همبستگی اجتماعی در چند ساعت
روزنامه آرمان امروز در یادداشتی به قلم علیرضا اسکندری نژاد/ پژوهشگر جامعه شناسی نوشت: آخرین ساعات شنبه ۲۵ فروردین‌ماه یکی از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران رقم خورد. سپاه پاسداران در یک اقدام تلافی‌جویانه، به مواضع نظامی رژیم اشغالگر صهیونیستی حمله کرد.
اخبار سبز کشاورزی؛ این رخداد مجموعه‌ای از تفاسیر و تبیین‌های سیاسی، نظامی و امنیتی را به همراه داشت و همچنان نیز جزو مهم‌ترین اخبار چند ماه، بلکه چند سال اخیر است.
یکی از مهم‌ترین ابعاد این حمله جسورانه، مباحث جامعه‌شناختی مرتبط با آن است. در همان نخستین دقایق انتشار اخبار مرتبط با این حمله، برای ناظران با چشمان غیرمسلح هم قابل مشاهده بود که تا چه حد همبستگی اجتماعی و انسجام اجتماعی مردم ایران دستخوش تغییرات مثبت شده است.
در واقع، بخش بزرگی از مردم ایران، با وجود تمام نقدهای سیاسی و اختلافات جناحی، نسبت به این حمله و در برابر جنایت‌های رژیم اشغالگر صهیونیستی موضع مثبت گرفتند.
یکی از نکات جالب توجه برای نگارنده این سطور، واکنش‌هایی بود که مردم در فضای مجازی نسبت به اخبار یکی از خبرگزاری‌های منتقد نشان می‌دادند.
این خبرگزاری داخلی که اغلب مواضعی در انتقاد از دولت و برخی نهادهای حامی دولت دارد، پوشش زنده اخبار مربوط به حمله را انجام می‌داد.
برای اولین بار طی چند سال اخیر، می‌دیدم غالب کاربران این خبرگزاری نسبت به گفته‌های مقامات نظامی و دولتی ما واکنش مثبت نشان می‌دادند و علیه سخنان دولتمردان و نظامی‌های خارجی واکنش منفی ابراز می‌کردند.
این تغییرات، آن‌چنان که جامعه‌شناس بزرگ فرانسوی، امیل دورکیم، بیان کرده است، نشان‌دهنده افزایش سطح همبستگی اجتماعی یک ملت در برابر بحران‌ها یا تهدید‌های نظامی است.
در واقع، با ظهور چنین تهدید‌هایی، مردمان یک کشور اختلافات سیاسی و اجتماعی خود را تا حد زیادی کنار می‌گذارند و نسبت به دشمن خارجی واکنش نشان می‌دهند.
شنبه‌شب نیز چنین واقعه‌ای پیش آمد و مردمی که اغلب آنها نسبت به برخی از سیاست‌ها انتقاد دارند، اختلاف نظر خود را تا حد زیادی کنار گذاشتند و با مواضع کلی کشور در برابر تهدید خارجی همراه شدند.
البته شنبه ۲۵ فروردین‌ماه، با رویداد انتظامی دیگری نیز همراه بود؛ طرح حجاب و عفاف.
از زمان اعلام اخبار مرتبط با این طرح می‌شد با اندکی تأمل در فضاهای عمومی جامعه، ازجمله فضای مجازی، بالا گرفتن اختلافات سیاسی و بهره‌برداری نیروهای خارجی، ازجمله رسانه‌های رژیم اشغالگر صهیونیستی را نظاره کرد.
تفاوت فاحش و معنادار افکار عمومی با این دو رویداد که در فاصله چند ساعت اجرایی شدند درس جامعه‌شناختی را به سیاست‌سازان و مجریان سیاسی منتقل می‌کند.
زمانی که اکثریت جامعه هدفی را به‌عنوان هدف مشروع برای اقدامات نظامی در نظر گرفته باشد، خواه این هدف از نظر ابعاد نظامی همانند یک غول بی‌شاخ‌ودم به نظر برسد، اقدام کردن علیه این هدف باعث افزایش همبستگی اجتماعی و انسجام میان مردم می‌شود.
در سوی مقابل، اگر هدفی از سوی اکثریت جامعه مشروعیت برخورد نظامی یا انتظامی نداشته باشد، هرچند این هدف بسیار سهل‌الوصول باشد، اقدام کردن علیه آن باعث کاهش همبستگی اجتماعی و افزایش اختلافات خواهد شد.
امیداورم که شنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ از این نظر برای تصمیم‌سازان و مجریان آموزنده بوده باشد.
