاورزی؛ در حالی که آخرین ماه بهار ۱۴۰۴ سپری شد، آمارهای رسمی از سقوط آزاد رشد اقتصادی ایران حکایت دارند. رشد اقتصادی کشور، بدون احتساب درآمدهای نفتی، به منفی ۰.۲ درصد رسیده است.

این در حالی است که اقتصاد بخش کشاورزی ایران، با ثبت رشد منفی 3.5درصدی، رکورددار بدترین عملکرد در میان بخش‌های مختلف اقتصادی بوده است. این آمار تلخ، زنگ خطری جدی برای امنیت غذایی و پایداری اقتصادی کشور به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: هدیه نوری قزلجه به وزارت کشاورزی و کمیسیون کشاورزی

چرا کشاورزی ایران نفس کم آورده است؟

صندوق بین‌المللی پول و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با تأیید روند نزولی رشد اقتصادی ایران، خردادماه را ماهِ توقفِ تقریباً کامل رشد اقتصادی کشور دانسته‌اند.

آمارها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی ماهانه در خرداد ۱۴۰۴ به پایین‌ترین سطح یک‌سال گذشته، یعنی ۰.۱ درصد، رسیده است. این وضعیت، که همزمان با تنش‌های منطقه‌ای و جنگ ایران و اسرائیل رخ داده، نشان‌دهنده شکنندگی اقتصاد کشور در برابر تحولات داخلی و خارجی است.

کشاورزی و صنایع در چمبره رکود

در میان این آمار ناامیدکننده، بخش کشاورزی با افت 3.5درصدی و بخش صنایع و معادن با کاهش ۲.۶ درصدی، بیشترین آسیب را دیده‌اند. در مقابل، بخش نفت با رشد ۲.۹ درصدی و بخش خدمات با ۳ درصد رشد، توانسته‌اند تا حدی مانع از سقوط کامل اقتصاد شوند.

اما این رشد در بخش‌های نفت و خدمات، آیا می‌تواند پوششی بر ضعف بنیادین بخش تولید، به‌ویژه کشاورزی، باشد؟

وزیر جهاد کشاورزی زیر ذره‌بین: وعده‌ها و واقعیت‌ها

در حالی که بخش کشاورزی با بحران مواجه است، اظهارات وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر «اصلاح تراز تجاری» و رسیدن آن از منفی ۱۱ میلیارد دلار به منفی ۸ میلیارد دلار، در مقابل آمارهای منفی رشد بخش، چندان دلگرم‌کننده نیست.

گندم؛ از خرید تضمینی تا تاخیر در پرداخت مطالبات

وزیر جهاد کشاورزی از خرید ۷.۲ میلیون تن گندم از کشاورزان خبر داده، اما تأکید کرده است که تنها ۴۴ درصد از مطالبات آن‌ها پرداخت شده است. این تأخیر در پرداخت، انگیزه کشاورزان را کاهش داده و تداوم تولید را با چالش مواجه می‌کند. آیا وعده پرداخت به موقع مطالبات، تنها راهکار جلوگیری از بحران عمیق‌تر در تولید گندم نیست؟

خشکسالی؛ بهانه یا واقعیت؟

هرچند وزیر جهاد کشاورزی، خشکسالی و کاهش ۴۰ درصدی نزولات آسمانی را دلیل کاهش تولید ۲۰ تا ۲۵ درصدی گندم اعلام کرده، اما آیا این تنها عامل عقب‌ماندگی بخش کشاورزی است؟

کارشناسان معتقدند سوءمدیریت، نبود سرمایه‌گذاری کافی و سیاست‌های نادرست حمایتی، نقش پررنگ‌تری در این وضعیت ایفا می‌کنند.

تأمین گندم؛ واردات یا تولید داخل؟

با وجود نیاز سالانه ۱۴ میلیون تنی گندم برای مصارف صنف، صنعت، خبازی و بذر، امسال تنها ۸.۵ تا ۹ میلیون تن از محل تولید داخل تأمین خواهد شد و مابقی از طریق واردات.

این وابستگی به واردات، وابستگی کشور به بازارهای جهانی و نوسانات قیمت را افزایش می‌دهد و امنیت غذایی را به طور جدی تهدید می‌کند.

نیازمند جراحی اقتصادی در بخش کشاورزی

آمارها گویای واقعیتی تلخ است: اقتصاد بخش کشاورزی ایران در وضعیت نامیزانی به سر می‌برد و نیاز به بازنگری اساسی در سیاست‌ها و رویکردها دارد.

انتقادات از وزیر جهاد کشاورزی در این شرایط، امری طبیعی است و انتظار می‌رود مسئولان با ارائه راهکارهای عملی و شفاف، اعتماد از دست رفته را بازگردانده و گامی جدی برای خروج از این بحران بردارند.