کاهش تولید با افزایش هزینه‌ها
مسئله تولید محصولات کشاورزی که رابطه مستقیمی با امنیت غذایی و رشد جمعیت دارد؛ نگرانی همیشگی کشاورزان سراسر جهان است.
اخبار سبز کشاورزی؛ مسئله تولید محصولات کشاورزی که رابطه مستقیمی با امنیت غذایی و رشد جمعیت دارد؛ نگرانی همیشگی کشاورزان سراسر جهان است. چنانچه مشکلی در این زمینه‌ها به‌وجود آید به تمام جوامع بشری، گسترش یافته و آن‌ها را مورد تاثیر قرار می‌دهد.
پاندمی کرونا، جدا از صدها هزار انسانی که به دام مرگ گرفتار کرد؛ بر اقتصاد کلی جهان نیز تاثیر گذاشت. با تعطیلی بسیاری از مشاغل، بازارهای عرضه و تقاضا و پایه‌های اقتصادی بسیاری از کشورهای فقیر را دچار آشفتگی و تلاطم کرد. این امواج لرزان به‌تدریج شرایطی نهادینه یافت و جوامع کشاورزی را با وضعیتی خاص و دشواری مواجه نمود.
قیمت بالای نهاده‌ها، کسب و کار و منافع درآمدی کشاورزان سراسر جهان را با تنگناهای بسیاری رو به رو کرده؛ و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی را به دردسر انداخته است. این مشکلات، اگر چه در کشورها علل حاکمیتی و منشاء سوءمدیریتی نیز دارند؛ اما تحت‌تاثیر آنچه در تمام دنیا می‌گذرد؛ این‌ها نیز دست به گریبان گرفتاری‌های ناشی از بالا رفتن شدید هزینه‌های تولید هستند.
کشاورزان در پنج قاره گیتی می‌گویند که؛ حاشیه سود برای آن‌ها به شدت کاهش یافته و دیگر تولید موادغذایی برای آن‌ها سودآور نیست.
اگر گندمکاران می‌گویند که؛ قیمت غلات نسبت به میانگین ۱۰ سال گذشته پایین است؛ اما قیمت نهاده‌هایی مانند کود و سم بسیار افزایش یافته است، این موضوع قیمت نهایی تولیدکننده را بالا می‌برد. در حالی که خریداران با تولیدکنندگان در نبرد کاهش قیمت محصولات غذایی هستند؛ کشاورزان انتظار دارند که قیمت محصولات آن‌ها افزایش یابد. زیرا هزینه تولید برخی از محصولات بالاتر از ارزش اعلام شده است و کشاورزان از تولید آن‌ها متضرر می‌شوند.
قیمت‌های گندم و ذرت از اوج رکود سال 2022 کاهش شدیدی را تجربه می‌کنند. اما قیمت نهاده‌ای مانند کودهای شیمیایی همچنان بالا است که موجب تحمیل هزینه‌های بسیار به کشاورزان می‌شود.
در اسفند 1400، مجلس شورای اسلامی با حذف دلار 4200 تومانی از سال 1401 زمینه‌ساز تورم و گرانی کالاهای اساسی و ازجمله بالا رفتن قیمت کودها بین 500 تا 700درصد شد.
اعلام نرخ رسمی دلار از سوی بانک مرکزی به 37 هزار تومان در دولت سیزدهم به بهانه مهار نقدینگی، ناموفق بود و روند افزایش قیمت دلار تا بیش از 60 هزار تومان در شرایطی رخ داد که دولت با تعیین قیمت‌های دستوری و یا به قول خودش«تضمینی»، مشکلات بسیاری برای کشاورزان به وجود آورد.
حال با ابلاغ در آخرین دقایق دولت سیزدهم توسط سرپرست ریاست‌جمهوری «محمد مخبر» مبنی‌بر حذف دلار 28500 تومانی، ضربه دیگری بر بخش کشاورزی وارد شد. اولین آثار آن ناتوانی از کشت محصول برای سال آینده زراعی است؛ زیرا نهاده‌هایی چون بذر، کود و سم روند افزایشی در قیمت‌ها را در پیش خواهند گرفت.
به علت مشکلات مشابه در آمریکای‌شمالی و جنوبی(که تولیدکنندگان مهم غلات هستند)، کشاورزان تصمیم گرفته‌اند که در برنامه‌ریزی برای کشت محصولات تجدیدنظر کنند. به‌عنوان مثال ذرت‌کاران برزیل(که یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان ذرت در جهان است) مصمم به کاهش 7درصدی تولید ذرت هستند. این عامل می‌تواند در قیمت و تقاضا برای آن اثرگذار باشد. آن‌ها می‌گویند: سودآور نبودن کشت این محصول باعث کاهش انگیزه در تولید ذرت بیشتر شده است.
در آمریکا نیز انتظار بر کاهش محصولات غلات نسبت به سال گذشته می‌رود که می‌تواند در صادرات آن‌ها تاثیر داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری، کشت گندم در نیمکره‌شمالی کاهشی باشد.
سال آینده
بعضی از کشورهای تولیدکننده غلات مانند استرالیا، برای استفاده از این شرایط احتمالی کاهش تولید محصولات کشاورزی برنامه‌ریزی کرده و به‌همراه ترکیبی از عوامل، به یاری کشاورزان رفته‌اند. چرا که با اتفاقاتی که در کانادا، روسیه و خشکسالی که در بخش غربی این کشور اتفاق افتاد، تامین غذا و امنیت غذایی می‌تواند با مشکلاتی مواجه گردد که یکی از آن‌ها بالا رفتن قیمت‌ها است.
نسبت به سال‌های گذشته، تمام قیمت‌ها افزایش داشته‌اند و کودهای شیمیایی از 40 تا 400درصد افزایش را تجربه کرده‌اند که به همراه این بالا رفتن‌ها، سایر عوامل از قبیل اجاره زمین، هزینه ماشین‌آلات، بیمه‌ها و ... نیز افزایشی شده‌اند.
بنابراین دیگر نمی‌توان انتظار داشت که کشاورزان همچون گذشته، انگیزه تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه ارقام استراتژیک را داشته باشند.
دولت چهاردهم با آغاز فرایند فعالیت‌های کشاورزی و سال زراعی جدید پای به میدان گذاشت و وزیر جهادکشاورزی، باید توجه کافی به آنچه در حال اتفاق افتادن است داشته باشد و بداند که فشار آوردن و دست در جیب کشاورزان کردن عواقب ناخوشایندی در تمامیت جامعه خواهد داشت.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۹۰-شهریور ۱۴۰۳
