افزایش تولید گندم با وجود خشک‌سالی

اصول فنی داشت گندم

سه سال متوالی است که مهندس مهاجر، با کمترین امکانات موجود و بیشترین چالش‌ها در معاونت، سعی دارد و موفق شده رکورد تولید گندم را بشکند. از آنجا که کشاورزان گندمکار، کارشناسان و مدیران زراعت و همراهی مردم معجزه می‌کند در مدت این سه ساله، نه کاهش بارندگی و خشکسالی و نه کمبود کود، نتوانسته آمار رو به رشد تولید گندم را کاهش دهد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ امسال رقم خرید گندم به‌ حدود یازده میلیون تن اعلام شد که افزایش چشمگیر 40درصدی نسبت به سال گذشته حکایت از مدیریت صحیح در وزارت جهادکشاورزی، تغذیه مناسب خاک و رعایت مسائل ترویجی دارد.

گرچه دولت دو تخلف عمده و جفا در حق گندم‌کاران انجام داد: اول آن که قیمت خرید تضمینی به موقع اعلام نشد و دوم این که پرداخت در موعد مقرر انجام نشد(هرچند که مطالبات گندمکاران، سرانجام با درخواست و اصرار وزیر و با دستور رئیس‌جمهور پرداخت شد).

با این تخلفات دولت، انتظار می‌رفت که کشاورزان پاسخ بی‌مهری دولت را با کاهش سطح زیرکشت بدهند؛ اما بهره‌برداران اراضی گندم امسال نیز، سنگ‌تمام گذاشتند تا زحمات و تلاش بی‌وقفه مهندس علیرضا مهاجر و کادر فنی کارشناسی و مدیریتی وی سال آینده را نیز پُر تولید نوید دهند، به همین مناسبت مروری داریم بر مسائل داشت گندم.

داشت گندم

مرحله بعد از کاشت گندم، انجام عملیات صحیح داشت آن است که به زمان کاشت برمی‌گردد. کاشت در اراضی و دشت‌ها از اول تا آخر آبان‌ و مناطق کوهستانی از ۱۵ شهریور تا ۱۵ آبان انجام می‌گیرد و اصولا قسمتی از عملیات داشت قبل از آغاز سرما قابل انجام است. در صورتی‌که کاشت گندم با تاخیر انجام شود بابت هم‌زمانی سبز شدن گندم با سرد شدن هوا، عملیات داشت بعد از سرما آغاز می‌شود.

آبیاری مزراع گندم

خدمات آبیاری از مراحل مهم داشت گندم است که در چند نوبت به شرح زیر انجام می‌گیرد:

خاک‌آب: اولین آبیاری گندم که هم‌زمان با کاشت آن است.

چشاب: آبیاری چشاب بعد از خاک آب انجام می‌گیرد. با انجام این آبیاری بذور کاملا سبز می‌شوند. چشاب با توجه به نوع خاک و شرایط اقلیمی عموما یک هفته بعد از خاک آب انجام می‌شود.

پنجاب: حدود یک ماه بعد از چشاب انجام می‌شود. پنجاب نقش مهمی در پنجه‌زنی گیاه و تشکیل صفحه دارد. در صورتی که هم‌زمان با نیاز گیاه در مراحل چشاب و پنجاب بارندگی به‌میزان کافی وجود داشته باشد، می‌توان از این دو مرحله آبیاری صرف‌نظر کرد.

ساق آب: این آبیاری که توام با مصرف کود ازته و بعد از رفع سرما انجام می‌شود.

خوشاب: این آبیاری به‌منظور تشکیل خوشه انجام می‌شود.

گل آب: آبیاری گل آب توام با زمان تلقیح گندم است و از اهمیت خاصی برخوردار است.

دان آب: از مهم‌ترین آبیاری مراحل داشت و در واقع آخرین آبیاری گندم دان آب است. این آبیاری در عملکرد محصول تاثیر بسزایی دارد و حذف آن می‌تواند بیش از 50 درصد عملکرد محصول را کاهش دهد.

کودهای پایه و تغذیه خاک

کارشناسان کشاورزی معتقدند باید کودهای فسفاته و پتاسه قبل از کاشت در هنگام عملیات خاک‌ورزی به مزرعه داده شوند و در زمان داشت، کودهای پتاسه به‌صورت کلرور پتاسیم و همچنین کودهای میکرو به‌خصوص کود سولفات روی، سولفات آهن به‌صورت محلول در آب آبیاری است.

کوددهی: به عقیده کارشناسان کشاورزی، مصرف کودهای شیمیایی باید بر اساس آزمون خاک صورت گیرد. پس توجه و دقت کشاورزان بر مصرف صحیح و متعادل کودهای شیمیایی ضروری است.

نتایج بیش از 10هزار نمونه آزمون خاک در استان قم نشان می‌دهد ظرفیت این اراضی از نظر مواد آلی خاک به میزان بسیار ناچیز است.

برای تولید مناسب گندم بیش از ۳۰۰ کیلوگرم کود اوره نیاز است که در صورت مصرف سایر کودهای ازته، ازجمله سولفات آمونیم یا نیترات آمونیم با توجه به کمتر بودن ازت خالص در این کودها باید میزان ازت آنها محاسبه شود.

کودهای ازته در سه نوبت استفاده می‌شوند :

• یک‌سوم کودهای ازته در هنگام کاشت مصرف می‌شود.

• یک‌سوم کودهای ازته در انتهای مرحله پنجه‌زنی استفاده می‌شوند.

• یک‌سوم دیگر کودهای ازته در مرحله گل‌دهی گندم استفاده می‌شوند.

نکته قابل‌توجه این است که مصرف کودهای ازته در اولین مرحله آبیاری، یعنی خاک آب به‌دلیل آبشویی و ‌جذب نشدن آنها توسط خاک توصیه نمی‌شود و استفاده از آنها در چشاب در نظر است. میزان مصرف کود ازته در مراحل اولیه بعد از سبز شدن به‌منظور شروع پنجه‌زدن و افزایش تعداد آن بسیار مفید است.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۹ - مهر ۱۴۰۲