نقاط قوت و ضعف کشت عمودی

مزرعه سبز : کنترل کشاورزی در فضای بسته به پرورش‌دهندگان اجازه می‌دهد تا عوامل رشد از قبیل؛ نور، حرارت، رطوبت، تهویه و مصرف آب را در اختیار داشته باشند، ضمن این که تولید چنین محصولاتی بدون توجه به شرایط آب و هوایی در تمام طول سال امکان‌‍‌پذیر است.

علاوه‌بر آن، به علت استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم گیاهی، امکان کشت محصولات ارگانیک نیز وجود دارد. در این‌جا به برخی از نقاط قوت و ضعف کشت‌های هیدروپونیک در فضای بسته پرداخته می‌شود.

غذای بیشتر برای جمعیت بیشتر

ارتقاء استفاده از چراغ‌های LED فرصت‌های بیشتری برای کشت در اختیار می‌گذارد، چرا که در این فضاها ضمن استفاده حداکثری از زمین و آب، موجبات تولید محصولات کشاورزی در مناطق شهری و سکونت‌گاه‌های انسان‌ها به وجود می‌آید. گیاهان برگی به دلیل ارزش بالا، ارتفاع کم و رشد سریع در یک زمان کوتاه، مطلوب‌ترین محصولات برای این کار هستند. با رشد جمعیتی که تا سال 2050 به 10 میلیارد نفر خواهد رسید، جهان به غذای بسیار بیشتری نسبت به زمان کنونی نیاز دارد.

گیاهان کم ارتفاع برای کشت عمودی

از آنجایی که گیاهان برگی ارتفاع کمی دارند و ضمنا فضای زیادی را اشغال نمی‌کنند، برای کشت‌های عمودی گزینه مناسبی هستند و به چراغ‌های LED اجازه می‌دهد بدون آسیب رساندن به گیاهان، در نزدیکی آن‌ها نصب شوند. همچنین، می‌توان تعداد زیادی از گیاهان بسیار کوچک را با روش فشرده و نزدیک یکدیگر را کشت کرد که از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه است.

امکان اجرای کشت عمودی در همه‌جا

سهولت فزاینده در استفاده از چراغ‌های LED به جای HID که حرارت زیادی تولید می‌کنند، به پرورش‌دهندگان اجازه می‌دهد که در یک فضای کوچک بیشترین محصول را کشت نمایند.

در کشورهایی که ارزش زمین بسیار بالا است می‌توان در مکان‌هایی مانند انبارها، ساختمان‌های خالی، کانتینرهای حمل مواد و حتی مکان‌های زیرزمینی به این کار اقدام کرد، ضمن آن که فاصله اندک با بازارهای مصرف موجب کاهش هزینه حمل و نقل و سرعت در عرضه می‌شود.

حضور پرورش دهندگان در فضاهای شهری به آن‌ها اجازه می‌دهد تا برخلاف دستمزد بالاتر نسبت به مناطق روستایی، از کارگران ماهر استفاده کنند.

مصرف انرژی بیشتر

کشت در فضای بسته موجب استفاده از انرژی بیشتر برای تحت کنترل داشتن تمام جنبه‌ها و الزامات رشد می‌گردد. در این سیستم، گیاهان برای رشد خود، به سیستم‌های تولید نورمصنوعی بسیار وابسته‌اند و چراغ‌های LED می‌توانند تا 30درصد از کل هزینه مصرف انرژی را به خود اختصاص دهند و سایر هزینه‌ها برای دیگر عملیات تولید، مصرف می‌شوند.

این یکی از جنبه‌های منفی کشت عمودی است، چرا که مصرف انرژی برای تامین نور، تهویه، تنظیم حرارت و رطوبت که در تمام دوره پرورش گیاهان باید در حال کار باشند، می‌تواند زیاد باشد. این موضوع از آن نظر دارای اهمیت ویژه است که گیاهان برگی، نیاز به فضای خنک و تهویه مناسب برای رشد و کنترل بیماری‌ها دارند. استفاده از نور دائمی، تهویه و خنک‌کننده‌ها گاه می‌تواند بازده و سود نهایی را تحت‌تاثیر قرار دهد و زیان‌آور باشد.

بنابراین، برآورد هزینه‌ها به نسبت محصول تولیدی باید با دقت و به صورت واقعی انجام گیرد و از سودآوری آن اطمینان داشت. نکته بسیار مهم آن است که باید از داشتن مشتریانی که می‌توانند قیمت بالاتری برای چنین محصولاتی بپردازند، یقین داشت.

حسگرهای کنترل محیط‌زیست

موضوعی که می‌توان در کشت عمودی به یک مشکل عمده تبدیل شود، کنترل محیط است. در اغلب اوقات برای کنترل محیط باید از نرم‌افزار و حسگرهای گران‌قیمت استفاده کرد.

این به آن علت است که برخلاف کنترل عمومی محل تولید، ممکن است در جاهایی رطوبت یا نور کم و یا زیاد شود و زمانی که اشتباهاتی در نصب تاسیسات رخ می‌دهد، می‌تواند به یکنواختی تولید محصول آسیب وارد شود، ضمن آن که هر مکانی باید با در نظر گرفتن شرایط آن تجهیز گردد.

انتخاب بذر مناسب

بسیاری از بذوری که در بازار وجود دارند ویژه گیاهان پرورش در چنین شرایطی نیستند و تقریبا تمام آنها برای کشت در فضای باز و یا گلخانه هستند و تاکنون تولیدکنندگان ویژه بذر برای کشت‌های عمودی و فضای بسته به‌وجود نیامده است که نیازمند تحقیقات و مطالعات بیشتری است.

سایر گزینه‌ها

چنانچه در فکر کسب سود بیشتر در روش عمودی باشید باید به سراغ گیاهان دیگری مانند: شاهدانه، گوجه‌فرنگی، خیار و یا گل‌ها رفت. کشت چنین گیاهانی می‌تواند از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه باشد هرچند می‌توان آنها را در یک گلخانه نیز پرورش داد و وارد زنجیره مصرف جاری نمود. در ابتدا باید امتیازها یا مشکلات اقدام به کشت عمودی را بررسی کرد. توانایی تولید محصول در مناطق شهری ممکن است راهکاری برای کمک به تغذیه جمعیت رو به رشد باشد.
علاوه‌بر آن، برخی از مزایای کشت عمودی نظیر تولید در تمام طول سال، مصرف آب کمتر، تولید محصولات ارگانیک با مصرف اندک سموم کشاورزی، می‌تواند از امتیازهای این روش کشت باشد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۹ - دی ۱۴۰۰