صادرات کیوی از مدیریت مناسبی برخوردار نیست

مشکلات صادرات محصول ارزآور کیوی- بخش دوم

کیوی، یکی از محصولات باغبانی است که سالانه حدود 400 هزار تن از آن عمدتا در سه استان گیلان، مازندران و گلستان تولید می‌شود و حجم زیادی از این محصول را می‌توان به‌دلیل برخورداری از کیفیت مناسب صادر کرد تا ضمن کسب درآمد بیشتر برای تولیدکنندگان، ارز حاصل از آن را نیز به اقتصاد کشور تزریق نمود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ حسین کاظمی | این محصول باکیفیت ایرانی، مشتریانی در کشورهای اوراسیا (به‌ویژه روسیه)، هندوستان، برخی کشورهای عربی، اتحادیه اروپا و… دارد، اما متاسفانه در چند سال اخیر صادرات این محصول دچار مشکلاتی شده که عرصه را بر فعالان آن اعم از زنجیره تولید تا صادرات، سخت کرده است.

بیشتر بخوانید: مشکلات صادرات محصول ارزآور کیوی- بخش اول

در بخش نخست این مطلب، نظرات دو تن از فعالان این عرصه در مورد مسائل و مشکلات صادرات کیوی به را منعکس کردیم و اینک نظرات دو نفر دیگر از این فعالان را تقدیم می‌کنیم:

طرح QR COD و شناسنامه‌دار کردن تولید به حل مشکلات کمک می‌کند

علی افشار، فعال در زمینه خدمات سورت‌بندی، بسته‌بندی و سردخانه که در صادرات کیوی نیز فعالیت دارد، می‌گوید: چنانچه مشتریانی از کشورهای اوراسیا، روسیه، هندوستان، کشورهای عربی و… محصول ما را بخواهند آن را مطابق خواست آنها سورت و بسته‌بندی کرده و در اختیارشان قرار می‌دهیم. ضمن اینکه خدماتی مانند سردخانه، سورت بندی، بسته‌بندی و… به باغداران و دیگر فعالان این کار می‌دهیم.

انبوه مشکلات باغداران

افشار می‌گوید: تولیدکنندگان کیوی با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند؛ به‌ویژه امسال مشکلات آنها بسیار بیشتر هم شده است، به‌طوری که سال گذشته در مرداد تا شهریور ماه، بیش از 90 درصد باغداران محصول خودشان را روی درخت فروخته بودند، اما امسال متاسفانه تا این تاریخ (5 مهرماه) حتی 5 درصد از آنها هم نتوانسته‌اند محصولشان را بفروشند. وی توضیح داد: در بازار کیوی، روال کار به این شکل است که کسانی که تاجر و کاسب و صادرکننده هستند، این محصول را از باغداران خریداری و به بازارهای هدف می‌فروشند، اما چون سال گذشته این تجار و صادرکنندگان به دلایل مشکلاتی که برای صادرات وجود داشت، زیان‌های زیادی متحمل شدند، امسال رغبت چندانی به خرید کیوی ندارد و فعلا محصول روی دست تولیدکنندگان مانده است.

سال گذشته بازار هندوستان به روی کیوی تولیدی ایران بسته شد و فقط بازارهای روسیه باقی مانده بود که حجم زیاد صادرات به این کشور باعث کاهش شدید قیمت آن شد. از طرفی در بازارهای داخلی مردم هنوز تمایل زیادی به کیوی ندارند و با ارزش‌های تغذیه‌ای آن آشنا نیستند و در نتیجه محصول با مازاد تولید مواجه می‌شود.

معطلی در گمرک

افشار در ادامه گفت: هزینه حمل و نقل و کانتینر بسیار بالا است و علاوه بر آن در گمرک نیز مشکلاتی ایجاد می‌شود و چند روز معطلی هزینه‌ها را بالاتر نیز می‌برد. ضمن این‌که در فصل صادرات، با کمبود شدید کانتینر نیز مواجه می‌شویم.

وی عنوان کرد: به کشورهای هند، روسیه، عراق، ارمنستان، اکراین و دیگر کشورها صادرات کیوی داشته‌ام. هندوستان یکی از کشورهای مهم برای صادرات محسوب می‌شد و با این‌که وزارت جهادکشاورزی اعلام کرده که مشکل صادرات کیوی به هندوستان حل شده اما هنوز عملا این اتفاق نیفتاده است.

از جمله انتظارهایی که از مسئولان امر وجود دارد، این است که نسبت به شناسنامه‌دار کردن باغات و کددار کردن محصولات اقدام نمایند تا مشکلات صادرات این‌گونه گریبان‌گیر محصولات نشود.

وی با بیان اینکه برای حفظ منافع باغداران و تولیدکنندگان، باید مسیرهای صادراتی باز و هموار باشد تا بتوان این محصول را صادر و برای کشور نیز ارزآوری ایجاد کرد گفت: صادرات کیوی باعث ایجاد اشتغال برای بسیاری از خانواده‌ها در زنجیره تولید تا برداشت، بسته‌بندی، نگهداری، حمل‎ونقل و … می‌شود که متاسفانه در حال حاضر معیشت آنها به خطر افتاده است.

وی در پاسخ به سوالی در مورد هزینه سردخانه‌می‌گوید: هزینه نگهداری کیوی در سردخانه، سال گذشته به ازای هر کیلوگرم 1080 تومان برای مدت 6 ماه (از اول آبان ماه تا اول اردیبهشت) بود اما برای امسال هنوز نرخ رسمی آن اعلام نشده است.

صادرات کیوی از مدیریت مناسبی برخوردار نیست

فرزاد کازرونی، تولیدکننده کیوی که علاوه بر این، به‌عنوان یک پل ارتباطی میان باغداران، صنایع بسته‌بندی، انبارداری و صادرکنندگان کیوی نیز فعالیت می‌کند، به خبرنگار ما می‌گوید: نهادهای بین‌المللی وجود دارد که روی مقدار قند کیوی نظارت می‌کنند و محصولی که زودتر از موعد برداشت می‌شود را به دلیل پایین بودن کیفیت، بازار نمی‌پذیرد. از طرفی در ایران برای جلوگیری از برداشت زودتر از موعد، صادرات کیوی از اوایل مهرماه شروع می‌شود و قبل از آن نباید این محصول را صادر کرد، اما این مسئله متاسفانه توسط برخی تجار ایرانی رعایت نمی‌شود و محصول کیوی زودتر از موعد برداشت و به دیگر کشورها صادر می‌شود.

وی افزود: این مسئله باعث می‌شود که مشتریان خارجی ذهنیت مناسبی از محصولات ما نداشته باشند؛ درحالی‌که کیوی ایرانی در مقایسه با دیگر کشورها از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است که با برخی اشتباهات از این قبیل باعث می‌شویم که محصول ایران به کمترین قیمت در بازارهای جهانی به فروش برسد.

حجم صادرات کنترل شده نیست

وی به دیگر دلایل پایین بودن قیمت کیوی ایران نسبت به محصول کشورهای رقیب در بازارهای خارجی اشاره کرد و گفت: فرضا بازار کشوری مانند روسیه یک ظرفیت مشخص برای کیوی دارد و اگر مقداری بالاتر از نیاز این کشور در یک برهه زمانی عرضه شود، امکان فروش آن وجود ندارد؛ اما بسیار اتفاق می‌افتد که در یک روز حجم زیادی از کیوی ایران به این کشور صادر و بازار آن را به کلی کساد می‌کند.

تقریبا صادرات ما به همه کشورها به همین شکل و بدون برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد و متاسفانه بازرگانان ایرانی در یک رقابت منفی با یکدیگر قرار گرفته‌اند، ضمن این‌که وقتی بازار این کشور وضعیت مناسبی نداشته باشد، محصول صادراتی با قیمت مناسب به فروش نمی‎رود و خود آنها هم متضرر می ‎شوند.

البته برخی بازرگانان به‌صورت حساب شده کار صادرات را انجام می‌دهند و محصول باکیفیت و با بسته‌بندی مناسب صادر می‌کنند، افرادی نیز وجود دارند که دقت چندانی روی موضوع نداشته و کیفیت و بسته‌بندی آنها نامناسب است که این مسئله به برند کیوی ایرانی بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند.

وی افزود: چنین مسائلی باعث می‌شود که در روسیه بعضا قیمت کیوی ایرانی به 70-30 روبل برسد درحالی‌که قیمت میوه دیگر کشورها 140-110 روبل باشد؛ چراکه آنها بسته‌بندی بهتری داشته و از همه مهم‌تر برای ورود به بازار برنامه دارند و اگر متوجه شوند که بازار از شرایط مناسب برخوردار نیست، اضافه محصول را به سردخانه منتقل می‌کنند تا به‌صورت کنترل شده آن را وارد بازار نمایند.

متاسفانه بازرگانان ایرانی چون این میوه را با قیمت اندک از باغداران می‌خرند، آن را با یک سود حداقلی به فروش می‌رسانند و به این موضوع اهمیت نمی‌دهند که می‌توان همین محصول را با قیمت بالاتر به فروش رساند و باغدار را هم از آن منتفع کرد تا هزینه‌های او نیز متعادل شود. مشابه همین مشکلات برای برخی محصولات صادراتی دیگر ما نیز وجود دارد. کشورهای مقصد محصولات ما و نیاز مصرفی آنها مشخص است و باید صادرات برنامه‌ریزی شده باشد و اجازه ندهیم محصول بدون برنامه صادر شود.

هزینه‌های بالای تولید

وی به هزینه‌های سرسام‎آور تولیدکنندگان کیوی اشاره کرد و گفت: باغداران محصول را با هزینه‌های بسیار زیاد تولید می‌کنند و باید شرایط به گونه‌ای باشد که هزینه‌های تولید کنندگان نیز جبران شود. به عنوان مثال فقط 4500 الی 5000 تومان هزینه برداشت، حمل و نگهداری محصول در سردخانه است.

حسین کاظمی _ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی