چاه‌های غیرمجاز؛ سازگاری یا مرگ

از اواسط تابستان سازمان‌ها و مراکز هواشناسی هشدار دادند که امسال نیز پاییز کم‌بارانی خواهیم داشت و چه‌بسا زمستان نیز بر این منوال باشد. این هشدار به مفهوم یک خشکسالی دیگر و سالی کم‌باران به همراه ادامه شرایطی سخت برای بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها خواهد بود.

مزرعه سبز : آنچه طی دو قرن گذشته به نام توسعه پایدار و پیشرفت صنایع و تکنولوژی توسط انسان‌ها بر زمین گذشته است، حال آثار و نتایج خود را در تمام زیست کره به‌صورت خشکسالی‌ها، سیلاب‌ها، آتش‌سوزی‌ها باران‌های سیل‌آسا، افزایش گرما، انباشت گازهای گلخانه‌ای و … نمایان می‌کند.

آدمیان باید پس از این آماده نتایجی باشند که خود بر سر خویش آورده‌اند. ایرانیان البته در یک بازه زمانی بسیار کمتر و در مدت 40 سال، این کار 200 ساله را به انجام رسانده و حال رو در روی مصائبی قرار گرفته‌اند که فکر می‌کردند هیچ‌گاه برای آنها اتفاق نمی‌افتد.

در نیم‌قرن گذشته 780 هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز (به‌ویژه در مناطقی که دچار خشکی و کم‌آبی بیشتری هستند) حفر شده که 430 هزار حلقه از آن‌ها غیرمجاز و بدون پروانه بوده‌اند. به بیان دیگر میلیاردها مترمکعب آب توسط این چاه‌ها از ذخایر یک‌هزار ساله زیرزمینی دزدیده شده و به‌علت آن که هیچ ضابطه‌و قانونی بر آن‌ها نظارت نداشته، لایه‌های زیرین خاک تخلیه و هم‌اکنون با روند نشست فاجعه‌بار زمین در کشور روبرو هستیم.

از 609 دشت آبی، 380 دشت در شرایط بحرانی قرار گرفته‌اند و دیگر اجازه برداشت از آب این دشت‌ها داده نمی‌شود، ضمن آن که در مناطقی نظیر استان‌های کرمان، اصفهان، فارس، تهران و سایر استان‌ها به نسبت آن چه در آن‌ها اتفاق افتاده، زمین در حال فرو رفتن است که به‌طور جسته و گریخته تصاویری از گودال‌های عمیق، ترک‌خوردگی‌هایی تا عمق 100 متر، خانه‌هایی که در شرایط تخریب قرار گرفته و خیابان‌هایی که در خود فرو رفته‌اند، دیده می‌‎شود.

اجلاس آب و هوایی در شهر گلاسکو اسکاتلند از 10 تا ۲۲ آبان برگزار ‌شد اما از هم‌اکنون موفقیتی برای آن پیش‌بینی نمی‌کنند، چرا که سران کشورهای صنعتی تمایلی به کاهش تولید گازهای آلاینده و گرم‌کننده زمین ندارند و گویی که اصرار بر انجام یک فاجعه است.
تداوم چنین روندی زیست‌بوم‌ها و زندگی انسان‌های کنونی و آینده را تهدید می‌کند، اما به‌نظر می‌رسد گوش شنوایی وجود ندارد.

وقایع اتفاقیه

زمین دیگر قادر به تطبیق دادن خود با شرایطی که انسان‌ها بر آن تحمیل کرده‌اند نیست و عوارض بدتر شدن شرایط محیط‌زیست، سیلاب‌های بی‌سابقه و خسارت‌زا، آتش‌سوزی در جنگل‌ها، کاهش شدید آب شیرین و آلودگی آب و هوا، در روندی افزایشی قرار دارد.

شاید زمان آن رسیده باشد که انسان‌ها یا خود را به آنچه ایجاد کرده‌اند سازگار نمایند یا به مرگ و نابودی و سخت‌تر شدن شرایط زندگی تن در دهند.

دولت انگلستان گزارشی را از مراجع صلاحیت‌دار دریافت نموده که:«بدنه اجتماعی آن کشور قادر به دفاع در مقابل سیلاب‌هایی نظیر آنچه در تابستان گذشته در آلمان اتفاق افتاد، نیست».

جمعیت جهان به همراه تغییرات اقلیمی در حال افزایش است و به آب آشامیدنی نیاز روزافزون دارد که در صورت اقدام نکردن هر چه سریع‌تر، بین سال‌های 2025 تا 2050، به روزانه 5/ 3 میلیاردمترمکعب آب شیرین اضافی نیاز دارد، چرا که امنیت غذایی آن به چنین آبی وابسته است.
گشت و گذاری اقلیمی

ایران: قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون وزیر نیرو در امور آب در 6/4/1400 گفت درحال حاضر 300 شهر در وضعیت تنش آبی و 101 شهر در وضعیت قرمز قرار دارند. این در حالی است که میزان بارندگی در فصول پاییز و زمستان 99 و بهار 1400، افزون‌بر 40درصد کاهش داشته و ذخایر آبی پشت سدهای کشور کمتر از 40درصد از ظرفیت اصلی آن‌ها است.

برخی از جریانات آبی خشک شده و سطح آب تعدادی از سدها کمتر از 20درصد است. چنین وضعیتی از مقدار کنونی آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی و ذخایر آبی را باید به‌منزله یک هشدار جدی برای آغاز فصل کشاورزی در پاییز و تداوم آن تا سال 1401 تلقی نمود.

هشدار جدی‌تر، مهاجرت کشاورزان و روستاییان به علت از بین رفتن شرایط شغلی آنها و تولید محصولات کشاورزی و به خطر افتادن امنیت غذایی است.

خاورمیانه و در مرکز آن ایران، تا مواجه شدن با یک فاجعه زیست‌محیطی ناشی از کم آبی فاصله چندانی ندارد، اما متاسفانه حرکتی جدی از سوی دولتمردان و مسئولان کشور مشاهده نمی‌شود.

اروپا: برخلاف آن چه به‌نظر می‌رسد که قاره سبز مشکلی از این بابت نداشته باشد، اما در سال‌های اخیر، این قاره با افزایش گرما که گاه منجر به تلفاتی انسانی گردیده، خشکسالی‌ها، سیلاب‌ها، آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و عوارض دیگر روبه‌رو بوده که این روند همچنان ادامه دارد. در انگلستان به‌عنوان برگزارکننده نشست آب‌وهوایی(COP26) یک موسسه بررسی‌کننده وضعیت آب و هوایی به دولت اخطار نموده که در صورت افزایش درجه حرارت کره زمین به میزان 2 درجه سانتی‌گراد، 6درصد به باران‌های زمستانی افزوده خواهد شد که می‌تواند موجب بروز سیلاب در برخی از شهرها گردد.

از طرف دیگر 15درصد از باران‌‎های تابستانی کاسته می‌شود که خطری برای تامین آب مراتع، چرای دام‌ها و دامپروری و آب‌شیرین مورد نیاز است. تا سال 2025(4 سال دیگر)، آب سواحل کشور و به‌ویژه لندن به میزان 23 تا 30 سانتی‌متر بالا خواهد آمد که تهدیدی جدی برای تاسیسات ساحلی است و در صورت ادامه گرمایش زمین به 50 سانتی‌متر و در سال‌های آینده به 78 سانتی‌متر خواهد رسید که می‌تواند فاجعه بیافریند.

این موسسه به دولت انگلستان توصیه کرده که باید به امکانات مبارزه با سیلاب‌ها توجه داشته و همچنین برای چنین مواردی، تهیه آب‌شیرین را در دستور کار خود قرار دهد.
این نکته را نباید از نظر دور داشت که بحران‌های اقلیمی به شکل جهانی بوده و می‌توانند زندگی انسان‌ها را در هر نقطه از کره زمین تحت‌تاثیر قرار دهند. زمان در حال سپری شدن است و اثرات اقلیمی شدید اجتناب‌ناپذیرند.

آمریکای‌جنوبی، برزیل: سد عظیم هیدروالکترونیک Itaipu، بین مرزهای برزیل و پاراگوئه روی رودخانه Parana قرار دارد و تحت‌تاثیر خشکسالی که در 90 سال گذشته بی‌سابقه بوده مقدار زیادی از ذخیره آب خود را از دست داده است.

اراضی اطراف حوضچه این سد که گفته می‌شود یکی از هفت منطقه زیبای جهان است، اکنون به صخره‌ها و مراتعی خشک مبدل شده است. از سال 1994 که این سد افتتاح گردیده، آب آن تا این اندازه پایین نبوده و انتظار می‌رود که 15درصد دیگر آب نیز با تداوم خشکسالی کاهش یابد.
این کم‌آبی برای کشوری که بیشترین بارندگی‌های کره زمین را دارد و برق خود را از سدها تامین می‌کند، فاجعه‌بار است به‌گونه‌ای که رئیس‌جمهوری آن کشور از مردم خواسته تا لامپ‌های اضافی را خاموش کرده، از آسانسور استفاده نکنند و با آب سرد حمام کنند.

رودخانه Parana که این سد را تغذیه می‌کند یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های آمریکای‌جنوبی است و در برزیل، پاراگوئه و آرژانتین جریان دارد، اما اکنون به کمترین میزان آب خود در 80 سال گذشته رسیده است. اگر چه کاهش آب می‌تواند امری طبیعی تلقی شود، اما کارشناسان آن را در رابطه با فعالیت‌های بشری و به دلیل تغییرات اقلیمی می‌دانند.

آمریکا؛ لانینا وارد می‌شود

خشکسالی‌ها در دو سال اخیر مرکز آمریکا را در ‌نوردیده و بازار محصولات کشاورزی دچار مشکلات عمده‌ای شده است. اما باز هم لانینا، پیام‌آور خشکسالی و کم‌بارانی از سوی اقیانوس آرام به حرکت درآمده و برخی از ایالات آمریکا و همچنین آمریکای‌جنوبی را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. لانینا باز هم موجب زمستانی سخت در ژاپن، جزایر اقیانوس آرام و بخش‌هایی از آمریکا خواهد شد. علت آن پدیده عبور یک جبهه آب سرد در اقیانوس آرام است که احتمالا در ماه فوریه(بهمن و اسفند) ایجاد خواهد شد و احتمال دارد

که باز هم مشابه سال قبل موجب خشکسالی گردد. بدیهی است که تداوم این خشکسالی‌های ناشی از لانینا بر تولید محصولات کشاورزی در سرتاسر جهان تاثیر خواهد گذاشت و موجب آتش‌سوزی در جنگل‌ها خواهد شد.

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که 50 شهر بزرگ جهان که بیشتر در قاره آسیا هستند و همچنین برخی جزایر در اقیانوس آرام در خطر بالا آمدن آب و عوارض آن قرار دارند و برخی از این مناطق به زیر آب خواهند رفت.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۸- آذر ۱۴۰۰

انتهای پیام/